De Revisor. Jaarboek voor nieuwe literatuur 1

[p. 37]

Tomas Lieske
Klein paard

Het moeten Libische nomaden geweest zijn, want voor de gevreesde Hyksosruiters woonde zij veel te zuidelijk en de soldaten van het koninkrijk van Kouch waren veel zwarter. Zij had niet anders kunnen doen dan stilstaan en hopen dat de vreemdelingen niet al te veel kwaad in de zin hadden. Van vlakbij had ze de losse kleding gezien die soms opwoei en hun huid die dezelfde kleur en fluwelen beharing had als de huid van de felle bruine paardjes. Wel had ze de dieren het geluid horen maken dat bij paardenkoppen hoorde, maar eigenlijk was er geen kop te zien, omdat de ruiters zo naar voren bogen dat hun romp doorliep in het lijf van het rijdier. Geen van hen was in staat geweest af te stijgen. Het was zeker dat het paardmensen waren, half beest, half mens, van een heel andere orde dan zij. Door twee tegelijk was ze opgetild en op de rug van een derde gelegd, haar kleren waren losgemaakt en uitgerukt en terwijl de poten rustig rondjes stapten, was zij in hetzelfde ritme als het schokken van de paardenrug tegen het mensenlijf gepompt en met een intense vlijmende pijn in het onderlijf gestoken. Boven haar grijnzende mannenkoppen met een krans van paardenmanen. Zij was van de ene rug op de andere geschoven en uiteindelijk hadden ze haar van zich af geworpen. Een van die mannen had zijn hoeven zo vlak naast haar hoofd gestampt dat zij had gevreesd dat ze haar op die manier de dood in wilden sturen.

Iy was haar naam. Haar vader was de schrijver Khéty die samen met de kapiteins van de rechterploeg en de linkerploeg het triumviraat vormde. Als lid van het lokale tribunaal, de quebet, was hij een van de rechters van de kleine gemeenschap. Er was geen

[p. 38]

sprake van dat zij een schandaal mocht veroorzaken.

De schaduwen van haar dorp kwamen haar, nu ze met zoveel pijn in het hete zand lag, voor als de grootste weldaad in het leven en de straat waar links en rechts op gelijke afstanden de houten deuren toegang gaven tot de huizen, leek haar een totaal andere wereld. Iy probeerde zich op te richten, zag het bloed tussen haar benen lopen en zij legde een dunne laag woestijn op haar huid om straks als het zand weer droog was, alles schoon te kunnen wrijven. Wat het gevolg ook zou zijn, zij nam zich heilig voor dit geheel zelf uit te vechten. Het vredige bestaan van thuis mocht zij niet verstoren met verhalen over paardmensen, laat staan met de nakomeling van zulk een onbestaanbaar geacht volk. Ze verbeet de pijn en ging op zoek naar haar kleren en haar sieraad.

Na weken bleek zij in verwachting van wat zij zelf een klein paard dacht. Dat zeiden haar de reacties van haar lichaam, het dubbele slaan van haar hart, het snelle ruisen van haar bloed. Zeker de eerste nachten was het haar bijzonder zwaar gevallen de ontmoeting met de paardmensen geheim te houden. Schreeuwen en kermen hadden de steken in haar lichaam misschien draaglijker gemaakt maar dan had zij alles moeten uitleggen. Zij had zich de eerste nacht gewikkeld in een doek om het bloed en het natte zand op te vangen en de dag daarop was ze naar de rivier gestrompeld en ze had haar lichaam zorgvuldig gereinigd. Met doffe triomf had zij gemerkt dat de pijn langzaam uit haar wegtrok.

Maar nu dreigde een nieuwe ramp. Er groeide iets in haar. Een klein paard. Een kind, misschien niet met hoeven, maar ongetwijfeld met de ziel van een lastdier. Paarden waren van oorsprong geen Egyptische dieren, ze hoorden meer bij andere volkeren. Bij vreemden. Zij kreeg een vermoeden van de problemen die komen gingen.

