De Revisor. Jaargang 32
(2005)– [tijdschrift] Revisor, De–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 24]
| |
Charl-Pierre Naudé
| |
[pagina 25]
| |
De activist[Vertaling]Er beweegt daar iets...
aan de buitengrens.
Incognito, de activist.
Verstoteling
omdat hij fanatiek is,
maar wat uiteindelijk telt is integriteit.
Luister...
Begeesterd roept hij uit:
‘Mensen, dieren en dingen
allemaal hebben ze dezelfde ziel!
Bevrijd de dieren nu
Laat alles vrijelijk ademhalen!’
't Is middernacht in de dierentuin.
Slechts één dier dat geluidloos rondsluipt:
de activist, vlak bij de hokken.
Voor of tegen het leven, een mens moet kiezen.
Hij kruipt langs de sensoren
de papegaaien in hun bonte kleuren,
een sluimerend schilderij.
Een Henry Moore van de ijsberen
staat op zijn voeten gelast.
Heilige Franciscus, behoede...
dat leven zo stil kan slapen.
Een kapitalistisch vergrijp
deze gevangenschap.
| |
[pagina 26]
| |
[Origineel]Alles veil, alles veil...
Af met 'n nou gang.
Onderstebo teen 'n dak.
Maksimum sekuriteit.
Van wat? Die gebalsemde dood!
Uiteindelik
kyk hy hulle in die oë.
Nog nooit het hy so lewend gevoel nie.
Mens moet respek hê
vir wat anders as jy is:
twee goue luiperds
gearriveer in hokke,
in 'n kunsmuseum;
twee lewensgevaarlike ruilmiddels
uit die oerwoud van chemie.
Identiese beelde
deur die alchemiste gemaak.
Die sleutels rinkel.
Die alarms gaan af.
En daar staan hy
versteen in die lig:
die dief,
in sy vermomming.
| |
[pagina 27]
| |
[Vertaling]Alles op het spel, alles op het spel...
Via een nauwe gang.
Tegen het dak, ondersteboven.
Topveiligheid.
Waarvoor? Een gebalsemde dood!
Uiteindelijk
kijkt hij hen in de ogen.
Nog nooit heeft hij zich zo levend gevoeld.
Je moet respect hebben
voor wat anders is dan jij;
twee gouden luipaarden
in hokken aangekomen
in een kunstmuseum;
twee levensgevaarlijke ruilmiddelen
uit het oerwoud van de chemie.
Identieke beelden
door de alchemisten gemaakt.
De sleutels rinkelen.
Het alarm gaat af.
En daar staat hij dan
versteend in het licht:
de dief,
in zijn vermomming.
| |
[pagina 28]
| |
Hoe ek my naam gekry het
| |
[pagina 29]
| |
Hoe ik mijn naam gekregen heb
| |
[pagina 30]
| |
[Origineel]My naam is 'n stingel met blare
gepluk uit die Hugenote-diasporabossie
maar die wortels en die kroon het agtergebly.
Nou weet ek waarom daai ander digter
sy ewe bloemryke naam
in Jan Blom verander het.
Ek was reeds 'n paar maande oud,
die siekerige kaptein van 'n papierbootjie wat water trek,
my voete spartelend in hul sokkies soos stompneuse in 'n hoos,
toe pa besef my naam is verkeerd in die nasionale register.
Verskeie teorieë bestaan oor waarom daardie ou vlugtelinge
uit Frankryk hul taal so gou verloor het:
Hulle was eintlik 'n Germaanse stam, teen hul sin geskoei en gestrik
in 'n handlanger-taal van die Duiwel wat gewitvoetjie het by die Pous.
Of, gretig om die voëltjietaal van die hemel aan te leer,
was dit louter plesier om aardse gebrabbel af te skud.
Skaars het die stof-engeltjies in die pad gaan lê
of die ou voetslaners vergeet hoe om hul eie name te spel.
