De Revisor. Jaargang 24

[p. 126]

Peter Verhelst
Ja (Proza)

...en vierde feest. Legde zijn zoon in zijn helm te slapen, terwijl zijn vrouw een kinderliedje neuriede.

Het vindingrijke verstand erfde het kind van zijn vader, de schoonheid van zijn moeder. Hij groeide op zonder noemenswaardige problemen, doorstond ziektes zoals kinderen dat nu eenmaal doen, probeerde met zijn handjes de binnenvallende zonnestralen te grijpen en hield ervan de katten te aaien tot hun pels knetterde van de elektrische ontladingen. Niets opvallends dus, ware het niet dat het kind beduidend minder rumoerig was dan zijn soortgenootjes. Urenlang kon Prometheus met zijn rechteroor tegen de grond liggen, een gewoonte die ervoor zorgde dat de rechteroorschelp tegen de hoofdhuid groeide. Dit bracht zijn moeder ertoe het kind 's nachts bij zich in bed te nemen; haar wijs- en middelvinger legde ze tussen de oorschelp en het hoofd in de hoop de schade die overdag werd toegebracht 's nachts ongedaan te maken. De titaan Japetos, die het beu was zijn nachten en zijn bed met het kind te delen, verbood zijn zoon nog langer met zijn hoofd op de grond te gaan liggen, maar al gauw werd duidelijk dat Prometheus niet alleen zijn vaders verstand maar ook diens koppigheid had geërfd.

‘Maar wat lig jij hier dan te doen?’ vroeg Japetos.

‘Ik luister,’ antwoordde de jongen.

‘Waar luister jij naar?’

‘Ik hoor zaad groeien,’ zei Prometheus, verbaasd door zoveel domheid.

‘Mijn zoon hoort het zaad groeien.’ Daarmee oogstte Japetos telkens lachsalvo's toen hij 's avonds met zijn vrienden honingwijn zat te drinken in de tuin. Zelfs de slaven, die uitgekozen waren omdat ze zo zoetbloedig waren dat ze de muggen van het drinkende gezelschap weglokten, hielden even op de insecten van zich af te slaan en lachten luidkeels mee.

Ondertussen lag Prometheus te slapen en droomde hij woelend van iets dat hij niet kende. Zijn moeder had hem verteld dat dromen nu eenmaal de gewoonte hebben om de mensen te bezoeken, vermomd in geheime, onbekende vormen; vormen die oplossen in de ochtend, zoals het nachtelijke duister in het opkomen-

[p. 127]

de licht. De jongen merkte niet dat zijn moeder telkens opnieuw een laken over hem uitspreidde en even de rechteroorschelp van zijn bezwete hoofdje wegtrok.

‘In bed is mijn zoon een woelwater!’ fluisterde Japetos en rolde met zijn ogen. En opnieuw hielden de slaven even op met krabben en slaan.

Op een dag werd het kind wakker met de smaak van asse in zijn mond. Op de binnenkant van zijn wangen zaten kleine blaren. De dokter haalde zijn schouders op: ‘de dertiende kinderziekte.’ Zijn moeder maakte het voedsel vloeibaar en diende het Prometheus druppel na druppel toe. De blaren trokken weg, de smaak van asse loste op. En Prometheus legde zijn rechteroor opnieuw op de grond, slaagde er niet alleen in het ontkiemende zaad te horen, maar ook de vruchtbaarste delen van de grond te lokaliseren, enkel en alleen met behulp van zijn oorschelp.

Hij werd tegen zijn zin scheeloor genoemd, maar zijn moeder troostte hem met de gedachte dat alle uitzonderlijke mensen een afwijking hebben.

Af en toe kwamen de blaren opzetten, maar het kind leerde die te aanvaarden als een onderdeel van zijn lichaam.

Prometheus behoorde tot een volk van linkshandigen. Zo beweerde de volksmond: elke titaan is geboren met aan de linkerhand vijf lemetten in plaats van vijf vingers, daarom zijn ze zo moeilijk te bevechten. Onzin. Onder het vlees van hun vingers zitten kootjes. Elke zoon krijgt tijdens de eerste vijf levensjaren telkens een mes als verjaardagsgeschenk, maar dan wel een mes dat als een ring over de vingers kan worden geschoven. Door zelf te bloeden leert het kind de waarde kennen van het bloed. Pijn. Littekens. Tevens leert het dat de linkerhand voorbehouden is voor het gevecht. En gevochten werd er. Een titaan is op alles voorbereid. Zelfs als hij slaapt, kan hij onverhoeds met zijn klauw uithalen en weer verder slapen. Daarom is de rechterzijde van het bed voorbehouden aan de vrouwen.