Hoe moest zij dat vijandige paard verbergen als haar buik in een punt naar voren ging steken? Hoe kon zij ongemerkt in dit kleine dorp van zestig gezinnen bevallen? Hoe kon zij het baden en verzorgen als niemand van het bestaan ervan mocht weten? De ene rechte dorpsstraat, het gezamenlijk werk aan het graf van Farao, de ruil-

[p. 39]

handel: iedereen liep bij elkaar in en uit. Nergens bestond een geheim. Men mocht dan eerbied hebben voor het huis van de schrijver Khéty, het was onmogelijk een uit de lucht gevallen kind met duidelijke paardentrekken langer dan een uur te verbergen.

Op een avond vroeg haar vader of zij naakt wilde dansen. Dat verzoek was niet ongewoon. Ook bij andere gezinnen was zoiets gebruikelijk. Het was een vrome bezigheid en er werden altijd plechtige handelingen bij verricht aan het altaar in de eerste kamer. Iy aarzelde, maar haar vader was onderweg naar het altaar en haar moeder haalde bier en nu de voorbereidingen al zover waren, begreep Iy dat ze niet meer kon weigeren. Ze tilde haar kleren op en voelde: haar lichaam leek nog in maagdelijke vorm. Voor de laatste keer, dacht zij. Iy liep naar het watervat in de half overdekte ruimte van de keuken. Met haar handen schepte ze het water op en ze plensde dat over haar hoofd. Haar natte haren trok ze strak naar achteren en uit de kist bij het bed pakte ze een zilveren sieraadspeld waarmee ze haar haren bijeenstak. De blik van haar vader moest ze naar haar hoofd leiden en niet naar haar onderlichaam, want hij zou dwars door haar huid kijken. Zij trok haar kleren uit en nam het sistrum mee dat bij het bed stond. Voor de laatste keer; met die woorden in gedachten ging ze in de beginhouding staan en terwijl haar moeder met het instrument het ritme aangaf en de stemmen van haar vader en moeder rustig en met enige aarzeling de strofen begonnen, bewoog ze haar lichaam.

Iy besefte dat er nu enige haast was geboden. Niet lang daarna liep zij mee met enkele mannen van de sémedet, die verfstoffen moesten afleveren bij de dodenstad en daar zocht zij haar vader op, die haar meenam naar de werkplaatsen. Van de meeste beelden die daar stonden, was de voorstelling al herkenbaar. Een enkel beeld was aan de laatste polijstbehandeling toe en schitterend keek Farao vanaf verschillende hoogten op de aantrekkelijke bezoekster neer. Onderaan bij de voeten van Farao was bij sommige beelden een tweede figuur gebeiteld, een mens zonder goddelijke status. Iy zag dit en

[p. 40]

als een bliksemflits drong de volle betekenis tot haar door. Als er mensen bestonden die niet verder reikten dan de koninklijke knieen van Farao, dan zouden de nakomelingen van die nietswaardige paardmensen niet verder reiken dan haar knieën. Zo'n klein wezen kon zij gemakkelijk verborgen houden. Het was alleen zaak het gedrocht zo klein te houden door het klein te denken. Dat was haar opdracht. Inwendig stuiterde het bij haar omdat ze erin geslaagd was een oplossing te bedenken voor dit verschrikkelijke probleem (schande voorkomen in het huis van de schrijver Khéty, verhinderen dat zij als dochter zou worden verstoten en dat haar leven vanaf dat moment niet meer waard zou zijn dan het leven van de slavinnen die gehuurd konden worden per halve dag). Door wilskracht en door denkoefeningen moest zij wat in haar groeide, klein houden, zodat het niet groter werd dan een gebalde vuist en dan hoefde zij het kind helemaal niet te baren; het kon rustig in haar buik blijven zitten. Dat dat een wonderlijke situatie was die eigenlijk niet kon bestaan, interesseerde haar niet, want wat wist zij van de kinderen van die paardmensen?

