De Revisor. Jaargang 2016

[p. 10]

Annelies Verbeke Vojtech, Miloslava en Jano

De auteur staart naar buiten. Het bureau waaraan ze zit wordt tientallen keren herhaald achter de ramen in de andere vleugel van het hotel, aan de overkant van de binnenkoer. De kamers zijn mensloos, op een na, waar een geknield kamermeisje een stofzuigerslang zo ver mogelijk onder een bed duwt. De auteur lijkt de enige aanwezige gast. De andere bezichtigen Praag, vermoedt ze.

Aangestoken door het uitzicht vol herhaling, maakt haar geestesoog een slordige tocht langs vorige verblijven in dit hotel, in deze stad. Acht maanden geleden was ze hier, en het jaar daarvoor, of was het dat daarvoor? Ze voelt ontelbare kleine golven oprukken. Hoe langer ik leef, hoe korter het duurt. Hoe liever ik leef, hoe sneller het gaat. Die aanzwellende ondertoon van paniek, dat onhoorbare krijsen: ‘Ik wil niet dood!’ - hoe overdreven. Ook die opspattende druppels manische vreugde over het eigen bestaan erdoorheen: overdreven. De auteur besluit het glas halfvol te noemen, zichzelf jong.

Ze heeft trouwens geen tijd voor weemoed. Ze heeft een deadline. En al met iemand afgesproken om te gaan lunchen. Jano heet hij. Gisteren ontmoet. Haar blik glijdt van het witte scherm naar het glazen gebouwtje op het dak van het hotel: een fitnesscentrum. Ook leeg uiteraard. Wie wil zich op zo'n zichtbare plek een rood hoofd gaan zweten?

Dan, toch, wandelen er twee mensen in beeld. Een man en een vrouw, bejaard, en beiden in de witte badjas die ook in de kast achter de auteur hangt. Zijn ze verdwaald? Zwaaien ze naar haar? Het stel staat naast elkaar voor de glazen wand en kijkt onmiskenbaar haar richting uit. Aarzelend zwaait de auteur terug. ‘Kom!’ of ‘Blijf!’ gebaren ze nu dwingend. ‘Euh,’ zegt de auteur. De klank beklemtoont dat ze alleen is in de kamer.

Het grijze koppel keert zich synchroon om, verdwijnt uit het zicht.

De auteur knippert naar het witte scherm. Dan naar het klokje in de rechterbovenhoek. Over een halfuur ziet ze Jano.

Een autoritair geklop op de deur. De bejaarden, van dichtbij een hoofd kleiner dan zij. Verheugd kijken ze naar haar op, ze hebben er zin in. Waarin?

[p. 11]

‘Ja,’ vraagt de auteur.

Plotse onzekerheid op hun gelaat. ‘U bent toch de auteur,’ vraagt de vrouw met een Slavisch accent. Haar blote voeten zitten in badstof slippers met de naam van het hotel. De man draagt opgetrokken sokken.

‘Ja.’

‘Het is voor het verhaal,’ zegt de man. Zelfde accent. ‘Uw deadline?’

De auteur staart hen aan.

‘Mogen we even binnenkomen,’ vraagt de vrouw op haar hoede.

Ze zijn oud en breekbaar. De auteur doet een stap opzij, opent de deur wat wijder. Stil schuifelen ze naar binnen, aandachtig kijken ze de kamer rond. Als de blikken van de vrouw en de man kruisen, speelt even een fijne grijns om hun mond.

‘Vojtech,’ zegt de man, de rechterhand met uitgespreide vingers tegen zijn borstkas. ‘Miloslava. Mijn echtgenote.’ De hand rust nu op de schouder van de nogal ronde, glimlachende vrouw.

‘Aangenaam,’ zegt de auteur. ‘Ga toch zitten.’ Ze plukt een bh van het oranje stoeltje in de hoek en schuift ook de bureaustoel bij de kleine bijzettafel. ‘Koffie?’

Terwijl de auteur de waterkoker aanzet, wisselen ze enkele oppervlakkige oordelen over het hotel: schoon, vindt Vojtech, veel werk voor glazenwassers, vindt Miloslava, verzorgd ontbijt, vindt de auteur. Daarna valt het gesprek stil.

