De Revisor. Jaarboek voor nieuwe literatuur 1

[p. 44]

Laura Broekhuysen
De kring

Het linkeroor steekt gespitst uit de klitten. Het rechter verbergt ze. Tussen die krullen zit lucht, hoe licht is het kind? Wat hoort ze? Hoort ze haar kieltje in de wind bollen? Van sterk, groen katoen is die kiel, vakkundig gezoomd, met stevige naden van garen dat glimt. Ze zal er niet makkelijk uit scheuren. Er slobbert een ponnetje onder, maar wat weegt een pon? Het scharminkeligste mensje met de kleinste kop en de kaalste armpjes, veer- en weerloos op gammele knieën, is het zwaarder dan een vos?

Het bovenlipje beeft. Er ligt een lach op de loer.

Haar broers, of wat ervoor door moet gaan, fluisteren in dat gespitste oortje: ‘Zo ver als je mag, zo hoog mag je. Hoger dan je kunt springen, Liet. Spring gerust.’ En moeiteloos snaaien ze haar van de grond, ze gooien haar in het rond en omhoog, nertslicht, muisdun, ze giert! Per abuis snokken ze bijna zo'n wiebelig armpje af, het kind kokt, gorgelend, ze lacht met dat hele iemelige lijf, ze gilt en trapt haar benen de lucht in, haar eeltige blote voeten (wie heeft haar geleerd dat een voetzool de enige zool is die dikker wordt langs rots?). Ze landt op de grond. Trots maakt ze een sprong, gejankt heeft ze niet.

Haar broers rollen een dertig meter lang touw uit, strengen in elkaar gedraaide jute. Rafelig is het touw en nat, vissig walmt het. ‘Knijp je neus maar een beetje dicht, Liet.’ Ze lopen met het touw naar de berk. De berk, oud, geremd in groei, gloeit rood en kronkelt tegen de wind in, millimeters opstuwend, hoekend in allerlei graden op zoek naar luwte, licht. Een uitkijkpost is het nauwelijks. Het witte schors is gekruld en afgebladderd. De knobbelige vertakkingen, de verdichtingen, zijn niet meer dan struikgewas, maar ou-

[p. 45]

derdom en gewonnen hoogte, een zekere stamdikte geven de berk in dit kale fjord de allure van een boom.

‘Jouw boom,’ zeggen de broers. ‘Wist je dat, Liet? Dit is jouw berk, hij ademt lucht voor je uit. Zuurstof, begrepen?’

Vlak boven de grond bindt Julièn, de grootste, grofste, het rafelige begin van het touw aan de stam, met een lussenconstructie die hij niet volledig beheerst. Het is een langdurig geknoop, het touw is stug, zijn vingers zijn stijf, hij gaat herhaaldelijk de mist in. Zijn jongere broers staan er rusteloos omheen te deinen, hun tenen hellingopwaarts wijzend, achillespezen strak gespannen, de schenen in een scherpe hoek tot de voeten. Zacht leunen ze tegen de zwaartekracht in.

‘Wij hebben minder geluk, Liet,’ zegt de lange, ijdele Abel. ‘Wij moeten dat hele stuk naar het sparrenbos rennen om zuurstof te vinden. Hier houden wij onze adem in. Valt dat nooit op?’

‘Klaar!’ roept Julièn.

‘Doe ik de steen?’ vraagt Abel.

‘Nu.’

Abel legt een langwerpige rode steen op het hakblok en slaat er met de bijl een scherpe punt aan. Het kind, met dichtgedrukte oren, ziet de blinkende splinters rondvliegen. Ze schampen langs haar wangen. Pauk, de bleke, grijpt bliksemsnel haar nekvel. ‘Ogen dicht!’ roept hij. Dat doet het kind en hij blaast de fijne steenfragmentjes uit haar gezicht. Abel geeft hem de puntige steen.

‘Bind ik hem vast?’ vraagt Pauk, hij vraagt het schuw en de broers bijten hem toe: ‘Schiet op!’

Het botgeslagen bijltje werpt Abel naast de keukendeur.

Pauk moppert op de steen: ‘Hoe knoop je hier een touw aan?’ Het lukt hem door de juten strengen in draden uiteen te trekken en meerdere knoopjes te maken, rond de langwerpige steen. De broers bemoeien zich ermee en het wordt een krioelen van wriemelende vingers en ongeduldige ellebogen.

‘Kijk, Liet!’ roept Julièn. Met ingehouden adem trekken de broers het touw strak, vlak boven de grond. ‘Jouw berk is het middelpunt van deze grote passer. We houden het touw gespannen en krassen

[p. 46]

een kring in de grond, met de punt van de steen. Dan weet je precies tot waar jouw zuurstof komt. Handig, niet? Zie je wat een lang touw? Zie je wat een grote kring het wordt?’

De oude hazewind, stokdoof, rent kleine, steeds grotere cirkels rond de gebukte groep, hoedend, happend waar nodig.

