De Revisor. Jaargang 30

[p. 79]

Alexandra Pareira
Alle handen helpen

De dieren moeten naar je luisteren. Je zet de koeien vast in een ijzeren korset en je brandt met een lekkende rode staaf het eelt weg van hun hoeven. Dan pak je de sikkel en snijdt ze bij; de dikke vellen lijken op de schillen van een koolraap.

De snijder gaat ruw te werk; hij schraapt de poten grondig af, ook al proberen de beesten weg te komen. Soms trappen ze vol razernij naar hun kwelgeest maar dan zakken ze door en stoten met hun kin hard op een stang. Tranen rollen over hun zwarte neus maar boeren hebben geen tijd om daarnaar te kijken.

Dit zijn de dingen die ik mag zien.

Verboden voor mijn ogen is het kruisen. Ik weet niet wat er erg is aan de stier bij de koe, de hengst bij de merrie of de beer bij de zeugen. De haan in de kippenren is me echter toegestaan. Het fladderen en pikken van een kraaiende haan kan geen kwaad en ook de tevreden tokkende kip geeft niets prijs van wat voor kinderen geheim moet blijven.

Ik sta bij het hek over de weilanden uit te kijken. Het is een van die hete dagen waarop onweer dreigt. Maar de buien, die de boeren vrezen, blijven achterwege.

Het hooi kan dus nog blijven liggen, zodat het droger wordt dan droog zodat de broei er niet zal inslaan. Het is zo heet dat de dieren van slag zijn. De bok hangt mistroostig in een hoek van zijn hok, de geiten hebben geen trek meer in gele stoppeltjes. Achter de schotten van het varkenshok liggen de zeugen in de modder te bakken, moe en lamlendig van een zwangerschap waar geen einde aan komt. Aan de einder de forten vermomd als vaalgroene bulten in het landschap.

Het is te heet om iets te ondernemen. Ik leun over het hek en wacht op Eef, de boerenzoon, die naar de paarden is. Ik ben me nergens anders van bewust dan van het verlangen dat er regen kwam zodat alles weer gaat glanzen en koel wordt. Maar laat de boeren het niet horen. De beste boer haalt het uiterste uit het weer.

Ik hoor Leendert niet die op me af komt sluipen met een bijl in zijn knuisten. Het is te laat om over het hek te klimmen en zo ver mogelijk weg te springen over de hard geworden karrensporen waarin je gemakkelijk je enkel verstuikt.

Leendert heeft prijs vanmiddag. Grijnzend trekt hij me bij mijn polsen naar zich toe en fixeert me tussen zijn knieën. Hij laat zich zakken op een afgedankte tractorband, ik kan niet anders dan met hem mee, want als ik me verzet breekt mijn rug of haal ik mezelf open aan de bijl in zijn hand.

[p. 80]

Alsof ik het gezellig vind, zo samen, kijken we naar de kippenren, oma's huisje, de boerderij en de steile dijk daarachter. Hij zegt niets, hij ademt alleen maar. Op de berg van zijn lijf adem ik mee, alsof hij zich met me heeft bekleed hoewel mijn kinderlijf slechts een klein stukje van hem kan bedekken. Mijn rug staat strak van weerzin tegen zijn ronde buik. Op zijn arm plakken restjes mest of zijn huid is gewoon ruw en smerig, maar ik heb geen zin dat allemaal te gaan bekijken.

Bovendien zit mijn hoofd klemvast tussen zijn borst en onderarm.

We ademen dezelfde kant uit, we hijgen alle twee maar het is onzin dat ik me zo inspan want losraken van deze vleesberg is onbegonnen werk.

Kon Leo me maar zien. Ik weet zeker dat Leo van zijn kar zou springen, zijn klompen zou uittrappen en op zijn sokken over het grind naar me toe zou komen rennen. Leo is dan wel een broer van Leendert maar hij staat niet toe dat die me aanraakt, dat merk ik wel aan de vlugge manier waarop hij altijd aan tafel tussen Leendert en mij in komt schuiven.

Je moet niet denken dat ik denk dat er van alles mis is met boeren. Dat ze geen gevoel hebben, dat ze niet weten dat de natuur eerder mooi is dan nuttig.

Er is helemaal niets verkeerd aan het boerenberoep. Ook vroeger niet toen ze nog niet over een computer beschikten, melkketels en een inseminator. Ze zijn mensen zoals de mensen in de stad. Alleen is de kans om zich gelukkig te voelen een stuk groter omdat ze altijd kunnen praten tegen dieren die luisteren, ze rust vinden bij de uitgestrektheid van het land en omdat ze de zon kunnen voelen op hun wangen, terwijl ze in het gras hun broodje eten.