'n Mens kan die nuwe wingerd nie vertrou nie,
en ook nie sy Nagmaalbeker nie.
Maar my pa was 'n ingeligte man:
hý sou die probleem vir ewig regstel.
Die setlaars van Afrika doen mos alles verkeerd...
Tog, nooit te laat om 'n fout reg te maak nie.
Toe klim hy in sy Willy's Jeep om die honderd myl of so
na die hoofdorp van Oos-Griekwaland aan te durf -
waar hy streeksdokter was en die mense hom
met hoenders en eiers betaal het - deur die vlae sneeu en reën
en verdwaal in die kruipende mis, sy liggaamsdele
wat stuk vir stuk voor sy oë verdwyn, terwyl die Jeep
deur die modderkonfyt kreun op 'n mitiese reis.
| |
[pagina 31]
| |
[Vertaling]Mijn naam is een stengel met bladeren,
geplukt uit de diasporastruik van de hugenoten,
maar de wortels en de kroon zijn achtergebleven.
Nu weet ik waarom die andere dichter
zijn even bloemrijke naam
in Jan Blom veranderd heeft.Ga naar margenoot+
Ik was nog maar een paar maanden oud,
de ziekelijke kapitein van een papieren bootje dat water maakte,
mijn voeten spartelend in hun sokjes als brasems in een hoosvat,
toen vader besefte dat mijn naam verkeerd stond in het bevolkingsregister.
Er zijn verschillende theorieën over waarom die oude vluchtelingen
uit Frankrijk hun taal zo gauw kwijtraakten:
Ze waren eigenlijk van een Germaanse stam, tegen hun zin in de dwangbuis gestopt
van een handlangertaal van de Duivel die een wit voetje probeerde te halen bij de paus.
Happig als ze waren om de vogeltjestaal van de hemel aan te leren,
was het gewoon fijn om zich te ontdoen van aards gebrabbel.
Nauwelijks waren de stof-engeltjes op hun pad gaan liggen
of de oude voetgangers vergaten hun eigen naam te spellen.
Men kan de nieuwe wijngaard niet vertrouwen,
en ook zijn avondmaalsbeker niet.
Mijn vader nu was een intelligent man:
hij zou dat probleem wel eens even uit de wereld helpen.
In Afrika hadden kolonisten altijd alles verkeerd gedaan...
Maar het is nooit te laat om een misstand te verhelpen.
Hij klom dus in zijn jeep en durfde de grofweg honderdvijftig kilometer
naar het belangrijkste dorp in Oost-Griekwaland aan -
waar hij streekdokter was en de mensen hem
met kippen en eieren betaalden - door vlagen sneeuw en regen heen
en verdwaalde in de opkruipende mist, zijn lichaamsdelen
die stuk voor stuk voor zijn ogen verdwenen, terwijl de jeep
door de modderboel kreunde als was hij bezig aan een mythische reis.
| |
[pagina 32]
| |
[Origineel]Die toegegooide landskap het onophoudelik
onder die skopgraaf van die ruitveër geknipoog,
in die verwisseling van sneeulae op die ruit.
Dit was 'n beginselsaak dié, 'n kwessie van ken jouself:
Sý seun se naam moet die oorspronklike spelling hê;
nie soos dit nou daar staan, 'n deel daarvan
onder die wawiel vergruis, 'n ander deel net skoonveld.
Dit was nie goed genoeg nie. Tyd vir bestekopname.
Geen halfgebakte naam vir sy spruit nie.
Tyd vir geheue, nou. Vir liefde om betoon te word
op die behoorlike manier. Hy was dierbaar, my pa.
Maar die poging het misluk.
My naam nog meer verkeerd gespel,
meer Afrikaans, selfs meer verbaster.
Verder van sy wortels, nog verder in die toekoms.
Meer homself as wat enige een kon vermoed.
Die ‘es’ van die Franse Charles - soos in Charles Baudelaire
sal ek my verheel,
nee, om presies te wees Charles Pierre Baudelaire -
was steeds soek en is nooit weer teruggesit nie.
