De Revisor. Jaargang 24

[p. 108]

Maria Stahlie
Galeislaven

‘Hé, jij daar!’

Nog voordat ik mijn ogen opendeed wist ik wie mij zo ruw uit mijn middagdutje haalde. Ook begreep ik meteen dat ze niet alleen was gekomen. Ik opende mijn ogen. Daar stonden ze, mijn vijf belangrijkste personages. Maud Labeur was de oudste. Zij was degene die het voortouw nam.

‘Het lijkt wel of je niets beters te doen hebt,’ zei ze schamper. ‘Midden op de dag gaan liggen pitten... en wij dan?’ De tweeling stond aan haar rechterkant. Lucien stond schuin achter haar. De kleine Maud bevond zich op nog geen meter afstand van mijn hoofdkussen. Ze had haar handen diep in de zakken van haar veel te grote spijkerbroek gestoken.

Ik ging rechtop zitten en wreef in mijn ogen. ‘Hoi,’ zei ik ter begroeting.

En: ‘Even bijkomen, hoor...’

‘Je bent nu al bijna een half jaar aan het bijkomen,’ zei Maud Labeur prompt. ‘We hebben er genoeg van... we willen aan de slag.’

‘Ja,’ haakte Mirjam in. ‘En we willen ook wel eens wat anders dan die halfzachte rollen die je altijd voor ons in huis hebt...’

‘Iets moderners,’ vulde Nadine haar tweelingzus aan. ‘Wij willen als nagenoeg meerderjarige personages wel eens een beetje meer aansluiting hebben bij de tijd waarin we leven. We leven godbetert aan het eind van een millennium. Driekwart van de wereld krepeert en de rest zwemt in het geld. En wat is jouw reactie daarop? Je laat ons een brief openmaken die we eigenlijk niet open mogen maken. Je laat ons ver van de bewoonde wereld op een Grieks eiland wonen!’

‘Seks,’ zei Lucien. ‘We willen seks.’ Het begin van een snorretje prijkte op zijn bovenlip.

‘En ik wil Debbie heten,’ zei de kleine Maud. Ze keek me openlijk vijandig aan. ‘Zij heet al Maud Labeur...’ Ze knikte naar haar veertigjarige naamgenoot. ‘Waarom moet ik dan ook zonodig Maud Labeur heten? Ze is niet eens familie van me!’ De kleine Maud, tien jaar oud, haalde haar linkerhand uit haar broekzak. Er zat een geel gekreukeld sigaretje tussen haar duim en haar wijsvinger. Ze vroeg een vuurtje aan Lucien. Een zoete geur verspreidde zich door de slaapkamer.

[p. 109]

‘Maud!’ riep ik ontsteld. ‘Wat doe je nu?’ Ik keek langs mijn favoriete personage heen naar buiten. De zon scheen. Ik zag een paar witte wolken. ‘Je mag niet roken,’ sputterde ik zonder kracht. Ik was moe. Het was nog geen zes maanden geleden dat ik een boek had voltooid. De personages moesten weg. ‘Ga weg...’ zei ik. Ik wilde slapen. ‘Ga weg...’

‘Kom,’ zei de volwassen Maud Labeur. ‘We hebben haar helemaal niet nodig. We gaan ervandoor. We zoeken onze eigen verhalen wel op.’ En van het ene op het andere moment was de kamer leeg.

God zij dank, het was weer stil rond mijn bed. Ik liet me terugglijden in mijn middagdutpositie en sloot mijn ogen. Het was niet te warm en niet te koud onder de dunne deken. Mijn personages waren een eigen leven gaan leiden. Ik was moe. Het was niet te licht en niet te donker in de kamer. Mijn personages waren een eigen leven gaan leiden. Er begon iets te gloeien in mijn achterhoofd. Er was iets niet de bedoeling. Ik opende met grote tegenzin mijn ogen. Het was niet de bedoeling dat Maud Labeur en Mirjam en Nadine en Lucien en vooral de kleine Maud het initiatief in handen namen!

