De Revisor. Jaargang 33

[p. 72]

Menno Lievers
De man tegen de achterkant

De man stond tegen de achterkant van zijn huis geleund, vlak naast de regenpijp. Het was rond elf uur 's avonds. Hij keek over zijn schouder, alsof hij verwachtte dat er over het smalle pad tussen de huizen aan de Creutzberglaan iemand zou komen aanlopen.

‘Als hij niet komt, zendt hij een teken’, dacht hij. Het was een zachte novembernacht en het was niet onaangenaam om buiten te staan. Desondanks voelde hij twee uur later een lichte aandrang om zijn bed op te zoeken. Een auto die op straat voor het huis langsreed nam zijn twijfel weg.

‘Straks is hij te laat door een file ergens in de nacht, wegwerkzaamheden, en dan komt hij voor niets...’

Tussen zes en zeven uur 's ochtends werd de lucht donkergrijs.

‘Geen teken is ook een teken.’ De uren die hij had gewacht hadden hem aan het twijfelen gebracht, maar niet besluiteloos gemaakt. Hij pakte zijn fiets, die tegen de schuur achter in de tuin stond, en wandelde het smalle, donkere pad tussen de huizen af.

‘Hier zou een plein moeten zijn. De tekenen worden altijd op een plein gegeven.’ Hij fietste door de straten, op zoek naar een plein dat als het centrum van de plaats zou kunnen dienen. Een fietser haalde hem in, niet veel later nog een, en tien minuten later had hij het gevoel dat hij opging in een fietsende menigte die zwijgend haar bestemming najoeg. ‘Dit is Beverwijk’, meende hij. ‘En Beverwijk heeft geen stadshart.’

Tussen een lange rij winkels zag hij opeens een opening naar een wandelpromenade. Hij fietste de promenade op, waar op dit uur van de dag vrachtwagens werden uitgeladen. Voor een warenhuis stapte hij af. Hij zag dat er al mensen stonden te wachten tot de deuren opengingen. Hij voegde zich onder hen. Het plein voor de winkel verwijlde in grijsblauw licht; de dag moest nog steeds beginnen.

‘Hier komt hij niet, maar zeker weten doe ik dat niet. Hij heeft mij vaker verbaasd.’ De man schoof met de andere klanten naar binnen. Op de derde verdieping bevond zich het restaurant dat uitzicht bood op het plein. Vanaf de roltrappen zag hij dat het personeel nog druk in de weer was met het vullen van de kassa's. Het

[p. 73]

restaurant was nog niet verlicht, maar hij mocht verder lopen. Hij nam plaats achter een plantenbak, bij het raam. Zo kon hij ongemerkt blijven zitten zonder iets te hoeven bestellen.

De doorwaakte nacht had hem vermoeid. Af en toe sloot hij ongemerkt zijn ogen, leek hij weg te dommelen, maar zijn wilskracht was sterker. Hij rukte zich telkens los uit zijn slaap en tuurde dan het plein af, op zoek naar iemand die een teken gaf.

Rond tien uur werd het drukker in La Place, het warenhuisrestaurant. Aan het tafeltje naast hem kwam een geblondeerde vrouw met haar dochter zitten. Hij herkende een Jordaans accent. Beverwijk... Van Amsterdam naar Beverwijk. Hier moest het gebeuren. Ze hadden elkaar leren kennen in de hoofdstad, maar ze wisten via wederzijdse kennissen dat ze elkaar daar nooit meer zouden kunnen ontmoeten.

Hij wilde een kop koffie bestellen en sloot aan in de rij voor het lopend buffet. Toen hij met het dienblad terugkeerde was zijn plaats ingenomen door een andere hooggeblondeerde vrouw die naar iemand die in de rij stond wenkte dat ze een plaatsje had bemachtigd. Staande voor de prullenbak sloeg hij zijn koffie achterover. Met kracht wierp hij zijn plastic beker in de bak, maar tot zijn spijt maakte dat geen lawaai. Hij holde de trappen naast de uitgang van het restaurant af. Hijgend stond hij op de begane grond in de drogisterijafdeling.