‘Dus jullie zijn mijn personages?’ De auteur zet de koffiekopjes tussen hen in. Er zijn maar twee kopjes, dus neemt ze zelf niets.

Vol verwachting knikt het echtpaar haar toe.

De auteur wil hun niet teleurstellen. Bovendien zat ze er al dagen op te wachten tot een personage zich aandienen zou.

‘Dit is een vrij experimenteel verhaal voor mijn doen,’ begint ze. ‘En ik moet nu eigenlijk weg.’

‘Weg?’ schrikken Vojtech en Miloslava samen.

‘Ja, ik heb met iemand afgesproken. Lunchen.’

‘Wij dachten dat er dringend geschreven moest worden.’ Beleefdheid verhindert Vojtech echt verwijtend te klinken.

‘Jullie kunnen wel even hier blijven,’ zegt de auteur.

Opnieuw wisselen de twee een blik.

‘Goed,’ zegt Miloslava ten slotte. ‘We kijken wel wat tv.’

‘Tot zo!’ roept de auteur zonder zich om te draaien.

[p. 12]

Jano leidt haar langs een toeristenvrij parcours, over de pleinen die ze al kent van vorige bezoeken en langs elkaar overtreffende gevels. Ze praten over reizen, zijn elk bevriend met een half-Spaans, half-Japanse in Madrid, niet dezelfde - zouden die twee elkaar kennen? Ze lachen, soms uitbundig, verjaren blijkbaar in dezelfde week. De auteur ziet een man met een in zwart papier verpakte viool of ukelele, er zit een breed rood lint omheen. Een beeld uit een gedicht, vindt ze. Zo veel mensen met snaarinstrumentvormige koffers hier, dat viel haar vorige keer ook al op. Hij zegt dat er een zegswijze bestaat die beweert dat elke Tsjech een muzikant is, maar misschien is dat niet langer zo. Ze zijn bij Café Louvre en alles stamt uit een boek van Hrabal, uit een boek sowieso, het vrouwtje dat hun jassen aanneemt bij de art-decovestiaire, het vaste tapijt, de lusters, het gehakt in de paprika en wat ze zeker eens moet proeven: deegballetjes gevuld met pruimen, ze krijgt ze niet op, moet de pruimen eruit halen, die zijn het lekkerst. Sigaretten. Ze geeft hem een boek van haarzelf, vertaald in zijn taal. Hij zet zijn bril op en af, Jano, en heeft ze nog tijd voor een koffie, elders? De auteur heeft alle tijd. Hij helpt haar in en uit haar jas, daarna nog eens, een nog kleiner café, donker, verstopt achter een winkel, banken als in een oude trein, ook weinig Pragenaars kennen het. Dan scheiden hun wegen, zij moet een journalist zien. Hij moet naar zijn zangles. Een zanger? Ja. Barok. En daarna is er het publiek, hij is er ook, de auteur leest voor, er zijn veel lezers, ze moet op de foto, met vier blijven ze over, drinken Pillsner Urquel, roken en lachen. Daar hebben ze het eerder over gehad, Jano en de auteur, dat ze dat delen: tot de laatsten blijven, dat het daar telkens op uitdraait. Gisteren ook. En hij wandelt haar door de nacht naar het hotel. Een late voetganger met een cellokoffer op zijn rug kruist hun pad. Het moet waar zijn, denkt de auteur hardop, elke Tsjech een muzikant, het is een wonder dat ze zonder instrument het land werd ingelaten. Daar moet hij om lachen, en daarna is er nog iets veel grappigers, en dan zijn ze bij de draaideur en is het jammer dat ze niet kan blijven, de mogelijkheid bestaat dat hij over enkele maanden met een koor naar Brussel zal reizen, hun omhelzing is innig, heel stevig, en lang, bedankt, zeggen ze tegen elkaar, dank je, bedankt.

‘Het is vier uur in de ochtend,’ zegt Vojtech vanaf het bed als ze de kamer in glipt. De televisie staat aan, het geluid gedempt, hij houdt de

[p. 13]

afstandsbediening in zijn hand, zijn vrouw snurkt naar het plafond. ‘Wie stond je daar in godsnaam te omhelzen?’

