De Revisor. Jaargang 25

[p. 70]

Leon Gommers
Brabantse reus

Je gaat door de achterdeur naar buiten en komt meteen bij de groentetuin waarin hoopjes verhoutende stengels verspreid liggen, met rottend loof en door de steekschop gehalveerde knollen. Niet alle groenten gaan naar de konijnen.

De schuur staat scheef.

Mos groeit op onze ooit geteerde planken.

Je gaat weleens door die knarsende deur, scharrelt daarbinnen wat rond, maar vanmorgen zit er een hangslot op de hendel van ijzer, oranje van de menie. De schuur ruikt zelfs door de kieren naar jute en klei. Daarbinnen zwerven lege zakken rond en de hoeken staan vol tuingereedschap.

Ik ben nog wat sloom van de reis.

Ik wil daarentegen niet meer slapen.

Ik lig eigenlijk nog half op de achterbank van de wagen, kijk op naar de gezalfde speknek van mijn vader, die zijn hoofd naar achteren draait, met een opgestoken vinger maant: laat mij niet merken dat je er bent.

Ik schrok alleen maar van de droom.

Ik weet van mijzelf altijd dat ik er ben.

Ik weet juist altijd dat ik er ben omdat ik er niet mag zijn of omdat ik spannend of heel eng dromend wakker word of omdat de rest... Ik moet gewoon niet al te veel over zijn vermaningen tobben...

Tegen de houten schuur leunt hun prachtige hok. De huisjes van de konijnen zijn van kozijnen getimmerd, wit als uierzalf, van balken lichtblauw als de hemel van een kinderwieg en van planken geel als porselein.

Dat van soepborden van California...

Het hok is opgetrokken uit sloophout.

Hier en daar is het kippengaas korrelig van de roest.

En je kunt jezelf openhalen want er steken scherpe uiteindjes tussen de krammen vandaan, uiteindjes die door de nijptang plat worden geknepen voordat de draad het begeeft en vinnig knapt.

Ze zeggen hier nèipe in plaats van knijpen.

De konijnen van Oma Brabant ritselen in hun bedden van stro en je ruikt het hooi

[p. 71]

van mei en de droge keutels en ze knabbelen soms pardoes aan dat verkeerde gaas.

Het zijn er vast twintig of dertig of wel vijftig en achter de grote Vlaamse moeders verstopt zitten ook nog eens vele kleintjes te schransen en soms zie je in die witte snoetjes een paar rode oogjes onbewogen loeren.

Die kleintjes weten misschien ook dat ze er zijn.

Soms hupt zo'n konijn zomaar een stukje naar voren.

Misschien dat ze dan niet zo lekker zit. Ik hoor vooral de verse blaadjes scheuren, ze trekken zonder ophouden aan hun groen, en dan klinkt weer het snelle vlijmscherpe knerpen van tandjes in harde wortel.

Ik loop om de schuur heen.

Ik zie tegen de achterwand de vier gebogen tanden van de riek die vervaarlijk ondersteboven staat, en ik bevries, zelf opeens hartstikke stil en warm van de slaap. Je voelt nu vooral het rillen van de morgen.

Naast de riek hangen drie lijfjes op een rij.

Ze hangen bleek aan langharig en ruw touw en wentelen erg langzaam rond alsof iemand er voor de lol een draai aan heeft gegeven.

Ze hangen spiernaakt met slechts nog plukjes dons in de kleuren van peper en zout aan de poten en met koud uitziende benige koppen, hun lipjes bloedeloos bleek langs de rijtjes puntige tanden.

Ze hangen met uitpuilende oogbollen.

Ik hoor nu de achterdeur opengaan.

Ik stap achter de schuur vandaan, de hemel is wit nevelig. Oma Brabant verschijnt: ze stapt op korte beentjes uit het schaduwgat in de deur. Ze heeft een rond en vlezig kreukelgezicht, een brede platte neus en grijze krullen, en staat pal naast de grijze vuilnisemmer en zoekt in het rond.

Ik weet ook hoe Oma Brabant altijd ruikt.

Ze ruikt naar haar eigen huis.

