De Revisor. Jaargang 32

[p. 50]

Floor Haakman
Heel mijn Hart

Stoort hij? Pink chic gekruld als bij dames met hoeden die vroeger Annie M.G. Schmidt lazen en nu theekopjes vasthouden, pakt hij de klink van de kleine deur in de grote deur en duwt hem omlaag. Tikkeltje overdreven wel hoe hij met het hoofd tussen de schouders uit nederige verontschuldiging - de deur piept een beetje - zijn been veel te hoog optilt, over de drempel op de geheiligde grond stapt, de deur voor haar openhoudt - ze stapt plomp naar binnen - en dan, als hij hem weer sluit, zijn gezicht clownesk verwringt alsof hij vreselijk veel pijn heeft omdat hij weet dat de scharnier opnieuw zal piepen. Acteur, denkt zij, maar dat zegt ze niet, nee, ze lacht naar hem zoals dat hoort. Hij knikt haar toe, zoals een brave meid toegeknikt kan worden. Daarna draait hij zijn ogen naar boven en kijkt overdreven geïnteresseerd rond. Wat ziet hij allemaal? Zij schudt haar hoofd, maakt een kruis en zucht.

De koelte van dikke zonwerende muren trekt langzaam door zijn eigen lichaam. Vrome, reinigende koelte, denkt hij. Alsof het de Heilige Geest zelf is die de mens bij kerkbezoek op koele, afstandelijke doch puur lichamelijke wijze de niet betwistbare aanwezigheid van de Here kenbaar maakt. Waren ze zonet nog in die veel te drukke winkelstraat, gingen ze verschrikkelijke winkels in en uit en al die mensen, al die mensen en die kleren, die ontzettend lelijke kleren in vieze kleuren en al dat openlijk seksuele, dat veel te blote, rare gaten in truien tussen de borsten, of te strakke broeken, die gifgroene hakschoenen die zij hem had aangewezen, ze deed alsof ze ze lelijk vond, maar ze hoopte dat hij ze voor haar kocht - haar gebrek aan smaak was ontegenzeggelijk. Haar tuttige handtasje bijvoorbeeld, met dat bekrompen beursje met knip en hoe ze iedere keer probeerde gepast te betalen, dat zag er zo zuinig uit, al die stuivers die ze dan op de toonbank uitspreidde, drie keer natelde... Maar dan nu op zo'n plek van stilte zomaar tussen al die herrie door. Veilig terrein voor haar die hier thuishoorde, en een lustoord voor hem omdat hij zo'n zieke geest heeft. Er ontstaat een licht wee gevoel in zijn onderbuik, een kriebel rondom het stuitje, als bij het plotseling stijgen of dalen op de schommel. Hij kijkt duizelend omhoog de gewelven in en ziet de bolblozende engelen naakt vliegen. Hij slaat een arm om haar schouders heen, zij slaat automatisch haar arm rond zijn middel. Hij grijnst en kust haar in haar stugge haar: samengekleefde plukken als een kuif van gedroogd pluimgras dat steekt in neus en oog. De scherpe geur van haarlak doet hem niezen.

[p. 51]

Zij drukt zich dichter tegen hem aan terwijl ze wijst naar Maria met het kindeke en ‘mooi’ zegt. Hij vermoedt dat ze dat zegt om hem te behagen, om te tonen dat zij, die in haar ontwikkeling over het mooi en het lelijk eigenlijk nooit verder is gekomen dan de smaak van de Blokker, toch wel degelijk kennis heeft van dat wat er toe doet en waarom. Zij gaat zo vaak als zij kan naar evenementen, musea, kasteeltuinen, diergaarden, toernooien en festivals. Zij zal ieder jaar weer te vinden zijn op de Uitmarkt. Zij zal desnoods vijf uur in de rij gaan staan om te wachten op een voorstelling van vijf minuten. Zij denkt dat dat hoort als je van cultuur houdt. Zij praat alle kranten na, zij leert kritieken uit haar hoofd. Ze is altijd gekleed zoals de mensen om haar heen. Zij past zich overal aan. Zij is zelf nauwelijks, zij is een leeg vat dat door iedereen gevuld wordt en nu een slechte combinatie van verschillende smaken bevat. Zij heeft vooral heel goed leren klutsen en afwerken: een schuimige mening van van alles wat. Ze is een hoer in haar hele wezen. Zij weet niet eens wat intentie is, zij kent nauwelijks gevoel, zij is zonder gedachten, zij doet de dingen om ze gedaan te hebben. Zij gaat op vakantie om kiekjes te nemen en zij komt met exact dezelfde kiekjes terug als al haar medereizigers. Dat vindt ze normaal.