Ze konden niet ver zijn, er was misschien een kwartier verstreken. Ik probeerde me in te leven in hun situatie. Ze zouden geen geduld hebben. Ze zouden zo snel mogelijk willen beginnen met hun vrije bestaan. Ik verliet mijn woning en sloeg linksaf, een kleine straat in, een straat met lage huisjes, een straat die uitkwam bij een park. Op nummer 38 keek ik naar binnen en daar zaten ze, met zijn allen rond een grote rechthoekige tafel waarop vijf, zes schalen vol eten stonden uitgestald. Ik verschafte me zonder te bellen toegang tot het lage huisje.

‘Maar wat is dan het verschil tussen virtuele werkelijkheid en schizofrenie?’ hoorde ik de volwassen Maud Labeur vragen voordat ik de huiskamerdeur opende en mijn aanwezigheid aan de tweeling onthulde. De overige drie zaten met hun ruggen naar me toe.

‘Pijn...’ opperde Nadine terwijl ze me uitdagend aankeek. ‘Pijn natuurlijk... als je geen pijn voelt dan is het niet echt!’ Ze pikte een champignon van een lapje kalfsvlees af. ‘Veau Prince Orloff...’ zei ze tegen mij. De anderen leken haar niet te horen. ‘Met uien en champignons gegratineerd kalfsvlees. Twee dingen die we bij jou nooit kregen: behoorlijk te eten en een gesprek op niveau... over hoe het is om aan het eind van deze eeuw jong te zijn. Maud is niet zo heel jong meer, maar Maud is onze goeroe en de kleine Maud, Debbie bedoel ik, is haar dochter.’

Ik staarde in verbijstering naar het vijftal rond de tafel, naar de schalen vol eten. Chou rouge à la Limousine, wist ik zonder dat ik iets gevraagd had. Het water liep me in de mond. Rode wijn en kastanjes, hoe kwamen ze erop! De verleiding was groot om aan te schuiven. Wat was er mis met een gesprek op niveau?

[p. 110]

‘Ja, maar wat bedoel je dan met pijn?’ vroeg Lucien aan Nadine en ik zag duidelijk hoe hij onder de tafel een hand op haar knie legde.

‘Pijn,’ zei Maud Labeur. ‘Pijn... is de honger van de verslaafde die een huis heeft gevonden.’ Ze keek naar haar dochter die als een open spons ieder woord in zich opzoog. ‘Pijn...’ ging Maud Labeur door, maar toen keek ze om. Ze zag mij en stopte. ‘Daar heb je onze spelbreker weer,’ zei ze minachtend. ‘De lol is er meteen totaal af. Kom kinderen, we piepen hem!’ En weg waren ze weer.

Ik bleef alleen achter in de lage huiskamer van het lage huisje. Heel even lonkten de dampende schalen (courgettes aux épinards moest je niet laten afkoelen) maar toen besefte ik dat ik deze revolutie de kop moest zien in te drukken. Het kon niet zo zijn dat mijn personages met mij op de loop gingen. Er was er hier maar één de baas! Ik kende mijn pappenheimers door en door en ik wist dat ze hun intrek hadden genomen op nr. 46. Geen geduld, dat was hun middle name. Geen geduld, dat moest ook mijn motto zijn. Ik moest korte metten met ze maken. Ik verliet het lage huisje en kwam vier huizen verder tot stilstand bij een nog iets lager huisje. Er hing een oude doek voor het raam. De voordeur zat in het slot. Ik belde aan.

‘Niet open doen!’ hoorde ik de gedempte stem van Maud Labeur. Maar wat was dat nou? Zij sprak geen Nederlands maar Perzisch! Toch kon ik haar goed verstaan. ‘Het is natuurlijk iemand van de vreemdelingenpolitie...’