Hoewel Mijntje, de boerin, geen enkel vertrouwen heeft in mijn aanwezigheid, probeer ik haar het huis uit te bidden. Was Leo maar in de moestuin. Gisteren zaten we er nog te snaaien en te praten, hij duwde bessen in mijn mond, het sap droop over mijn kin. Hij veegde me schoon met zijn zakdoek en Mijntje zat bij het avondeten spinnijdig naar ons te kijken.

Misschien is hij dichterbij dan ik denk. Het loopt tegen etenstijd en dan zal hij wel dadelijk thuis komen. Mijntje zal hem om sla en radijzen vragen. Maar voorlopig ligt de moestuin er onbetreden bij.

Het enige dat ik zie, is het bewegen van de vitrages van de raampjes in het huisje van oma. Met haar benige vingers veegt ze zichzelf een uitzicht toe. Ze zou Leendert en mij kunnen zien als ze niet zulke oude ogen had, maar dan nog, ze is zo oud dat haar beentjes haar geringe gewicht niet meer kunnen dragen. En haar stem is zwak, als het uitgebluste krassen van een zeer oude kraai. Er is niemand meer die haar hoort.

Dus moet ik maar rekenen op Leo's telepathie. Misschien smaakt de koffie hem niet die hij bij zijn buurman drinkt, of houdt hij de onderhandelingen bij de worstfabriek kort. Hij voelt dat er iets mis is, met mij, die niet eens zijn nichtje is, alleen maar een logeetje met

[p. 81]

nog geen druppel boerenbloed in haar aderen. Hij slaat met een harde klap in de vlakke hand van de directeur. Alles is afgesproken, het beste vlees uit de buurt komt van Leo. Hij moet nu echt gaan want hij voelt onrust en op de dijk legt hij de zweep over de rug van de zwarte.

Maar wat kan hier nu helemaal misgaan? Mijntje staat aan het roer, en zoon Eefje staat haar terzijde. En als het er op aan komt, kan ik lopen als een bruine rat.

Leendert is een noodzakelijk kwaad, heeft Leo me uitgelegd. Op elke boerderij vind je wel iemand die nooit het licht zal zien. En alle handen helpen, ook de knuisten van Leendert met zijn immer onrustige vingers. Leo vindt dat ik Leendert niets kwalijk moet nemen, het is geen slechte jongen. Je zou eerder medelijden met hem moeten hebben, en natuurlijk een beetje voor hem oppassen want Leendert weet niet wat hij met zijn kracht moet doen.

‘Altijd roepen’, zegt Leo, ‘en zorgen dat er lucht tussen jullie is’.

‘Mijntje’, roep ik, maar ik roep zachtjes want ik wil Leendert niet alarmeren.

Daar komt ze. Ze bukt om haar hoofd niet te stoten tegen de bovendeur van de deel.

‘Wanneer kan ik die soep nou eens gaan maken, Leendert?’

Ze verdwijnt, alsof ze niet gezien heeft dat hij mij op schoot heeft.

Leendert staat op, en ik schiet mee de hoogte in. Ik trappel tegen zijn knieën. Zijn adem stinkt naar het kleine huisje op het erf. Hij zet me neer en wrijft zijn vingers over mijn pols, zodat ik mijn eigen botjes voel. Zijn gezicht splijt in een lach.

Met één hand opent hij de kippenren, en duwt me naar binnen, het stinkende stof in, en de kippen stieren het trapje op naar het binnenhok. Hij legt de bijl neer en graait met een zware arm in het poortje en vist er een sidderend verenpak uit.

Wanneer we weer buiten zijn, zet Leendert me op de tractorband.

‘Molentje,’ zegt hij.

Ik kijk de kip in haar starre ogen, terwijl ze met haar gele nagels in Leenderts handpalm klauwt.

Leendert legt haar op een blok, hakt en laat haar vrij.

Een dansende roos tussen graspollen en houtsnippers, stoot tegen de cementen rand van de gierput, danst verder, draait en komt uitgeput tot stilstand. Wat nu alleen nog maar beweegt zijn de veertjes in het zuchtje wind dat troostend over de kip strijkt.

Leendert gaat zijn buit halen maar houdt me in de gaten. Hij komt met een slappe zooi terug naar de tractorband en begint met plukken. Eerst veertjes, dan dons, dan kale witte pukkeltjeshuid. Gelukkig maar dat de kippenkop naast het hakblok de andere kant uitkijkt.

Hij schrikt. Zijn grote hoofd schokt omhoog. Mijntje schreeuwt zijn naam over het erf, razend, ongeduldig. Waar blijft die kip, het eten moet klaar, straks komen de mannen, de vader, de zoon en de knecht en jij lammeling, stupide stumper, jij bent ons maar tot last, je vreet van ons en je bijdrage is debet.