Zij houdt van torens: de Eiffeltoren, de toren van Pisa, de klokkentoren van de Notre Dame. Zij houdt van oudheden, van grachten en van boten. Zij vindt mooi uit plicht en zonder emotie en zo heeft ze ook lief: zij houdt op de dag af bij hoe lang zij nu een verhouding hebben, alsof het gaat om het houden van een record, waar het in zekere zin ook om gaat, maar dat kan zij niet weten.

Hij knuffelt haar stevig tegen zich aan en strijkt met zijn hand over haar borst, haar heup, haar bil. Zou ze ook een kindje willen? Zij kijkt naar hem omhoog, grote open ogen en maar wijzen naar Maria en haar kindeke en ‘mooi’ zeggen. Stuitend braaf meisje, stuitend gewoontjes. Stuitend dat ze mooi met lief of begerenswaardig verward.

Moeders met baby's zijn misschien vertederend, maar iets dat echt mooi is, niet kitsch maar mooi, niet decoratief maar indrukwekkend, is in essentie onfatsoenlijk en wreed, leert hij haar. Hij pakt haar hand en trekt haar mee naar de andere kant waar Jezus al volwassen en gekruisigd is.

‘Kijk: dat is mooi. Zie eens hoe hij lijdt, hoe hij prachtig lijden kan.’

Hij verdraait haar arm naar achteren zodat het haar pijn doet. ‘Au,’ roept ze een beetje geschrokken, misschien even echt bang. Hij lacht plagerig dat ze prachtig lijden kan. Dat vindt ze wel weer opwindend, zijn meisje met een corveetje. Ze giechelt.

Hij gelooft niet, maar hij krijgt al een spannend gevoel bij de kerkelijke theorie en wordt ronduit hitsig van de religieuze praktijk. Het had hem heerlijk, zelfs zalig geleken een leven te hebben met een helder doel, een goed boek, een normenapparaat in klare taal, elke zondag een dienst in een fijn koel gebouw, daarna koffiedrinken, en door de week hard aan het werk, want er moet brood op de plank komen en wie niet werkt die geen brood. En een scheurkalender op het toilet met wetenswaardigheden en wat Jezus zei.

[p. 52]

Net zoiets als schrijfboekjes op de lagere school waarin het woord al zachtgrijs voorgedrukt staat en je er alleen nog maar met je nieuwe vulpen overheen hoeft, precies zoals het ook was voorgedrukt. ‘Heerlijk’ en ‘zalig’, zulke door en door christvunzige vormen van genot gevangen in kerkelijke taal. Uitgedragen in onappetijtelijke jurken, preutse geilheiligheid, gecreatiefte zelfmaakkralenwerkjes, breiwerkjes van goedkoop acryl. Of timmerwerkjes zoals zelfgemaakte vogelkastjes en je baard laten staan en een sticker op je auto van Walibi en je hek ieder jaar opschilderen in felgroen.

Hij was de koning te rijk toen hij haar ontmoette, zo weggelopen uit een klein Fries dorpje, een hecht christelijk gezin en het hele dorp bidt nu, laat hij haar vaak hervertellen, samen met de pastoor, er worden extra kaarsjes voor haar aangestoken op zondag, en oh, wordt er geweeklaagd, hoe ze zich heeft kunnen laten verleiden tot zoiets zieks met een man als hij. Hij raakt er weer opgewonden van: zo'n lief kind, zo'n brave meid, maar te beïnvloedbaar, ze hadden haar moeten behoeden te gaan werken als stagiaire bij die grote krant in Amsterdam. Een goede krant, Trouw, maar een zieke omgeving. Zo'n lief kind. En ze is in zijn handen als was. Ze hebben gelijk natuurlijk.

Ja, het had hem heerlijk, zelfs zalig geleken om het om te keren en zijn leven aan het hare aan te passen maar helaas lukt hem dat niet en past hij in plaats daarvan haar leven aan het zijne aan. Veel eenvoudiger. Bovendien is laten lijden niet alleen mooi, maar het kan ook heel veel genoegdoening geven.