Ook Prometheus liet zich niet onbetuigd. Japetos hield zich persoonlijk bezig met de opvoeding van zijn zoon, deelde plaagstootjes uit, weerde lachend het klauwtje af, deed alsof hij dodelijk gewond was. Tot de dag dat Prometheus onder de arm van zijn vader dook en vliegensvlug uithaalde, recht naar het gezicht, de weke plek, het oog. Eén millimeter voor de oogbol hield hij stil.

‘Genade,’ zei Prometheus.

‘...’

‘Ik hoor niets.’

‘Genade,’ zei Japetos.

‘Een titaan vraagt geen genade,’ antwoordde Prometheus en spoog op de grond.

[p. 128]

Zonder een woord gespte Japetos zijn gordel met schedels om, haalde zijn paard van stal en ging er spoorslags vandoor.

Prometheus drukte zijn rechteroor tegen de grond. Na tien dagen, waarin hij weigerde ook maar iets te eten, stond hij midden in de nacht op en ging naast zijn moeder op de bedrand zitten. Ze keek hem aan. Hij knikte en barstte in snikken uit. Hoe warm haar handen ook waren die ze op zijn slapen legde, niets leek Prometheus ervan te kunnen overtuigen dat hij zijn vader niet had vermoord.

Enkele dagen later stoof het paard de binnenplaats op en sloeg met zijn hoeven de gensters uit de keien. Op het zadel zat Japetos. Het lijk. Bekleed met een wemelend harnas van vliegen. Niemand kon het paard benaderen, zelfs de dapperste mannen niet. Prometheus stond met zijn moeder aan het raam. Vlokken schuim die uit de mond van het paard spatten. De vonkenregen uit de hoeven. De met vliegen overdekte ruiter. Zijn moeder legde haar handen over zijn ogen toen de mannen het paard met pijlen neerlegden.

Ze moesten Japetos met zijn paard begraven, zozeer waren ze aan elkaar vastgeklit.

Vanaf die dag schrok Prometheus gillend wakker. Als hij ook maar zijn ogen sloot, zag hij zijn vader galopperen door een nacht die even koud en donkerrood was als de nacht die zich ondergronds schuilhield, in het graf. Een ruiter met zwarte gaten in plaats van ogen, met vingers die uit de polsen bleven stromen en een glimlach die alleen uit tanden bestond. Bezeten door een wil die groter was dan angst of woede. Met ontblote borst op zoek naar een mes.

Toen Japetos was begraven, sloegen de mannen zijn huis tot puin, laadden de bezittingen op karren en lieten de zwepen sissen boven de hoofden van de paarden. Ze werden gevolgd door een zwijgende colonne vrouwen en kinderen die hun haren hadden bestrooid met de verpulverde stenen van het huis. Prometheus en zijn moeder sloten de rij. Voor ze vertrokken legde de jongen nog even zijn rechteroor tegen de grond.

·

Is de aarde bol?

Als de colonne stilhield, vormden de karren een cirkel, waarin de mannen op hun beurt een cirkel vormden van ijzer en staal, waarin de vrouwen een cirkel vormden van vlees en warmte, waarin de kinderen zich koesterden. Elke avond hetzelfde ritueel: een grote roos die zich sloot, blad na blad, rond het hart van de bloem. En waaruit bestaat het hart van de bloem? Uit dromen en verhalen.

[p. 129]

