De Revisor. Jaargang 32

[p. 68]

Ilja Leonard Pfeijffer
Het museum van de toekomst

Het museum van de toekomst was een statig, ouderwets gebouw, dat oprees aan het einde van een lange laan die aan weerszijden werd geflankeerd door lindebomen. De façade was uit marmer opgetrokken in neoclassicistische stijl. Robuuste Corinthische zuilen stutten een driehoekig timpanon met een reliëf van de godin van de wijsheid, Minerva. Het geheel maakte een enigszins vervallen indruk. Klimop groeide langs de zuilen. Het marmer van het reliëf was op twee plaatsen gebarsten en de rechterhand van Minerva was afgebroken en nooit meer vervangen. De gouden letters van het woord ‘toekomst’ waren vervaagd. De ‘S’ was onleesbaar geworden. Onder het timpanon bevonden zich hoge bronzen deuren, gedecoreerd met eenvoudige maar smaakvolle cassettes. Dat was de hoofdingang, maar ik wist dat die tegenwoordig altijd gesloten was. Ik liep rechts langs het gebouw, langs de hoge, grauwe muren, naar een dienstingang die als toegang dienst deed.

De portier was blind. ‘De toegangsprijs is drie kronen,’ zei hij, ‘maar omdat u de enige bezoeker bent deze week, is het voor u vijf kronen exclusief de verplichte fooi van vijf kronen voor het personeel, te weten ondergetekende. Ik zal u echter niet kunnen rondleiden. Heb medelijden met een oude, blinde man.’ Ik gaf hem een biljet van tien kronen. Hij haalde zijn neus op en spuwde een bruine fluim op de vloer. ‘Welkom in het museum van de toekomst,’ zei hij. ‘Hier wordt de toekomst bewaard. Het museum sluit wat vroeger vandaag. U heeft een halfuur. De koffieautomaat staat op de tweede etage, maar die is al drie jaar defect. Als u wilt, mag u er een schop tegen geven, maar ik kan niets garanderen.’

Via een donkere gang, bereikte ik het centrale trappenhuis. Er stond een grote marmeren sokkel met het opschrift ‘Victorie’, maar het bijbehorende beeld was verdwenen. Ik liep naar boven en betrad de eerste zaal. De vloer was een mozaïek in bruin en groen marmer. Bladgoud was van de houten lambriseringen gebladderd. Er was een plafondschildering van een mythologisch tafereel, maar de overvloedige vochtplekken maakten het onmogelijk om te bepalen welk heldenverhaal hier was verbeeld. Verder was de zaal zo goed als leeg. In één hoek stond een vitrine opgesteld met een opgezette dodo. Er was geen bijschrift. In een andere vitrine lagen vergeelde knipsels uitgestald uit diverse damesbladen en een oranje feesthoedje. ‘De toekomst van de monarchie’, luidde het onder-

[p. 69]

schrift. In een nadere hoek stond een grote zwarte doos, zonder opening. Op het bordje stond: ‘De toekomst van de wetenschap’.

In de volgende zaal waren verschillende houten en gietijzeren modellen tentoongesteld van vliegmachines met grote, wapperende vleermuisvleugels van leer, een voertuig in de vorm van een appelboor dat was ontworpen voor reizen naar het middelpunt van de aarde, een interstellaire zeppelin, duikboten met drie masten, fok en grootzeil, een rijkelijk gedecoreerde koets met rupsbanden voor vervoer op de maan, en een zeilschip dat was ontworpen voor zonnewind. Deze zaal herbergde de collectie die was gewijd aan het verleden van de toekomst. Vervolgens betrad ik een zaal die gevuld was met boeken waarvan de pagina's op ruwe wijze uit de band waren gescheurd. De titels op de band verraadden welke inhoud zij ooit hadden bevat. Het waren de grote verhalen over een betere wereld, toekomstvisies, heilsleren, sociale plannen voor uitbanning van de armoede, heldenverhalen voor een rijzende en moedig voorwaarts marcherende mensheid die de toekomst vol vertrouwen in de ogen keek. Ergens in de gangen beneden hoorde ik hoe iemand zijn neus ophaalde en een fluim op de grond spuwde. Het museum zou bijna sluiten. Ik haastte mij naar de laatste zaal. Op de trap klonken voetstappen.

De laatste zaal was geheel en al leeg. Zelfs het behang was van de muren gehaald. Een groot raam bood uitzicht op de rotonde aan de achterzijde van het museum. ‘Het is tijd. We gaan sluiten.’ De suppoost stond naast mij. ‘Waarom is deze laatste zaal leeg?’ vroeg ik. ‘Wat is er gebeurd met de collectie?’ ‘Voor vijf kronen zal ik u dat vertellen.’ Ik gaf hem het geld.

‘Vroeger was dit een glorieus en rijk museum, de trots van de stad. We hadden honderden bezoekers per dag. Maar naarmate de tijd voortschreed, was er steeds minder toekomst over om tentoon te stellen. De toekomst begon op te raken. Onze collectie begon steeds schraler te worden. Bovendien kregen we de tijdgeest tegen. Mensen zijn tegenwoordig niet meer zo geïnteresseerd in de toekomst. De bezoekers blijven weg. Overheden investeren niet meer in de toekomst, omdat de waan van de dag al veel te veel geld kost. We kunnen het gebouw niet meer onderhouden. De toekomst is hopeloos uit de mode geraakt. Mensen geloven er niet meer in. Zij zien toekomst als een klein en angstig streven om rimpelloos, zonder financiële problemen, voor de wind te zeilen naar vergetelheid. Voor de mensen van nu is het ware leven een levenslang compromis dat zij sluiten met het doel zo min mogelijk te hoeven proeven van het ware leven. Toekomst is een vervlogen jongensdroom.’ Hij haalde zijn neus op en spuwde een bruine fluim op de vloer. Hij veegde zijn neus af aan zijn mouw en legde zijn arm om mijn schouder. ‘Deze laatste zaal,’ zei hij, ‘is gewijd aan de toekomst van het museum. Vertel mij wat u ziet. Heb medelijden met een oude, blinde man.’

Ik kreeg medelijden met deze oude, blinde man. In dit museum scharrelde hij zijn kronen en zijn waardigheid bij elkaar. Als dit museum voorgoed zou sluiten, zou er voor hem

[p. 70]

geen toekomst meer zijn. Dan zou hem niets resten dan een moeizame oude dag in armoede en eenzaamheid. Daarom wilde ik hem niet vertellen wat ik zag. Ik zei: ‘Wat ik zie, is bladgoud en marmer. Wat ik zie is een vitrine, rijkelijk gevuld met kronen. Wat ik zie, is een schilderij waarop de mensheid is afgebeeld die tot inkeer komt omdat zij beseft dat er zonder toekomst geen heden kan zijn. Wat ik zie, is geloof in grote verhalen.’

‘U liegt,’ zei hij. ‘Wat u ziet, is een rotonde. Ziet u die auto daar, die rode? Al vijf jaar rijdt hij rondjes over de rotonde. Bij elke uitvalsweg staat een bord “overige richtingen”. Wist hij maar waar naartoe hij op weg is. Wist hij het maar.’ Hij haalde zijn neus op en begon heel erg hard te lachen. Nog nooit heb ik iemand zo hard horen lachen.