Hij geniet van haar schreeuwerige manier van praten, haar gevoel van lachen, haar ongeïnteresseerde gevuns met voelen en tasten in het donker terwijl ze een komische film kijken die ze echt leuk vindt. En tegen de avond zal hij haar zeker ook weer meenemen naar Ranchoís Steakhouse en spareribs eten met afschuwelijke sauzen. Hij geniet er vooral van omdat het pijnlijk duidelijk is dat dit niet zal duren. Zij wordt niet zijn toekomst tot de dood hen scheidt. Hoeveel hij ook naar haar verlangt. Ze wonen sinds kort samen, hij neemt Allerhande's voor haar mee uit de supermarkt, zij heeft een plakboek waar ze alle recepten die ze eerst uitknipt inplakt, alfabetisch en op voorgerecht, hoofdgerecht en nagerecht. Zij kookt. Iedere zondagavond vanille-ijs toe met een rode saus met zo'n idiote naam als ‘bessengrutzengratzen’. Hij geniet ervan te kijken naar haar kleine zekerheden, haar gewoontes en rituelen, en vooral geniet hij ervan om haar, als ze zich te comfortabel voelt, te slaan, nee, niet lichamelijk natuurlijk, maar met wrede toekomstontkenning. Dat hij alweer een beetje meer op haar uitgekeken is geraakt. Dat haar familie gelijk heeft, dat ze terug moet naar haar dorp zonder hem. Zoiets. Dan huilt ze, dan knielt ze... dat ze erotisch niet meer voor hem betekent wat ze eerst was. Ze pakt hem smekend vast bij zijn enkels: ‘Ga niet weg, ik doe alles voor je,’ en dat doet ze, mechanisch maar angstig en vol overgave. Hij houdt van haar angst hem te verliezen. Hij vindt haar angst hem te verliezen het alleropwindendst. Hij vindt het fijn als ze na zo'n voor de voetenwerping langzaamaan weer tot zichzelf komt, op een gegeven moment haar plakboek weer op durft te pakken,

[p. 53]

zo nu en dan tegen hem praat met zelfverzekerde stem of zelfs met lichte irritatie, en dan weer toe te slaan. Altijd weer raak. Zo'n makkelijke prooi, dat meisje. Geil meisje. Dat ze hem zal verliezen is iets dat hem nu al melancholisch stemmen kan, nu al, terwijl het nog lang niet uit is tussen hem en haar. Het begint pas.

Hij fluistert in haar oor: ‘Ik zou binnenkort wel eens met je naar een evangelische happening willen.’ Hij drukt haar stijf tegen zich aan en schuurt heel zachtjes heen en weer. Zij krijgt er rode wangen van. Dat wil zij ook wel, zegt ze. Hij wil haar op de mond kussen maar dat weert ze af, niet hier in de kerk. Ze gaan naar buiten toe. Naar een smalle zijgeul van de winkelstraat waar wildgeplast wordt. Zij tegen de muur met haar blote billen waar het nat aanvoelt. Zo levert ze zich aan hem over terwijl ze zachtjes ‘nee’ kreunt: ‘nee nee nee,’ terwijl hij alles doet wat hij wil en zij ook.

Een evangelische happening: Evy en Teefje Knevel. Het zangduo dat tussen de liederen door ook aan handoplegging en toekomstvoorspelling doet. Teefje tegen een kinderloos stel: ‘Ga eens lekker uiteten in een pizzeria in Gorinchem en uw onvruchtbaarheid verdwijnt als sneeuw voor de zon.’ En jawel hoor, het werkt, zoals dat soort wonderlijke kuren altijd lijkt te werken, lezen ze op internet. Zij zit op zijn schoot, hij vraagt of ze het leuk vindt om daar heen te gaan, zij schudt haar hoofd helemaal omhoog en helemaal omlaag: heel leuk. Zo speelt ze weer een klein kleutermeisje, zoals vrouwen wel vaker doen omdat ze denken dat kleine meisjes mannen zeer behagen, wat misschien ook wel zo is, maar dat horen zij niet te weten. Zij denkt ondertussen: ik zal godverdomme die teksten van tevoren uit mijn hoofd leren zodat ik meezingen kan en je versteld doe staan van mijn parate kennis van het eerste het beste evangelische evenement waar jij mij mee naartoe neemt. Ik zal het meisje van je dromen zijn, je dromen overtreffen. Ik wil niets liever dan op je schoot zitten en met een kleine lieve stem ‘Bron van mijn bestaan’ zingen terwijl ik jou daarbij in de ogen kijk. Inderdaad, ik pas me aan. Ik hou van je. Samen naar een happening vind ik gezellig als jij daarvan geniet. Ik vind alles leuk wat jij leuk vindt. Ik ben een leeg vat, vul me.

