De Revisor. Jaargang 2014

[p. 112]

Ulrike Maes Bakeliet

De ziel gaat te paard, naar een bruiloft of begrafenis, maar eenmaal vertrokken is hij met geen telefoon te achterhalen. ‘Bakeliet’ is een eenvoudig verhaal, een wrang sprookje, over de bergen, een echtpaar, de dochter en de luchtballon. Over de vooruitgang, en hoe je altijd iets verliest.
‘De elektricien maakte het elektrische telefoongeluid wel vier keer en iedere keer moest mijn vrouw giechelen. Toen hij vertrok, had mijn vrouw hem uit dankbaarheid twee flessen wijn meegegeven. Wij vierden zelden dingen.’
Ulrike Maes (1987) volgde de master vertaler-tolk Engels, Spaans, Nederlands en de master literatuur van de moderniteit (Universiteit Antwerpen). Ze won op zeventienjarige leeftijd de publieksprijs van de Louis Paul Boon-wedstrijd en haalde enkele voorrondes van Write Now! Ze publiceerde eerder in Lava en stuurde een verhaal naar [e-mail] op. Dit verhaal.

Er zweeft een luchtballon over de bergen. Ik zie hoe kleine poppetjes slingers naar beneden gooien. De slingers zullen blijven liggen tot de eerste sneeuw. Alles blijft liggen in de bergen. Mijn dromen en mijn toekomst heb ik er ooit ook eens verloren. Zo gaat dat in het leven. Dingen raken zoek en blijven zoek.

De dag dat ik de luchtballon zag, begroef ik mijn vrouw. Het zat eraan te komen. De dood, niet de luchtballon. In het leven is de dood een minder speciale gebeurtenis dan een opgetuigde luchtballon. Het was een intieme begrafenis. Er was maar een tiental bezoekers. De dorpelingen die zich hadden kunnen vrijmaken schoven vroom aan. Ze klopten modder van hun schoenen. We waren allemaal te vroeg. Sommigen rolden sigaretten. Ik had Odi speciaal glanzend geborsteld en zijn hoeven zwart gevet. Hij trok de kist over de kronkelige bergweggetjes naar de kerk. Langs de weg zag ik hoe enkele gele hyacinten al voorzichtig bloeiden.

De kerk was ver van ons huis. Odi herkende de geur. Ik herkende de dag. De laatste keer dat we hier waren, trouwde mijn dochter. Ik heb nog een foto van haar in beenderbleke trouwjurk

[p. 113]

terwijl ze zijn manen kust. Twaalf jaar eerder had ik Odi gekocht voor haar tiende verjaardag. Een grijze hengst die net als zij was opgegroeid tussen de vier bergen in. Ik had er een stuk land voor moeten verkopen, maar ik had nog veel meer verkocht als ik had geweten hoe blij mijn dochter was. Iedere dag maakte ze tochtjes naar het dal en naar het dorp. Odi draafde en brieste goedgemutst. Als ik Odi nodig had op het veld, leende mijn dochter hem lachend uit. 's Avonds als de zon rozerood achter de vierde berg verdween, borstelde mijn vrouw liefkozend de krullen van onze dochter. Ik keek toe en vertelde verhalen over vroeger en over magische landen. Als mijn dochter in slaap was gevallen, ging ik Odi roskammen. Hem vertelde ik verhalen over mijn dochter. Ik vertelde hem alles. Hoe lief ze was als kind en dat het groen van de bergen haar lievelingskleur was.

De dag dat mijn dochter trouwde was het overal lente, daarna werd alles herfst. De seizoenen gingen en kwamen. De dagen braken aan en waren terstond weer voorbij. Zonder dat ik er erg in had gleden de jaren voorbij. Mijn vrouw werd ouder. Ze telde de uren en minuten van elke dag. Haar lach en haar werden grijs als de bergtoppen. Ik zaaide, ik oogstte. Mijn vrouw hield het verstrijken van de tijd bij met streepjes op haar kalender. Af en toe kwam er een brief. Eigenlijk veel te weinig. In het begin vergoelijkten we het. Het was hier ook zo afgelegen, de post raakte waarschijnlijk kwijt. Ze had natuurlijk geen tijd om ons te schrijven nu ze in de stad woonde. Ze had het druk. Ze was jong.

En waar we ooit met drie waren, waren we nu immens alleen. Ineens bewoonden we verschillende werelden.

Het was het idee van mijn vrouw. Misschien moesten we een telefoon nemen? Maar niemand in de bergen heeft een telefoon. Precies daarom, zei ze. Toen ze terugkwam van het dorp, zei ze dat het mogelijk was om een telefoonlijn te laten aanleggen tot aan ons erf. Maar niemand belt ons en wij zouden ook niemand bellen. Mijn vrouw zei dat zij dan wat vaker met onze dochter kon praten. Het was goed.