‘Hoe weet de boom dat die lucht voor mij is?’ vraagt het kind.

‘Dat is zo bedisseld.’

De rotsgrond waarin de broers bij toerbeurt kerven is knoerthard. Ze verbijten hun vloeken op de valreep, voor in de mond, van waaruit ze als murmelingen worden weggetuft. ‘Zo ver als je mag, zo diep mag je, graaf maar raak.’ Ze stampen op de rotsen, waaruit ze krap een halve centimeter gekerfd krijgen, niet breder dan een draad.

‘Dieper dan de kelder?’ vraagt het kind.

‘Pienter, Liet.’

‘Mag ik in de kelder komen?’

‘Dat vecht je maar met het vadertje uit.’

‘Nu?’ vraagt ze.

‘Nu niet, Liet.’

‘Waar staat papa's boom?’

‘Papa ademt niet,’ zegt Julièn.

‘En mama?’

‘Jezus, Liet, weet ik dat?’

Het kind zegt kwaad: ‘Hij ademt wel want dat heb ik gehoord.’

‘Ik denk dat Wobke zuurstof krijgt van de broccoli in de broeikas,’ zegt Pauk.

‘Bek dicht,’ snauwt Julièn en Pauk fluistert vlug: ‘Daar neemt papa ook wel eens een teugje van.’

De kring, met een enigszins slordige radius van negenentwintig meter, is een steil hellend gebied rond de berk. Terwijl de broers nog vloekend kerven, draaft het kind er al in rond. Is het groot genoeg? Kan ze zich ergens verbergen? Ze rent over rotsgrond, grasland, over het knollenveld, onder de berk door, langs de broeikas en rond het huis dat tegen de berg is op gebouwd. ‘Bof je,’ zeggen haar broers, ‘dat het huis binnen de kring valt.’

De bovengrens van de kring, achter het huis langs, gaat uit de los-

[p. 47]

se pols met de bijl. Julièn beweert een vaste hand te hebben. Zwaar leunt hij de bijl de grond in en maakt een krachtige dunne geul. De kring is klaar.

‘Tel ons, Liet.’

‘Nu?’

‘Wil je niet weten hoeveel broers je hebt?’

Het kind kent elke broer op een prik maar hoeveel het er zijn is een tweede. ‘Eén!’ zingt ze, ‘twee, drie!’ Tellen is een lang geluid, fonetisch komt ze precies zo ver als ze broers heeft om aan te wijzen, het wijzen doet ze echter sneller dan tellen, de jongens zijn voor ze uitgeteld is afgewezen; een polyritmiek tussen daad en woord die irritatie wekt bij de broers; ze grijpen haar armpje stevig vast, om wijzen en tellen, stuk voor stuk, synchroon te laten lopen.

Een enkeling plaagt: ‘Mij heb je overgeslagen!’ Of: ‘Mij tel je dubbel!’ Eeneiigheid van een aantal broers is het kind ternauwernood opgevallen, wel wordt haar tel wat wankel. ‘Zes?’ Ze aarzelt. ‘Zeven?’ Verward mept ze haar eigen been, meteen beginnen de broers te juichen: ‘Liet, bravo!’

‘Dat moet je onthouden,’ zegt Julièn, ‘mochten we in raven veranderd worden.’ De broers giechelen. Op de vraag of ze mee mag, trekken ze hun schouders op en hun wenkbrauwen onder hun haren. Ze wauwelen: ‘We kunnen jouw berk toch moeilijk uit de grond trekken en over onze schouders slaan?’

Het kind hurkt bij de boom, legt haar armen om de stam en trekt. Haar broers knikken. ‘Zie je wel? Kan niet. Jij blijft hier, Liet. Binnen de kring. Zonder zuurstof adem je niet, begrepen?’ Nog even controleren ze of het kind geen ijskoud nekje heeften of er geen steensplinters uit haar voeten steken, of haar arm wel goed in de kom zit, ze ruiken of haar linkerduim nog schoon genoeg is om aan te sabbelen, Pauk tovert haar groezelige loer van zachte zijde uit zijn kontzak, aait ermee langs de schaafjes op haar gezicht en fluistert: ‘Gil en ik kom.’ Hij luistert of haar maagje rammelt en ten slotte voelt Julièn met zijn ruwe, gigantische duimen langs de binnenkanten van haar wangen. Zijn ze glad? Het kind trekt haar kaak terug en draait haar hoofd weg. Ze spuwt op de grond, tussen de steensplinters.

[p. 48]

‘In orde,’ zegt hij. ‘Niet vergeten uit te ademen, anders gaat je boom dood.’ Hij grinnikt om zijn eigen vondst en fluks grinnikt de rest van de broers met hem mee. De dove hazewind wordt bevolen bij het kind te blijven. Met hol getrokken ruggen stappen ze weg, gezwind van pas, zwaaiend zonder zich om te draaien.

Het kind roept ze na: ‘En als ik uit de kring stap?’

‘Dan stik je. Adieu!’