Zij werd mooier en mooier. Iedere nacht hield zij oefeningen in het klein houden, sprak ze het paardenkind toe en mat ze met een bindtouw de omvang van haar middel.

Na ongeveer vijf maanden was nauwelijks te zien dat er wat groeide. Zelf wist zij dat de metingen aangaven dat zij dikker werd, maar zij had telkens een sterke riem om haar middel gebonden en zo strak aangetrokken dat ze misselijk werd van de pijn. De kleine was gewaarschuwd!

Maar zij was over het kind gaan nadenken. Natuurlijk, als ze eraan dacht dat het een kind was van vreemde paardmensen, voelde zij opnieuw die paardenruggen en de pijn en zij haatte die ruwe kentauren. Maar het was ook van haarzelf en soms stelde zij zich voor dat ze van die onbekende binnen in haar hield, al was het alleen maar omdat hij zich zo gehoorzaam hield aan de afspraak klein te blijven. Daarnaast was zij zich gaan afvragen of het wel zo prettig was die kleine altijd bij zich te dragen. Dit waren overwegingen die

[p. 41]

haar rijp maakten voor een ommezwaai van honderdtachtig graden. Ze begreep dat het anders moest. Weg met dat paardenjong. Ogenblikkelijk. Nu.

De volgende dag stond zij op terwijl de anderen nog sliepen. Zij vulde een draagdoek met wat graan, een granaatappel, Egyptische vijgen en enkele grote stukken papyrus. Haar vader zou de beschreven papyrus missen, maar dat was van later zorg. In het nog zwakke daglicht liep ze naar de dodenstad. Ze wrong zich een ongebruikt graf in en graaide in het halfduister naar de beelden die langs de muur stonden. Toen zij voorzichtig weer in het opkomend zonlicht kroop, was er nergens beweging te zien en zij stopte een klein beeld van Sobek en een mummie van een kat bij de etenswaren.

Juist toen ze op een rots klom om een kortere weg te bereiken zag ze verderop beweging en ze dook onder een overhangend stuk steen. Een groep paardmensen, gevangengenomen want zij meende te zien dat ze aan elkaar waren vastgeketend, stond op de weg die naar het heiligdom van Ptah leidde en bewakers liepen eromheen en gaven aanwijzingen. Af en toe werd iemand uit de groep gevangenen gehaald en apart gezet en langzaam ontstonden er twee groepen. De apart geplaatsten waren ontdaan van hun paardenlijf zodat hun mensenromp gewoon op de grond stond; het waren kromme mensen, ouderen, vrouwen en enkele die op de grond gingen liggen. Ze werden geslagen en zouden ongetwijfeld doodbloeden. Iy hoorde dat er geschreeuwd werd, verre geluiden die vreemd langs de zandheuvels weerkaatsten. Ook al speelde zich dit allemaal af in de verte, op weg naar de grote en verheven graven waar zij niet mocht komen, toch beschouwde zij deze ontmoeting als een gunstig voorteken. Iedereen hielp mee om alle sporen van het paardenvolk uit te wissen en die kentauren te vernietigen. Ze liet zich aan de andere kant van de rots zakken en vervolgde zoekend in het zand haar weg.

Als kind van de woestijn kende zij het gevaar van de schorpioenen. Ze kon de plekken aanwijzen waar de schorpioenen zich verborgen. Zij zocht een uiterst giftige soort en toen ze er een zag was ze eerst teleurgesteld omdat het maar een klein dier was, maar met wat prik-