Ze ruukt noar de sigoarevannopas.

Envergitniedunselder.

Ze wordt vanmorgen beschenen door wat waterzon.

Oma Brabant is dik en breed en draagt een donkerblauw schort met zo'n flap voor haar borst, aan twee linten die over haar schouders en kruiselings over haar rug lopen, dunne witte lijnen tekenen bloemetjes op het katoen. Het blauw van haar schort is bijna zwart. Het is erg donkerblauw, net als het zwartblauw van Vincent.

Kunduuseffussusbêmênkomme?

Haar stem komt een beetje scherp door die platte brede neus, schaarp zeggen ze dan, en oewg. Hij klinkt ook hoog, haar stem klinkt schaarp ènoewg...

Maar verder is zij buitengewoon vriendelijk.

[p. 72]

Ze is heel beleefd, zelfs tegen ons kinderen. Ze zegt net als al mijn ooms en tantes en als de Belgen achter de sparrenbossen van Schijf of de zanderige heides van Essen, ze zeggen altijd beleefd U, zelfs tegen ons kinderen.

Willuuseffussus bêmênkomme?

Ik zie mijzelf dan een beetje gaan...

Je loopt niet zonder nadenken op haar af.

Je kijkt langs het huis en over het veld aan de overkant.

Je luistert allang niet echt meer en je kijkt en wandelt, dan zeggen ze gedachtenloos, maar dat is nou juist niet waar, je loopt pardoes langs haar heen naar de voorkant van het huis want aan de overkant van de straat zie je de grote vierkante doos van donkerbruin tentzeil.

Hij staat er ieder jaar.

Hij staat er ieder jaar in september.

Hij staat in de wei waar zo'n lijvige koe opeens bokkensprongen maakt. Heel raar. Die dan weer onbeweeglijk en nieuwsgierig mijn kant opkijkt, zoals dat bij de koe hoort, en hoogstens een paar stapjes doet.

Daar gebeurt het allemaal.

Daar wil ik dan ook eigenlijk heen.

Daar loop ik dan werktuiglijk heen, zo heet dat. Ik merk dat Oma Brabant achter mij aan dribbelt en mij bij de schouder terugpakt. Ik maak een halve slag en ze laat mij in mijn pirouette hopsakee stilstaan, en haalt glimlachend een zilveren daalder tevoorschijn.

Ze houdt hem op als een hostie.

De zilveren kop van Wilhelmina, het silhouet is langs de randen net als de lettertjes zwart uitgeslagen, de zilveren daalder komt uit het kralenbeursje glinsterend als antraciet. Dat beursje van Oma Brabant zit altijd opgeborgen in haar suikerspin...

mènnemóedereeftunsuukerspin...
en doar zitvanaallussin...

Je meent ze te horen zingen, die met hun bloemen ploeterende boeren in de doos van zeil, maar je hoort misschien meer de samenzang van vorig jaar.

Je weet soms niet waar of wanneer je bent als je dingen verzint of als je de dingen nog weet van toen.

Eigenlijk ben ik nog heel moe, maar ik wil én bij de konijnen zijn en tegelijkertijd hard werken aan mijn bloemenzon voor de Vlaamse reus én eigenlijk ook naar de dorpswinkel en eigenlijk in de tent gewoon rondhangen.

Maar ik ben ook nog moe als een big, ik ben moe van de reis in onze Taunus en Taunus is toch meer de naam voor een duikboot dan voor een auto.

[p. 73]

ra

------------------------------ha----------

---------------rieeee----------ha-----ha----------

----------raaaa---------------ha-----ha----------

-------rie---------------------------------ha---haaaa--

--falde------falde------falde------falde---------------------ha----

En weldra lachen ze meer dan dat ze zingen en dan gaan de muzieknootjes omhoog en schuddebuikend van het lachen van heel hoog naar beneden als van een glooiende glijbaan en schuddebuiken kan alleen als er handen met vingers op de ronde buik liggen om diens dikke dril vast te houden.

Ik moet mij van mijn vader vermannen.

Ik loop wakker over het vieze asfalt, ik ga linksaf en dan weer rechts over de kasseitjes en ik moet niet alles tegelijk willen en ga monter op pad.