My naam sou net Charl bly.
Eenvoudig, gesinkopeer.
Miskien het die akkedis geskrik en sy stert verloor,
wat toe deur 'n sangoma opgetel en gebottel is.
En die koppelteken van al daai vervelige ou Jean-Pierres,
die piepklein voeghoutjie gemaak om 'n klinker
aan sy opvolgende medeklinker te verbind, dié eindig in my naam.
Dit moes 'n aardbewerasie gewees het
wat die splinterhoutjies en die spaghetti-alfabette
oral in die land so opgeklits het
juis op die moment
toe my pa sy hand in die naamfles steek.
| |
[pagina 33]
| |
[Vertaling]Het besneeuwde landschap knipoogde onophoudelijk
onder de schuiven van de ruitenwissers
terwijl lagen sneeuw op de ruit van helft verwisselden.
Het was een principekwestie, een zaak van ken uzelf:
de naam van zijn zoon moest kloppen;
niet zoals nu, een deel
vergruisd onder het wagenwiel, het andere gewoon foetsie.
Het was niet goed genoeg. Tijd voor een bestekopname.
Geen halfbakken naam voor zijn spruit.
Even tijd voor het geheugen. Voor liefde die betoond wordt
op een fatsoenlijke manier. Hij was mij dierbaar, mijn vader.
Maar de hele onderneming faalde jammerlijk.
Mijn naam werd alleen maar nog meer fout gespeld,
verafrikaanst, nog meer verbasterd zelfs.
Raakte steeds verder van zijn wortels vandaan, steeds verder de toekomst in.
Werd meer zichzelf dan iemand kon vermoeden.
De ‘es’ van het Franse Charles - als in Charles Baudelaire
verbeeld ik me,
nee, om precies te zijn Charles Pierre Baudelaire -
is zoek gebleven en werd nimmer teruggezet.
Mijn naam zou Charl blijven.
Eenvoudiger, gesyncopeerd.
Misschien dat de hagedis schrok en zijn staart verloor,
die toen door een toverdokter werd opgeraapt en in een flesje gestopt.
En het koppelteken van al die nare ouwe Jean-Pierres,
die piepkleine schakel gemaakt om de ene klinker
met de daaropvolgende medeklinker te verbinden, eindigt in mijn naam.
Er moet een aardbeving hebben plaatsgevonden
die het splinterhout en de spaghetti-alfabetten
overal in het land zo in de war schopte
juist op het moment
dat mijn vader zijn hand in de namenfles stak.
| |
[pagina 34]
| |
[Origineel]Ja nee, dis nooit anders nie.
Dis presies wat gebeur het:
Dieselfde soort aardskudding het by geleentheid
ook ander belangrike name en gebeurtenisse deurmekaar geskommel.
Kyk wat dit gedoen het aan Genghis Garibaldi,
die man na wie Guy Fawkes vernoem is.
Of die arme Hendrik viii, ses keer onthoof
deur sy aaklige vrou omdat dit die eerste maal nie
en ook nie die tweede maal gewerk het nie, ensovoorts.
Of die Indiese keiser wat vir sy gestorwe vrou
daardie pragtige mausoleum, die Vatikaanstad, gebou het:
'n mens kan altyd die geslagsdele vertrou
om 'n asembenemende konstruksie op heilige water te laat dryf.
En moenie die Eerste Lateraanse Konsilie vergeet nie,
een van die somberste modeparades van aandrokke ooit
en heeltemal onbelangrik weens die selfontkenning
inherent aan dié bedryf,
waarna menige ongelukkige siel
ontdek het sy het die liggaam van 'n vrou.
Ek het nogal lig daarvan afgekom.
My naam is verkeerd gespel
maar op die regte manier.
Jy hoef dit maar net te vergelyk
met ander weergawes om te sien dis waar.
Die oorsprong daarvan lê nie
in die verlede nie, maar in die toekoms;
in 'n woordeboek wat nog dryf in die buiteruim,
sy thesaurus reg langsaan, volgens astronome.