Terwijl de mannen de vlakte afspeurden op vijanden, masseerden de vrouwen de pijn en de vermoeidheid uit elkaars voeten. Eén vrouw had geen last van gezwollen voeten, om de eenvoudige reden dat ze geen voeten meer had. Ze heette...... en was ouder dan iemand zich ook maar kon voorstellen, wat haar ooit de overweging ontlokte dat wie lang wil leven, zich moet ontdoen van nutteloze lichaamsdelen. Ze beweerde haar voeten te hebben geofferd aan de liefde. Toen ze jong was, was ze zo oogverblindend dat zelfs de goden om haar wedijverden. Omdat de strijd uitzichtloos werd en er tweedracht dreigde tussen de goden, stelde ze zelf voor zich 's nachts te geven aan de god van de duisternis en overdag aan de god van het licht. Maar geen minnaar wilde zijn schat delen, tot grote ergernis van de jaloerse godinnen, die een plan smeedden om het probleem de wereld uit te helpen. Letterlijk. Door een verliefde halfgod op de hoogte gebracht van de nakende aanslag, besloot...... te vluchten. En om de godinnen op een dwaalspoor te brengen, sneed ze eigenhandig haar voeten af, die op eigen kracht verder liepen, terwijl ze de rest van haar lichaam de andere richting uit sleepte. De godinnen volgden de voetstappen en toen ze de voeten uiteindelijk ontdekten, was...... al in veiligheid.

‘Opgeofferd aan de liefde, opgeofferd aan de liefde. Aan de angst zul je bedoelen,’ protesteerden enkele vrouwen.

...... deed alsof ze niets hoorde. Volgens haar was de ruzie na haar vertrek zelfs nog opgelaaid, omdat beide minnaars haar voeten opeisten. Wat er uiteindelijk met haar lichaamsdelen was gebeurd, kon ze niet vertellen. Ze hadden alle contact verloren.

Maar een feit was, zei ze triomfantelijk, dat zowel de god van het licht als de god van de duisternis nu nog om haar treurden. En ze verwees naar de sterren die als tranen in de lucht hingen en naar de zon die bloedend op- en onderging. De vrouwen joelden zo hard dat enkele mannen uit hun uitkijkposten afdaalden om orde op zaken te stellen. Maar...... hield voet bij stuk. Ze moesten een pompelmoes in haar mond proppen...

[p. 130]

Nee (over poëzie)

DE TERREUR VAN DE TROOST. DE TERREUR VAN DE MIDDELMAAT. DE TERREUR VAN DE NEDERIGHEID. DE TERREUR VAN DE TRANSPARANTIE. DE TERREUR VAN LESS IS MORE. DE PRETENTIE VAN HET REALISME. WIE DE WERKELIJKHEID ALS ONDERDEEL ZIET VAN POEZIE HOOPT OP HET PLACEBO-EFFECT ERVAN? WIE HOOPT GELOOFT IN TELEONOMIE? WIE GELOOFT IN TELEONOMIE GELOOFT IN DE REVOLUTIE? DE TOEKOMST LIGT IN DE ENTROPIE? DE HOOP IS DE HOOP OP DE ZELF AANGEBRACHTE ENTROPIE? DE TOEKOMST VAN DE POEZIE ALS WE (we?) AANNEMEN DAT POEZIE NOG EEN TOEKOMST HEEFT LIGT IN HET SUICIDALE KARAKTER ERVAN? ICARUS IS DE PERFECTE DICHTER? NIET DE ZON IS HET DOEL MAAR DE VAL? OP ZOEK NAAR BETEKENIS? OP ZOEK NAAR ZINGEVING? VERWEK EEN KIND. NOOD AAN COMMUNICATIE? KOOP EEN HOND. MEN SCHRIJFT GEDICHTEN OM NIET TE MOETEN PRATEN? GEDICHTEN IN STATU MORIENDI? HET ENIGE BOEK IS HET BRANDENDE BOEK? VERVANG POEZIE DOOR DE TELEVISIE? KIJK MEER TELEVISIE. ZAPPIE ZAPPIE. POEZIE. POETE SUICIDEUR. HALLUCINATIES VAN DE STERVENDE? LEEGADERIGHEID? MMMMM. JA. EINDELOZE VARIATIES OP HET WOORD NEE?

VARIATIES OP HET WOORD NEE.

NEE

NEE

Nihil memini.

Non mundum.

Nihil ad me refert mundus.

Assidue mihi effluunt voces.

Noli reminisci eas.

Nemo mei meminerit.

(De Boom N!)

(Ik had de man willen zijn / die de wereld verkocht, / maar geen koper daagde op. / Niets van belang werd voortgebracht, vandaar. / Ik trok mij op mijn berg terug, / neuriënd zinaaaay, zinsaaay en God leek te ontstaan / in de vlokkige gedaante van een lawine. Zinaaaay / schonk ik luidkeels aan de wereld / en de wereld begon te schuiven / onder me vandaan.)

(Verhemelte)

(peter verhelst poète-s. (*1987-†1997))