Kees 't Hart
Papier kijken
Het begin is lezen. Voor mij staat dat vast. In den beginne was het woord, akkoord, maar je moet het woord nog wel even leren lezen, anders is er geen begin. Wie leert lezen, treedt de wereld binnen. De wereld wordt groter en mooier. Alle dingen krijgen tekens en omdat je die tekens kunt ontcijferen lijkt het dat je de wereld zelf kunt ontcijferen. Je wordt meester van de wereld, lijkt het, alleen door te lezen. Bovendien kun je nu zelf verhalen lezen, je hoeft het niet meer aan je vader of je moeder te vragen. Wie leert lezen, leert onafhankelijk te zijn. Ik heb nog leren lezen volgens het aap-noot-mies-systeem maar hoe dat ging weet ik niet meer, ik heb het alleen van horen zeggen. Mijn moeder vertelde me later dat ik heel graag wilde leren lezen, vanaf mijn vroegste jeugd was ik een boekenwurm. En dat werd alleen maar erger en erger. De meeste kinderen willen heel graag leren lezen. Het dochtertje van twee van een vriend zei laatst tegen haar moeder toen die een boek zatte lezen: mama mag ik ook papier kijken?
Maar er is ook iets zeer verontrustende aan leren lezen. Je leert de woorden te lezen voor de verschrikkingen en het duistere. Het vreeswekkende wordt benoembaar, leesbaar, ja zelfs aanvaardbaar. Omdat er tekens voor bestaan. Het lijkt wel ofje via lezen medeplichtig gemaakt wordt aan de wereld. Wie leest, wordt de wereld binnengezogen, kan geen afstand meer nemen, geen verzet bieden. Wie eenmaal heeft leren lezen, kan het niet meer afleren, je bent met huid en haar aan de tekens van de wereld overgeleverd. En de onrust groeit en groeit en gaat nooit meer over. Misschien komt het daardoor dat de meeste mensen vergeten hóe ze hebben leren lezen. We willen er liever niet aan herinnerd worden hoe we medeplichtig aan de wereld zijn gemaakt. Hoe we ooit een klaslokaal binnengingen en de juf bladen papier uitdeelde met tekens erop. Dat we die tekens naschreven en opzegden, dat we die tekens soms in koor van de juf of de meester na moesten zeggen. Dat we wisten dat er geen weg terug meer was. Nu gingen we de wereld in. En zo is het begonnen.
Auteursrechtelijk beschermd