Ridder metter swane

[p. 175]

V. Aanteekeningen betreffende den herdruk.

Aan den herdruk ligt ten grondslag de uitgave Amsterdam, 1651 (D), naar het exemplaar der Kon. Bibliotheek te 's-Gravenhage. Bovendien is het fragment van den oudsten druk (A), bewaard in de Universiteits-Bibliotheek te Gent, afgedrukt (blz. 87-93) en het Historielied in de uitgave van 1710, eigendom van Dr. P. Leendertz jr., vroeger te Amsterdam, thans te 's-Gravenhage (blz. 97-121).

Bij den herdruk is het origineel zoo getrouw mogelijk gevolgd; dezelfde regelen zijn toegepast als in n^o. I dezer volksboeken (zie ald., blz. 89). De luttele invoegingen zijn tusschen vierkante haakjes geplaatst; enkele woorden worden aan den voet der bladzijden verklaard. Lang niet altijd zijn de hoofdletters overgenomen; terwijl het oorspronkelijke b.v. gewoonlijk heeft: Koning, Bisschop, Prologe, Vader, Enghel, Hemel, Goddelijck, enz. vindt men hier: koning, bisschop enz. Naast den vorm Helias heeft het volksboek herhaaldelijk: Elias, Eelias en zelfs Hilias. In deze uitgave is alles genormaliseerd tot Helias.

De houtsnede van het oudste fragment (blz. 92) en het titelblad van het Historielied (blz. 97) zijn aan de origineelen ontleend. Van de acht houtsneden in den herdruk D komen alleen die op het titelblad (blz.) 1 en de spelende kinderen op blz. 26 in de uitgave van 1651 voor; de overige zijn uit andere boeken bijeengebracht.

Houtsnede blz. 4 (ontmoeting bij fontein): de herkomst niet door Dr. Boekenoogen opgeteekend en niet gevonden.

Houtsnede blz. 13 (kraambed) uit: Een schoone ende wonderlijcke

[p. 176]

historie van de verduldighe Helena van Constantinopolen. Amsterdam, Broer Jansz. 1640, fol. A 5 verso.

Houtsnede blz. 18 (zoogende geit) en blz. 64 (ridder in bootje met zwaan) uit de uitgave Antwerpen, P.J. Reymers, z.j. (I), respectievelijk op blz. 7 en 22.

Houtsnede blz. 29 (zes van de kinderen in zwanen veranderd): de herkomst niet door Dr. Boekenoogen opgeteekend en niet gevonden. De ed. 1647 (C*) geeft op blz. 12 dezelfde voorstelling (zie hierboven, blz. 148).

Houtsnede blz. 18 (twee kampende ridders) uit: Een schoon historie van Turias ende Floreta. Antwerpen, Wed^e. Jac. van Liesveldt, 1554 (in herdruk Ned. Volksboeken VIII, op blz. 28).

Lezingen van het volksboek die in den tekst zijn gewijzigd.

(Het eerste cijfer wijst de bladzijde, het tweede den regel aan).

3, 5 Coninrijc - 5, 19 door blaeckt - 5, 20 wel gedane - 6, 1 bevane - 6, 2 neme - 8, 11 Orient - 8, 12 leef - 9, 15 werse - 9, 17 sach - 12, 13 al te - 14, 17 in een eenich - 15, 21 alle om hem - 15, 27 compassen - 15, 28 des - 16, 9 behoede - 19, 17 des - 20, 1 om vreemt - 21, 9 hoe ick? - 25, 9 hayr - 25, 13-14 beschulden - 25, 18 uyt ghesprooken - 25, 31 over seyde - 27, 16 trowen - 27, 21 op ghevoedt - 27, 23 op gehouden - 30, 22-23 omgewisseld - 31, 28 ses Keten - 35, 6 altijt al - 36, 18 Susters - 38, 18 verbryden - 38, 28 teeten... Swaen - 39, 7 groetse - 41, 30 zeijde - 43, 22 sijne - 47, 3 eijnde - 48, 23 couse - 49, 8 sinnen - 49, 20 Machares - 49, 27 de - 51, 6 als - 51, 23 maecken - 53, 1 leefde - 53, 12 waerlijck - 54, 5 leden - 56, 22 gheeftse - 57, 24 suldt - 58, 10 gyt my - 59, 11 Deuchdelijck - 59, 20 Koninclijcke - 59, 25 reysen - 61, 9 Suster broedere - 61, 25 gebenedijde - 62, 8 vander riviere - 63, 30-31 weder seggen - 65, 7-9 doe vertelde sy haerder Dochter komen, doe vertelde sy haerder Dochter eenen

[p. 177]

droom, - 65, 25 kamt - 67, 18, soo edel - 67, 20 landen - 71, 7 wildy en late - 71, 9 wt vercoren - 71, 12 welbesorgen - 72, 3 soo nam - 72, 20 voorsinnigher - 72, 22 grooten - 74, 15 ghedieden - 74, 18 ontbieden - 74, 31 wilde te - 74, 32 hem veranderen - 75, 21 riligieus - 77, 6 vansc - 78, 29 sijne - 79, 6 seydt - 79, 10 alder - 80, 13 beminde - 82, 7 waer teecken - 82, 27 dit hy - 83, 6 Baroenen - 83, 27 harren.