‘Hoe weet je dat? Waar moet ík slapen?’

‘Dat ging er teder aan toe!’ Vojtech praat luid, om boven het gesnurk uit te komen. Hij laat een zuinig lachje horen. ‘Ik vind dat jij de laatste tijd wel vaak mannen staat te knuffelen.’

‘Pardon?’

‘Vind je dat zelf niet?’

‘Nee. En wat weet jij daarvan?’

‘Ik ben je personage.’

‘Dus ík ken jóú. Niet omgekeerd.’

‘Wat een onzin.’ Hij staart de auteur aan, ongelovig, rebels, gekwetst.

Het is ook weinig fijnzinnig over personages te beweren dat ze je niet kennen, denkt de auteur. En die plotse verstandhoudingen met onbekenden overkwamen haar inderdaad vaker de laatste jaren. Rijke jaren. Snelle jaren.

‘Jano bleek zo iemand die ik meteen herken, die mij meteen herkent,’ verduidelijkt ze. ‘Het soort eerste ontmoeting dat op een weerzien lijkt. Op het discrete bestendigen van een belofte.’

Ze wil een betekenisvolle stilte op haar woorden laten volgen, maar Vojtech vervolgt meteen: ‘Als je je grenzen maar kent.’

‘Het is niet dat soort verhaal,’ zegt de auteur, die zich boos voelt worden.

Miloslava draait zich op haar zij, houdt op met snurken.

‘Jij bent nooit goed geweest met grenzen,’ gaat Vojtech onverstoord verder. ‘Moet ik voorbeelden geven?’

‘Ik vind dat dit verhaal uit de hand loopt,’ klaagt de auteur moe.

‘Ik vind dat jouw leven uit de hand loopt,’ zegt hij.

‘En ik vind jou een strontvervelend personage!’ De auteur heeft meteen spijt van haar uitval, maar hij blijkt tot het soort te behoren dat aardiger wordt van een belediging.

‘Sorry,’ mompelt hij. ‘Ik heb niets gezegd.’

‘Je hebt wel iets gezegd,’ pruilt zij. ‘En nu moet ik slapen.’

‘Het zal ook wel een beetje projectie zijn.’ Vojtech praat stiller nu, werpt een schuine blik op zijn vrouw. ‘Ik kan je verhalen vertellen uit mijn verleden... Over omhelzingen... Et cetera.’ Hij grijnst schuldig en gulzig. ‘Maar niet nu.’

‘Nee, liever niet,’ zegt de auteur.

[p. 14]

‘Ik ben anders wel benieuwd naar die verhalen van jou,’ zegt Miloslava. Ze leunt achterover op haar ellebogen, en staart haar man vol verfrommelde achterdocht aan. ‘Vertel eens wat over die omhelzingen uit je verleden? Je eigen moeite met grenzen? Ik ben benieuwd.’

In de badkamer poetst de auteur haar tanden en wast ze haar gezicht. Vojtech en Miloslava zijn overgegaan op het Tsjechisch, een taal die je niet hoeft te beheersen om te begrijpen dat het om een aanzwellende ruzie gaat.

Ze staan naast het bed tegen elkaar te schreeuwen als ze er, nu ook in badjas, op afstapt.

‘Het spijt me voor je verhaal, maar we moeten gaan,’ besluit Miloslava kordaat.

‘Geen probleem,’ zegt de auteur.

Vojtech rolt enkel met zijn ogen, blijft dan naar de grond kijken tot de deur achter hem in het slot valt.

In de stilte die volgt kruipt de auteur onder de lakens, die nog warm zijn van haar personages. Ze opent de laptop op haar buik, tikt Jano's adres. ‘Je zit in mijn verhaal,’ schrijft ze, en dan nog eens: ‘Bedankt.’ Twaalf uur later, weer thuis, leest ze zijn antwoord: de half-Spaans-Japansen kennen elkaar.

> Lees op revisor.nl een fragment over ‘de auteur’ uit Annelies Verbekes roman Dertig dagen.