[p. 82]

Leendert staat op, zijn ogen tranen, hij is me vergeten, hij wil alleen nog maar naar Mijntje.

Op gepaste afstand volg ik.

Eerst open je de kleine deur in de deel, de onderste helft, je bukt en je staat in de schemering waar in de winter koeien liggen met hun donkere zachte ogen. Je loopt door, langs de goot die droog staat want het is zomer en je gaat een kleine deur binnen naar rechts een paar trapjes af en dan sta je in de keuken. Een granieten gootsteen, geel met zwart, verzakt, een lage witte zoldering, een fornuis, gewoon uit de stad, niets van vroeger, eentje zoals mijn moeder er heeft in de flat. Tegenover de gootsteen is een houten tafel met een pluchen kleed waarin met sigaretten zwarte gaatjes zijn gebrand. Daarover slaat Mijntje een fris tafellaken en worden de porseleinen borden neergezet. De lepels zijn verzilverd, de messen hebben benen heften. De vorken zijn groot, de tanden krassen tegen mijn tandvlees aan als ik erg hongerig ben en vergeet welke wapens ik in mijn hand heb.

Nooit geweten dat ik bang voor Leo kon zijn. Het was nog steeds smoorheet, de volgende dag. Over de velden kroop de dikte aan. Dampige wolken, zwaar van onweer dat niet wilde losbarsten.

Leo staat voor me als een veldheer, Napoleon tussen de hoog opschietende brandnetels. Hij stuift op me af, zodat ik wegspring en de netels aan mijn wangen voel branden. Hij sleurt me overeind en duwt me een fruitkistje in de handen.

We moeten biggen rapen en snel, want de zeugen hebben zich laten foppen door de hitte, de tijd is erdoor versneld geraakt. Straks gaat het onweren en dan is een jaaroogst aan roze hamlappen verloren gegaan.

Eef en ik struinen door de boomgaard, intussen jaagt Leo de barende zeugen naar de schuur, hij slaat ze op het gepijnigde achterste en de zeugen springen klagend op, schreeuwend dat de biggen uit hun schedes glippen en in het gras vallen om er te sterven als wij niet snel genoeg rapen.

Er is geen tijd voor bezwaren, angst telt niet, het gaat om het bestaan en als ik niet wil luisteren, dan zal ik voelen.

Het regent klappen op mijn zwarte haren; lieve Leo die ik koffie breng in het bietenveld, die met me praat over de dingen des levens terwijl we kruisbessen uitzuigen in de moestuin. Lieve Leo slaat de zeugen en hij slaat mij op mijn hoofd en negeert de tranen en drukt me een schaar in mijn vingers: rapen en knippen!

Ik pak een big die glad van het slijm terugglijdt in het hoge gras. Eef staat naast me, rukt pollen uit de grond en doet me voor hoe je de biggen omwikkelt met lang gras zodat je ze, zonder dat ze zich als zeep gedragen, in het kistje leggen kan.

Met twee geoogste biggen loop ik naar de schuur. Leo nadert. Door de haast komt hij nauwelijks uit zijn woorden.

[p. 83]

Knippen!

Wat knippen?

De navelstreng natuurlijk, de blauwbleke sliert die vast zit aan een spons van vlees. Doorknippen en gauw, anders bloeden ze dood.

De schaar slipt in mijn vingers, de benen van de schaar wijken langs de vlezige slang, die te taai is om te knippen, of de schaar is te bot, dat kan ook.

Leo kijkt naar me, misprijzend. Het is een blik die hem te veel tijd kost maar ik voel nóg zijn blik, zijn hoofdschudden. Het komt er op aan dat ik ben wat Mijntje altijd al zei: eentje uit de stad.

‘Ik doe het wel,’ zegt Eef en neemt de schaar. ‘Ga jij maar zoeken in de boomgaard.’

Het is nog drukkender, ik kan haast geen adem meer halen. Buiten hangen paarse wolken, de regen zal er zo onafgebroken uit stromen en ik moet zoeken naar vlees, tussen de netels en het gras, onder de bomen, en intussen de laatste uit hun bed geranselde zeugen ontwijken, die gillend van pijn naar de schuur horten.

Leo loopt achter me, op zoek naar wat ik heb overgeslagen.

Ik draai me om. Hij houdt een roze sliert tussen duim en wijsvinger.

‘Deze is kapot’.

Hij kijkt even naar me en slingert dan de dode big de lucht in. Ik zie de varkensbaby naar beneden komen, de sloot ingaan, ondergaan in het kroos met het zwarte drabbige water eronder. Een stinkende luchtbel barst open en uit de wolken die nu over de boomgaard zakken, stroomt de regen.