Langs de schappen met pruiken, make-up, brillen en haarverf haastte hij zich naar de uitgang. ‘Als hij gezien heeft wat er is gebeurd, volgt hij mij. Ik ben verjaagd van de plek waar hij mij het teken zou geven.’

Buiten had iemand naast zijn fiets een groot bord gezet: ‘Binnen zonder afspraak’. De man volgde de aanwijzingen en beklom de treden naar een kapperszaak op de eerste verdieping.

‘Heeft u een afspraak?’ vroeg een meisje achter de kassa. ‘Nee,’ zei de man. ‘Dat wordt dan wel drie kwartier wachten, dan heeft Sophie voor u een gaatje.’ De man antwoordde dat het geen probleem was en nam plaats aan een grote tafel vol tijdschriften en een enkele krant. Zijn oog viel op een advertentie: ‘Man zoekt man’, gevolgd door een 0906-nummer.

‘Dit kan het teken niet zijn’, dacht hij en hij speurde verder, maar er was geen ander bericht dat zijn oog trof. Ter verstrooiing las hij verder. In een van de gekleurde tijdschriften viel hem een interview met de laatste Engelandvaarder op die zijn verjaardag samen met de prins vierde. Het vraaggesprek was geïllustreerd met een foto. Hij zocht naar een bekend gezicht in het gezelschap achter de prins en de Engelandvaarder, maar kon het niet ontdekken. ‘Hij is niet veranderd; hij beïnvloedt alles, maar blijft buiten beeld.’

[p. 74]

‘Hoe wilt u geknipt worden?’ Een van de aantrekkelijke kapsters schoot hem aan. ‘Ik ben Sophie.’

Hij liep gehoorzaam achter haar aan. Vanuit de stoel die zij hem aanbood kon hij via de spiegels de rest van de zaak overzien. Zij sprak hem opnieuw aan, en zocht oogcontact via de spiegels.

‘Je kijkt mij in de spiegel aan,’ zei de man. ‘Dat vind ik interessant. Waar kom je vandaan?’

‘Vertel me nu eerst maar eens hoe u uw haar geknipt wilt hebben.’

‘Wat vind jij? Hoe zal ik het laten knippen?’

‘Ja, ik weet niet...’

‘Knip me maar zoals ik eruit zou moeten zien als wij samen op de foto zouden moeten.’ Sophie nam hem zorgvuldig op in de spiegel en ging toen met kammen en scharen aan de slag.

‘Knip je je vader ook?’ vroeg de man.

‘Hoezo?’

‘Ben jij een dochter die het haar van haar vader knipt?’

‘Ja,’ zei Sophie, terwijl ze de blik van de man in de spiegel probeerde te negeren door nadrukkelijk te staren naar de haarlok die ze tussen haar vingers vasthield.

‘Komt je vader uit Beverwijk?’

‘Mijn vader is geboren in Amsterdam, maar opgegroeid in Beverwijk.’

‘Dan moet ik hem wel kennen,’ zei de man.

Op de brug bij de Hoogovens zette de man zijn fiets aan de kant. Hij ging midden op straat staan en begon het verkeer te regelen. Ofschoon hij geen uniform droeg, gehoorzaamden de automobilisten hem. Een enkeling claxonneerde toen hij hem gebood te wachten om een stoet fietsers en bromfietsers voorrang te verlenen.

Een motoragent maande hem op te houden. ‘Ik had toch al het gevoel dat ik te laat was,’ zei de man. ‘Hij is hier al geweest. Hij heeft niet op mij gewacht en is vertrokken met onbekende bestemming, omdat dit een onveilig kruispunt is. Ik probeerde daar nog wat aan te doen...’

‘Gaat u nu maar,’ zei de agent.

‘Is dat een teken?’

‘Ja, dat is een teken.’

De man sprong op zijn fiets en reed de Creutzberglaan in.