[p. 114]

De dag dat de elektricien met de telefoon kwam was het zomer. Odi en ik hadden hem al van ver zien naderen. Toen hij het erf opreed, kwam de zon net goudgeel op. Hij reed in een gammel busje. Uit een open raam hingen allerlei buizen en draden. We moesten ons geen zorgen maken, zei hij. Alles kwam goed. Mijn vrouw straalde, ze geloofde hem. We maakten ons geen zorgen. Die avond vergat ze een streepje te trekken op haar kalender en keken we voor het eerst sinds lang weer eens samen naar de bergen die zich hulden in nevel alsof ze ook gingen slapen. We hielden elkaars hand vast toen we in slaap vielen. De volgende dag kwamen er ook grondwerkers op ons erf. Mijn vrouw zette koffie en smeerde boterhammen voor iedereen.

De mannen begonnen met het graven van een gracht voor allerlei draden en buizen en verbindingen. Er kwam een grote paal te staan in het noorden van de wei. Odi durfde er niet meer langs te draven. Ze boorden en ze drilden. Mijn vrouw had in de stad een grijs bakelieten exemplaar gekozen. De mannen bleven een hele week. Ze dronken onze jaarvoorraad gedroogde koffie op zodat mijn vrouw genoodzaakt was cichorei te malen. Er waren onvoorziene omstandigheden. De elektricien zei dat deze onherbergzame bergstreek natuurlijk problemen met zich meebracht wat betreft communicatie en telefonie. Ze hadden de aardbeiplantjes van mijn dochter uitgegraven voor de telefoondraden. De witte bloemknopjes lagen nu verpieterd in de zon. Ik zei niets. Toen ik 's avonds langs de aardbei-akker liep, stopte ik wat aarde in mijn mond. Vanaf toen wist ik hoe verlies smaakte.

Ik zou willen dat ik een arend was, dan kon ik zingen van hoog in de bergen tot diep in het dal. Dat ik een beer was met zijn jongen zo dichtbij. Als ik een wolf was, dan zou ik onophoudelijk janken.

De eerste keer dat ik de telefoon hoorde, wist ik niet waar het geluid vandaan kwam. Ik had nog nooit zoiets gehoord. Ik kon het nergens mee vergelijken. Niet met het hinniken van Odi,

[p. 115]

niet met het roekoeën van een duif, niet met hoe een baby melk drinkt, niet met het vallen van dauw in de bergen. De elektricien maakte het elektrische telefoongeluid wel vier keer en iedere keer moest mijn vrouw giechelen. Toen hij vertrok, had mijn vrouw hem uit dankbaarheid twee flessen wijn meegegeven. Wij vierden zelden dingen.

Vanaf nu stonden we in verbinding met de wereld. Mijn vrouw schreef het telefoonnummer in wel drie brieven naar onze dochter. Mijn vrouw zat hele dagen naast de telefoon te wachten tot hij zou rinkelen. Soms als de avond viel en het werk op het veld was gedaan, wachtte ik met haar mee. Ik keek naar de groeven in haar gezicht, ik bestudeerde mijn vuile nagels. Ik hoorde Odi galopperen. Dan tikte de keukenklok de minuten weg. Ik dacht aan onze dochter. Het was stil.

Het was pas met de komst van de telefoon dat we beseften hoe eenzaam en verlaten we waren. Daarvoor hadden we weinig, maar we hadden genoeg. Nu was de telefoon er en hadden we niets. Onze dochter belde niet. Ze kwam niet. Ik hoorde nooit meer het rinkelen van de telefoon of het gegiechel van mijn vrouw. Zomer kwam, zomer ging. En de drie volgende seizoenen volgden in de maat.

De zoveelste lange winter ging voorbij, waarbij ik de telefoondraden telkens moest uitgraven als ze ondergesneeuwd waren. Ik goot er kokend water langs en plaatste er dekens naast. Het leek alsof de bergen uitademden, maar het was enkel mist. De kou kroop in het lijf van mijn vrouw. De hele winter maakte ik kruidenthee voor haar en ik gaf haar onze enige overgebleven deken. Toen ik op een ochtend ontdekte hoe mijn slapende vrouw haar kussen had nat gehuild, trok ik de telefoon eruit. Met een heggenschaar knipte ik de gekrulde zwarte draden door. Ik groef de dekens uit. Ik strooide mest van Odi over de draden. De volgende dag zei ik tegen mijn vrouw dat ze niet meer moest wachten. Het wachten was voorbij. Ze lachte flauwtjes en zei dat ze uitkeek naar de lente. Haar ogen gleden

[p. 116]

van mij af naar de bergweg waarover onze dochter verdwenen was. Mijn vrouw stierf aan chronische spijt, maar op haar grafsteen heb ik alleen maar haar naam laten graveren en de twee jaartallen waartussen ze geleefd had.

Na de begrafenis rijd ik op Odi's rug terug naar ons erf. In de verte zie ik de luchtballon wegdrijven.