Ik loop in de dorpsstraat, langs hun ijzerwinkel met ook mfp-langspeelplaten, zo'n f als in de klankkast van zo'n joekel van een viool - een cello - en prachtige platen van de klarinettist Glenn Miller. Maar je moet heus doorlopen want bij de vivo zijn en ik laat de gebrandschilderde kerkramen vol heiligen met gouden halo's links liggen.

Ik loop langs een bar & biljart.

Ik loop onder het wapenschild van de Drie Hoefijzers, geslagen met vierkantige gaatjes voor de vierkantige nagels. Naast de dubbele deur van Zundert's bar & biljart steekt een staak en daaraan hangt een lantaarn, een lamp van gietijzer met vier vlakken in de vorm van een vlieger zonder punten. In het melkglas van de venstertjes staat: Het Wapen van Zundert.

Ik laat het wapen links liggen.

Ik stap op de prullerig kleine vivo af.

Ik weet dat alle vivootjes altijd op een dorpshoek liggen, tot in Spanje toe, en altijd heel schemerig zijn, tot in Figueras en Vinaroz toe.

Ik sta in de vivo van Jefke Hereigers.

Danmoetebèijoazzezjefereigers zèn...

De schaarpe stem van oma sterft weg als ik tegen de weerbarstige deur duw. De klingel van Malle Pietje klingelt kort en meteen beland ik in de donkere winkel, ontwaar ik de schaduw aan de binnenkant van het fel beschenen raam, in een korte boog...

OVIV

Het ruikt naar de toonbank. Er zit stof op de kolos van een kassa van gietijzer en brons, een gevaarte vol ronde toetsen met een opstaand randje, dof als blik, en in het parelmoer van de toetsen zitten sierlijke getalletjes.

[p. 74]

Het ruikt ook naar het stof op de grote zoete stopflessen, licht glanzend in het flauwe licht van het raam, op een rijtje staand gevuld met geelroze kinderspek, lollies of takjes zoethout die na ons gesabbel erg kwasten.

Het ruikt muf naar de kartonnen doosjes uit een speelgoedwinkeltje van buurmeisjes of zusjes die hun spulletjes ernstig en nuffig uit kleine schappen halen. Die ze over de toonbankjes aan onzichtbare klanten verkopen, onze zusjes die met ontzaglijk kleine doosjes Brillo rommelen, met dikke rode letters en met wit en veel kobaltblauw waarin je rozige zeepsponsjes weet...

Zusjes die we niet hebben...

En echte flesjes koperpoets meer smalle blikjes met een fijn geribbelde dop en met blauwe strepen. Dit allemaal zit weggemoffeld in het donker van een en al schap.

Donker dat nu pas went.

Er komt plotseling een bruinbeige geklede man in zijn vest aangesloft: kennikkoevandièjnstzèn... En dan herinner ik mij gelukkig weer dat kenikkOe gewoon het beleefde kannikkU is, van iemand die zelfs over de grens geboren is, in de buurt van Brasschaat misschien.

Ik ben trots.

Ik ben trots op de boodschap.

Ik had graag een Peijnenburg.

Kalmpjes tast kruidenier Jef Hereigers achter zich en grijpt blindelings zo'n lange staaf peperkoek in dat heet dan vreemd genoeg vetvrij papier en Oma Brabant wil net als Oma Limburg geen verse broden of koeken van de bakker meer. Peijnenburg en Bums Dwarsgebakken zijn voorverpakt en schijnen beter voor ons te zijn.

Jef Hereigers glimlacht en steekt opeens zijn vinger op.

Peijnenburg? Waachtusefkus...

Hij heeft alle tijd.

Ik eigenlijk niet want ik wil naar de bloemen.

'k Zèn subietturrug...

Hij sloft weer uit zijn woonkamer aan.

Hij laat een sleutelhanger aan zijn vinger bungelen!

Hij heeft jammer genoeg niet moeders mooiste bij de lurven, het is er een van doorzichtig plastic, maar hij geeft hem wel onmiddellijk aan mij. Het platte ding met ronde hoeken voelt aan als een door de tijd of door de zee of door een zee van tijd geslepen glas.