‘Hier zijn de geheime wapens opgeslagen onder de grond. Hier was de razzia op 16 april. In mijn eigen huis opgepakt, voor de ogen van mijn kinderen weggevoerd. Ze wilden mee. Ik zie ze nog staan met de kom goudvissen in hun handen. Maar zijn naam heb ik nooit genoemd; hem hebben ze niet opgepakt, nooit kunnen vin-

[p. 75]

den. Ook de kranten die ik 's nachts moest rondbrengen hebben ze nooit gevonden. Ze liggen onder de vloer, in de kruipruimte achter de watermeter. De wapens liggen onder de vloer van het kolenhok. Ik ga ze pakken, de kranten rondbrengen, de wapens uitdelen aan de jongens van het verzet. Maar eerst moet hij mij een teken geven, anders durf ik mijn huis niet in. De vader van mijn kapster kent mij. Ik ben bekend bij de politie. Ik loop groot gevaar.’

Hij sloop door de donkere brandgang tussen de huizen terug naar het plaatsje achter zijn huis en zette de fiets weer tegen de schuur, maar niet op slot: bij onraad moest hij zonder oponthoud kunnen vluchten. Hij inspecteerde zijn vuilnisbak, maar er lag geen envelop in. Hij meende aardappelschillen te zien, maar dat was onmogelijk. Even ging hij op de vuilnisbak staan, omdat hij dacht iets te horen in de tuin van de buren. Er was niets te zien. Riskant gedrag. De fiets moest uit het zicht. Hij legde zijn rijwiel in het lege kolenhok en kroop onder de struiken achter in de tuin tegen de schutting.

‘Als ze mij komen halen, zeg ik dat dit niet mijn huis is. Dat ik hier toevallig lig, verdwaald ben. Dat werkt altijd...’ Zijn denken stokte, gleed in het niets en vanuit het niets kwam de echo van een allesoverheersende gedachte: ‘O, kwam hij maar een teken geven.’ De man viel in een diepe slaap.

Toen hij wakker werd was het al avond. Hij kroop onder de struiken vandaan en ging weer tegen zijn huis staan. Hij was verkleumd, vocht tegen de aandrang om aan de deurklink te voelen, zijn eigen huis binnen te gaan, te eten, te drinken, te slapen.

‘Het mag niet. Het kan niet. Ze zijn al binnen of ze komen er onmiddellijk aan.’

Hij stond nog een uur tegen de muur aan de achterkant van zijn huis. In zijn lichaam overheerste nu een gevoel dat hij van vroeger als honger herkende. Binnen, in de keuken, lag brood en een stuk kaas. Voorzichtig voelde hij aan de deurklink. Dicht. Uit zijn broekzak pakte hij de huissleutel. Voorzichtig schoof hij die in het sleutelgat. Hij kon de sleutel niet omdraaien; die paste niet langer in het slot.

‘Hij is binnen geweest, toen ik bij de kapper zat. Omdat hij mij niet aantrof, heeft hij uit voorzorg de sloten veranderd, zodat ze niet naar binnen kunnen.’

De man overwoog zijn fiets uit het kolenhok te halen, maar besloot dat het beter was die daar boven op de geheime wapens te laten liggen. Op de tast liep hij door de brandgang en stak de Creutzberglaan over. Hij nam een landpad dat tussen de volkstuinen doorliep en bij de oprijlaan van begraafplaats Duinrust uitkwam.

‘Hier liggen de mannen die opgepakt zijn niet. Hier liggen hun vaders en moeders. Hier liggen hun vrouwen en kinderen. Hier zwemmen hun goudvissen.’

De man schuifelde over de begraafplaats en prevelde de namen van bekenden die op de grafstenen stonden. Hij naderde zijn eigen geboortejaar. De grafstenen

[p. 76]

van zijn tijdgenoten waren in een kring geplaatst en omsloten zo een plein rond een vijver.

‘Lievers,’ las hij op een van de grafstenen.

‘Lievers,’ prevelde de man. ‘Dat ben ik. Dit is het teken. Hier komt hij.’

De man ging languit op het graf liggen.