[p. 42]

ken met een stok in de spleet kreeg ze een prachtig exemplaar in het oog. Op hetzelfde moment dat het dier traag, onwillig, vragend wat ze moest, tevoorschijn kroop, zag Iy de geschikte steen en met de schaduw van haar ene hand lokte ze het dier naar een platte rots en met de andere hand greep ze de steen. Met een flitsende beweging sloeg ze hard op het dier. Met haar stok beschermde zij de staart. Eén kronkel en het dier lag stil. De kop en de kleine scharen waren onherkenbaar verpletterd tot een mengsel van vocht, schilfers huid en een grijze, aan de steen klevende smurrie. Uit haar doek haalde ze een mes en ze sneed het gestreepte achterlijf en de dikke staart open. Ze zag het gif glinsteren en uiterst voorzichtig, om zich niet te prikken aan de scherpe punt haalde ze met haar vinger het gif van de stekel. Ze likte. De harde stukken van het pantser klapte ze weg en ze mengde de inhoud van lijf en staart heel precies met de gifklieren en at alles op. Met de bittere smaak van het gif nog in haar mond verzamelde ze haar bezit, schopte de harde resten onder de rots, waar de kleine schorpioen nog zat te wachten en vervolgde haar weg naar de rivier.

De zon steeg maar begon aan een draai die zij niet kende. De tijd was krap, dacht ze toen ze de eerste steken in haar maag voelde. Ze besloot niet langer door de woestijn te lopen, maar over de weg te gaan. De krampen werden heftiger en veelvuldiger. De zon draaide en schoot vreemde kleuren in spuitende stralen over het hemeloppervlak. De zandheuvels in de verte schoven weg en af en toe had ze het idee dat de hele woestijn aan haar rechterhand in de diepte verdween. Uiteindelijk zag ze de rivier liggen, traag stromend, goddelijk en groen, in doodse stilte. Wat in werkelijkheid het zonlicht was dat over het wateroppervlak streek, zag zij als een muur van vlammen die onbeweeglijk rechtop stonden en zich toen langzaam vooroverbogen omdat er een god langskwam in de vorm van een grote onderzoekende roofvogel. Met haar laatste kracht zocht ze een schuilplaats in het riet en ze ging plat op haar rug liggen. Zij voelde het water, wat vreemd was want zij lag nog zeker een lichaamslengte van de zijstroom af, maar toen realiseerde zij zich dat de rivier uit haar eigen lichaam stroomde. En terwijl de god in de

[p. 43]

vorm van de grote roofvogel vlak bij haar op een tak van een boom waakte, scheurde zij uit elkaar van de samentrekkende gifkrampen en de ademnood en zij voelde dat al het leven in haar opstond en weer terugviel, waarna iets uit haar gleed, de god in de boom krijste en zij bewusteloos raakte.

De zon stond al veel hoger toen zij ontwaakte. De god in de boom had zich vermenigvuldigd: er zaten nu zes roofvogels op de takken te wachten. Ze tilde haar hoofd op, voelde de natte grond en zag het kind liggen. Het voelde warm aan. Er kwam een voorzichtig scharnierend gebaartje van de arm en zij moest pijnlijk glimlachen toen zij zag hoe volmaakt het kind was, maar hoe onmogelijk klein, niet groter dan een geplukte haan, iets groter dan de schorpioen die ze had gegeten. Ze veegde het kind schoon en legde het tegen haar naakte onderlichaam.

Met een schuldgevoel dat zij nog meer te doen had, schokte zij wakker. Het kind bewoog, het probeerde geluid te maken, het sloeg met een armpje zonder dat het daar een bedoeling mee had. De goddelijke vogels waren verdwenen. Zij legde het kind op de lappen in de warmte van de zon en begon de papyrus van haar vader uit te rollen en glad te strijken. Daarna sneed ze de sterkste rietstengels af en maakte, met trage gebaren, zo goed als ze kon een vlot. In de werkplaatsen had ze genoeg afbeeldingen van boten gezien om te weten wat kon blijven drijven en wat onherroepelijk zonk. Ze bond het beeld en de mummie op het papyrus en legde het kind, gewikkeld in de doek, op het vlot en schikte het voedsel dat ze meegenomen had, om hem heen. Zijn voetjes voelden, zo klein als ze waren, vochtig en zacht aan en hadden niets van paardenhoeven en een ogenblik spleet haar een scheurende spijt, maar met een gil stootte zij het vlot de Nijl op, waar het tegen het riet dobberde, draaide, in een stroom terechtkwam en wegdreef.