Dat zegt ze niet, ze bloost wel en om dat te verbergen springt ze snel van zijn schoot, pakt ze haar plakboek op en vraagt hem waar de laatste Allerhande is, die met de lekkere snacks voor onderweg, die had ze nog niet uitgeknipt en ingeplakt.

Hoeveel Allerhande-plakboeken zouden er wel niet bestaan? Hoeveel vrouwen verrichten uren achtereen loos werk, niet eens omdat ze van koken houden, maar omdat het zonde is om die gerechten zomaar weg te gooien? Of net als zij, om hun man te behagen, om hem ervan te overtuigen dat dit belangrijk is voor haar zodat het lijkt alsof zij nog onschuldig is. Want zo moet het lijken: klein meisje dat onschuldig is. Wie kookt die gerechten trouwens ook werkelijk? Zij wel, maar dat doet ze alleen omdat ze het zo leuk vindt om uit haar plakboek te koken. Zelfspot. Alles wat zij doet is zelfspot. Ze moet ook

[p. 54]

maar weer eens aan haar kiekjesalbum gaan werken binnenkort. Ze vindt het vreselijk als hij haar zegt dat het vuur tussen hem en haar toch al wat aan het doven is. Ze moet meer kiekjes maken, meer haarlak in haar haren spuiten. Vaker praten met een uitslaande stem die wat schreeuwerig overkomt. En ze zal die liedjes uit haar hoofd leren. Ze moet onschuldig lijken. Dorps. Fries. Als hij zou weten dat zij zich in haar eigen banaliteit verlustigen kan zoals hij dat doet, zou het plezier er voor allebei af zijn en dat mag nooit gebeuren.

‘Zijn er in Helmond nog bezienswaardigheden, zoals oude kerken, monumenten, leuke grachten of bijzondere torens?’ Ze zegt het zonder zelf in de lach te schieten. Ze kan heel goed doen alsof.

Hij lacht vaderlijk naar haar, dat ze haar camera maar in de aanslag moet houden.

Daar gaan ze dan, hij en zij, hand in hand, met de trein naar Helmond waar Evy en Teefje Knevel een kerst-celebration vieren, helemaal gratis, tegenover het ontmoetingscentrum aan de Azalealaan. Met liederen als ‘De Taal van mijn Liefde’, ‘Heel mijn Hart’ en ‘Bron van mijn Bestaan’.

Zij neuriet onderweg. Hij gruwt van haar en van zichzelf terwijl hij zegt: ‘Misschien kunnen we dan na de bijeenkomst nog lekker gaan eten in een pizzeria in Gorinchem.’ En inderdaad, daarbij denkt hij ook aan kindjes ook ja. Maar niet op een kitscherige manier, maar als een daad van bizarre schoonheid: onfatsoenlijk en wreed. Waarom niet? herhaalt hij voor zichzelf. Waarom geen kindjes? Hij vraagt het zichzelf bijna agressief kunstminnend.

‘Zou het niet schattig zijn, zo'n baby die van jou is en van mij, die op ons beiden lijkt?’ Hij klinkt niet vertederd, wat zou hij zich erbij voorstellen? Een monster? gefysiekaliseerde zelfhaat? Hij meent het. Hij lacht naar haar en zij, nadat ze van haar verbazing, verbijstering bekomen is, lacht terug. Zij klinkt uitzinnig als ze roept: ‘Ja, meen je dat?’ Haar stem slaat over van wild geforceerd enthousiasme, ze schreeuwt ervan, het spettert. Ze springt op en vliegt hem om de hals. Waar heeft hij dat aan verdient? Waar zijn ze in godsnaam mee bezig? Wat bezielt hen? Stop!

Die avond kan je ze nog zien zitten, de camera's op hen gericht omdat zij absoluut model staan voor de ideale christelijke jongeren: zij op zijn schoot, haar armen stijf om hem heen geslagen, en heel hard meezingend: ‘Saaamen met zijijijn geziiiin.’ En hij houdt haar ook stevig vast. Hij knijpt haar. Evy komt met zijn microfoon op hen af. Ze blozen. (Blozen ze van schaamte of is het er alleen maar warm?)

‘Jullie zijn echt verliefd, hè?’ zegt Evy gezonnebrand-seventies-evangelisch-zwoel met de schijn van ontroering. Daar zitten ze met hun grote ronde ogen, hun rode wangen: twee iets te oude kinderen die samen ouders zullen worden. Niemand die hen stoppen kan.

‘Ik wens jullie heel veel geluk voor de toekomst.’