De Revisor. Jaargang 33

[p. 85]

Atte Jongstra
Komrij op safari
Open brief aan een jagersknecht

Beste Gerrit, wat drijft je? Sinds een krap halfjaar beweeg jij je als Vrij Nederland-criticus in het jachtgebied van het Nederlandse proza, in een heuse eigen rubriek die je ‘Reputaties’ noemde. Die reputaties worden door jou omgelegd. Vaak gaat het om reeds lang geleden aangeschoten wild, of auteurs die zonder veel opzien te baren, maar ook zonder veel schade aan te richten, rondscharrelen in de literaire natuur. Je drijft ze met stokken naar de rechterbenedenhoek van je rubriekpagina, waar je ze de laatste punt door de hersens jaagt, bij wijze van genadeschot.

Door de rubriektitel ‘Reputaties’ suggereer je dat er grootheden van hun troon worden gestoten, of in jouw geval: koud gemaakt. Mandarijnen, de grote drie, de grote zoveel, het kan beslist geen kwaad daar nu en dan eens een onsje af te snijden om het soortelijk gewicht te meten. Je deed dat bij Willem Brakman, bij Robert Anker, twee in brede kringen gereputeerde schrijvers, gelauwerde auteurs. Het was niet erg, ze kunnen tegen een stootje.

Je schoot ook Huub Beurskens' Albinoziel aan flarden. Hem te bejagen is overbodig. De kring van liefhebbers van zijn werk is niet groot. Ik vond je schot onverdiend en schadelijk. Beurskens zorgt op zijn eigen manier voor kleur in het piepkleine biotoopje van de Nederlandse literatuur. Zo ook Kader Abdolah. Door jou afgeknald. Mocht je vinden dat zijn aanwezigheid als auteur niet baat, schaadt die dan? Waarom hem in 't vizier genomen en afgedrukt? Wat drijft je, Gerrit?

Reputaties. Je schoot Rascha Peper af, omdat ze naar je zeggen ‘coryfee van damesleeskringen’ is. Sinds wanneer maak jij je zorgen over het leesvoer van dames? Je legde Carla Boogaards neer, een auteur zonder literaire reputatie. Marijke Höweler smeet een late roman uit haar schrijversgraf op: je tireerde erop los alsof een kleiduif was gecatapulteerd. Maya Rasker een literaire reputatie? Ik keek ervan op. Manon Spierenburg - ik heb nog nooit van haar gehoord. Heeft het werkelijk zin haar schrijverslicht te doven? En zo voort, en zo verder. Gerrit, wat drijft je? Heb je niets beters te doen?

De ruimte voor Nederlandse literatuur in de kranten en tijdschriften is de laatste jaren schrikbarend gekrompen, misschien wel in de eerste plaats in Vrij Nederland, voorheen gids van lezend Nederland, met veel recensies. Al is Vrij Nederland sinds september 2005 een stuk levendiger geworden, de literatuurkritiek heeft dramatisch aan ruimte ingeboet onder Jeroen Vullings, de zelfbenoemde jachtmeester der letteren, die auteurs in breedbeense, dikke stukken hun plaats (links, rechts) meent te kunnen wijzen. Dezelfde Vullings zal je hebben gevraagd je beulswerk in ‘Reputaties’ te komen doen.

Jij hebt je olifantenroer uit 't vet gehaald en waande je stante pede grootwildjager.

Een heldendroom. Komrij op safari. Kaki korte broek en kaki bloes, tropenhelm op 't hoofd geplant. Olifantenspuit losjes in de hand, neus omhooggestoken, blik flink grimmig voor de foto-

[p. 86]

graaf. En de rechtervoet op de dode buit.

Komrijs trots: opnieuw een onbestaande reputatie afgeknald.

Gerrit, wat drijft je? Al die boeken die je leest, week na week. Je ergert je, je verveelt je, je krijgt het rood voor ogen. Je laadt je roer en gaat ze schieten, met de auteur erbij. De meeste grote dieren moet je laten lopen, die behandelt Vullings zelf. Voor jou slechts hulpjeswerk.

Sanering van de wildstand, misschien is dat het doel. Maar 't gevolg van je werk in veld en beemd is dood op 't land.

Verderf, de aasjagersknecht was hier!

Want helaas, je werd Vullings wrede jachtknecht, die 't dikkedeurswerk af mag maken. Manke patrijzen, een vleugellam fazantje, een zeldzaam bonte vogel. 't Kleine werk.

Zonde van je energie, zonde van de ruimte. Wat drijft je, Gerrit? Op dezelfde plek had je de rijkdom van de fauna kunnen prijzen.

Je mag je jachtopziener wanen. Drijver, jager, in één persoon vereend. Heer en meester in het veld:

‘Kijk naar mijn stijl. Gedreven Freischützwerk. Ik ben de chasseur die schiet met zilveren hagel!’

Integendeel. Het is lood waarmee je rondknalt. Dood gewicht. Je schiet er alle spel mee uit het jachtrevier.

Wat je drijft, Gerrit?

Je wórdt gedreven, door een dikkedeur.

Maar er zijn méér jagers in het veld. Ik hoor ginder achter boom of struik al handen hanen spannen.

Schot aanstaande. 'k Zou je raden weg te duiken. Je reputatie gaat eraan.

Met hartelijke groet.