Een in dat geslepen glas ingelegd etiket zegt: de fabriek die zo veel honing in zijn koek doet. Van de Schotse collie Lassie heb ik ook zo'n geslepen sleutelring. Die hond

[p. 75]

verkoopt nylons maar ik heb er geen flauw benul van waarom Schotse honden Amerikaanse kousen verkopen: beter zijn er niet!

Ik heb al honderden sleutelhangers.

Ik hou alleen van sleutelhangers die echt wat voorstellen al is het in mini: de fles Cinzano Bianco met allemaal gouden medailles op het etiket.

Of de smeerkaasworst van Eru.

Of de bruine pot Nescafé, poederkoffie voor mij alleen lekker als hij helemaal van melk gemaakt is.

Of het blauwgele pak Koopmans bloem maar zeker de platte tuut, en tuut kennen ze hier niet maar het is gewoon een zak, de platte zak Van Houten chocoladekorrels hoewel ik die dingen op het brood zelf niet hoef. Ze zeggen dat chocola van planten komt en ik hou het liever op bloedworst, of schinken of paarse tongenworst en kaantjes uitgebakken spek.

Ik dank Jef Hereigers.

Ik maak mij daarop snel uit de voeten.

Ik weet hoe ik moet lopen, ik ben een Echte Brabantse Reus, ik maak haast, ik wil Oma Brabant in de keuken vand'nseldur bezig zien, falderie, ik duik onder de oksel van de bakker door, ik ben gek op selderij, faldera. De bakker zeult zakken meel in zijn bakkerij zunne, ergens indunnooftstraat vol kinderkopjes.

Ik ren langs Het Wapen van Zundert.

Ik ren langs de helder gebrandschilderde ramen van de kerk.

Ik ren langs een paar eerste huizen in de Nachtegaalstraat, de joekeltent staat met Vlaamse Reus en al te lonken, ik wil mijn bloemenzon afmaken om onze optocht op te vrolijken maar ook de keuken van selder komt je tegemoet, zodra je de deur daar opendoet. Ik merk, ik word nu pas echt wakker, de dag wordt beetje bij beetje meer dag en de reis met onze Taunus trekt weg uit mijn dikke benen.

Eerst naar de bloedeloos bleke lijfjes aan touwtjes...

De touwtjes hangen nu konijnloos te kronkelen in de wind.

Dan maar meteen naar de keuken en zien of het waar is: op het granieten aanrecht ligt een opengevouwen pakje Blueband, van dat gelige vetvrije maar toch vettig aanvoelend papier met een blauwe strik.

De boter sist.

De boter sist en spat en spettert.

De boter sist en de randen van de kringen bruinen en het ruikt hier lekker zoet aangebrand en de spikkels van het graniet zijn bestoven met bloem en oma schept met een schuimspaan hard gebakken stukken konijn uit een bakbeest van een zwarte braadpan, stukken konijn die in een schaal van lichtblauw email gaan.

Dan giet ze de gebruikte boter in de gootsteen en draait ze de koperen wiekjes

[p. 76]

van de kraan open. Daarop spat het koude water op de gloeiende bodem en dan zet ze de pan snel weer op het vuur en schraapt ze alles los.

De troebele jus giet zij over de stukken in de schaal en een nieuw stukje Blueband smoort handenvol snippers ui. Zodadelijk gaan de stukken konijn weer terug en doet oasomaas wat lichtbruine Luyks erbij, dit gaat jaar in, jaar uit hetzelfde...

falderie...
falderaa...

Als straks alles kookt verkruimelt ze peperkoek. Osmoewder heeft een suikerspin, en daar zit van alles in. En dat gaat in het nat met konijn en al en dan stooft ze vijftien stukken maar ondertussen kan ik mooi dahlia's gaan tikken, een optocht van bloemen is niks, behalve mijn eigen zeepkist met de felle bloemenzon van Vincent van Gogh, maar het maken van de praalwagens vooraf is geweldig en ieder jaar moegetikt konijn eten al helemaal.