'n Jan en 'n Jaap,
twee broedersterrestelsels,
twee drag queens:
'n meisie in dieselfde ontwerp geklee
maar vir 'n ander seisoen.
| |
[pagina 35]
| |
[Vertaling]Ja nee, het is altijd hetzelfde.
Dit is er precies gebeurd:
eenzelfde soort aardbeving heeft bij gelegenheid
ook andere belangrijke namen en gebeurtenissen door elkaar gehusseld.
Kijk maar naar wat er werd van Genghis Garibaldi,
de man die naar Guy Fawkes is genoemd.
Of de arme Hendrik viii, zes keer onthoofd
door zijn akelige vrouw omdat het de eerste keer
en ook de tweede keer niet werkte, enzovoort.
Of de Indische keizer die voor zijn overleden vrouw
dat prachtige mausoleum, Vaticaanstad, liet bouwen:
verlaat je maar op de geslachtsdelen
zo kun je een adembenemende constructie op heilig water laten drijven.
En vergeet niet het eerste Lateraanse concilie,
een van de somberste modeshows van avondkleding ooit
en volslagen onbelangrijk wegens de zelfontkenning
inherent aan dat bedrijf,
waarna menige ongelukkige ziel
ontdekte dat zij het lichaam van een vrouw had.
Ikzelf ben er tamelijk licht van afgekomen.
Mijn naam wordt verkeerd gespeld
maar wel op de juiste manier.
Vergelijk het maar
met andere weergaven om te zien dat het klopt.
De oorsprong ervan ligt niet
in het verleden, maar in de toekomst;
in een woordenboek dat nog ergens door de ruimte zweeft,
een synoniemenwoordenboek er pal naast, volgens astronomen.
Een Jan en een Jaap,
twee broedersterrenstelsels,
twee travestieten:
een meisje gekleed in hetzelfde ontwerp
maar dan voor een ander seizoen.
| |
[pagina 36]
| |
[Origineel]Die toekoms:
wortels wat in die lug rank;
my naam is 'n boom wat in die grond geduik het.
Daardie koppelteken sit nou
soos 'n pleister oor my neus.
Ek loop weer die kombuis binne.
Ek is 'n klein seuntjie.
Na waar mamma staan.
Waar sy steeds staan, in my herinnering.
Sy vryf die pleister sodat dit kleef.
Dis ons twee se geheim.
Ons gee albei voor.
Ek het dit toe geniet,
waarom sou ek nie nou nie?
Ons glimlag vir mekaar,
my ma en ek.
Netnou, oor 'n rukkie
sal my pa by die huis wees.
Ek kan nie wag nie.
Hy sal langs my kom hurk,
sy mond tuit en versigtig
die strokie op my neus ondersoek.
Dan sal hy my vra wat verkeerd is.
| |
[pagina 37]
| |
[Vertaling]De toekomst:
wortels die de lucht in groeien;
mijn naam is een boom die ondersteboven in de grond is geplant.
Zo'n koppelteken zit nu
als een pleister op mijn neus.
Ik loop de keuken weer binnen.
Ik ben een jongetje nog maar.
Ga naar waar mama staat.
Waar ze in mijn herinnering nog steeds staat.
Ze wrijft over de pleister waardoor hij blijft zitten.
Het geheimpje is van ons tweeën.
We doen allebei net alsof.
Toen genoot ik ervan,
waarom zou ik er nu niet van genieten?
We lachen naar elkaar,
mama en ik.
Het duurt niet lang meer of
papa komt thuis.
Ik kan er bijna niet op wachten.
Hij zal naast me neer hurken,
zijn lippen tuiten en voorzichtig
het strookje op mijn neus onderzoeken.
Dan zal hij me vragen wat eraan scheelt.
Vertaling Robert Dorsman | |
[pagina 38]
| |
 | |
[pagina 39]
| |
 |