‘Nou is het afgelopen met die flauwekul!’ riep ik zo hard en zo streng als ik maar kon. ‘Lucien, doe open!’ Op hetzelfde moment floepte de deur open en ik struikelde rechtdoor de huiskamer binnen. Het was wel een erg klein, erg laag huisje waarin mijn personages zich hadden geïnstalleerd. Mirjam en Nadine zaten in rare punkkleren een joint te roken aan een rond tafeltje. Lucien lag met ontbloot bovenlijf en in een vuile spijkerbroek op de bank. De kleine Maud zat met een behuild gezicht bij de grote Maud. Maud Labeur was alleen aan haar ogen te herkennen. Ze droeg een lang paars gewaad en haar hoofd was gehuld in een zwarte sluier. ‘Ben je soms gek geworden?’ wist ik nog uit te brengen.

‘Dit is mijn tsjador...’ zei Maud. ‘Die dragen wij allemaal in Iran sinds de sjiïetische geestelijkheid aan de macht is gekomen... We zijn gevlucht nadat mijn man, hun arme vader, geëxecuteerd is dankzij de sjari'a, het oude islamitische strafrecht. De kinderen zijn hier in het westen op hol geslagen en ik weet me geen raad. We hebben geen geld, geen volwassen man in huis en we moeten misschien snel weer terug naar Iran...’ Door de spleet in haar sluier keek Maud Labeur me triomfantelijk aan.

‘Maar...’ zei ik onthutst. ‘Deze situatie past toch helemaal niet bij jullie... dit spreekt niet tot mijn verbeelding... sterker nog, dit laat niets aan welke verbeelding ook over!’ Ik haalde diep adem.

[p. 111]

‘Jij met je eeuwige verbeelding!’ zei Mirjam laatdunkend. ‘Je moet ons eens wat serieuzer nemen... een wat grotere verantwoordelijkheid gunnen. Wij willen ook wel eens een morele les uitdelen. Kijk, Nadine en ik zijn op dit moment losgebroken. Wij zoeken vergetelheid in de drugs...’

‘Ja,’ zei Lucien terwijl hij me een vunzige knipoog gaf. ‘En ik zoek vergetelheid in seks. Seks met ouderen, met jongeren, zelfs met leeftijdgenoten...’

‘En ik,’ zei de kleine Maud, ‘ben bij mijn geboorte al Debbie genoemd want in Iran hebben ze heus tegenwoordig allemaal westerse namen.’ Ze klampte zich vast aan het lange paarse gewaad van haar moeder.

Ik keek naar mijn personages, ik keek naar de personages die niet langer van mij waren omdat ze een eigen leven waren gaan leiden. Er knapte iets in mij. Ik liep op Lucien af en gaf hem een harde klap in zijn gezicht. ‘Wat denken jullie wel niet!’ siste ik dreigend. Het was doodstil geworden in de lage ruimte. ‘Wie is er in deze kamer eigenlijk de schrijver? Er is niets zo verachtelijk als een schrijver die machteloos achter zijn personages aanrent. Jullie hebben niets in te brengen in de verhalen waarin jullie mogen optreden. Knoop dat maar eens voor altijd in jullie zakdoeken. Jullie zijn er alleen maar om tot mijn verbeelding te spreken en tot de verbeelding van de lezer. Dát is jullie verantwoordelijkheid en geloof me... het is geen geringe taak, het is een mooi en nobel doel.’

‘Wij willen geen mooie en nobele doelen,’ zei Nadine en ze sprak ook namens Mirjam. ‘Wij willen anarchie, zinloos geweld, wij willen de welvaartsmaatschappij aan de kaak stellen...’

‘En ik wil de dochter van een Duitse SS-er zijn, ik wil met Greenpeace op stap gaan, ik wil het slachtoffer zijn van incest, ik wil desnoods een autobiografische rol vertolken... jouw vader heeft jouw moeder niet voor niets halflens...’

‘Hou je mond!’ beet ik de volwassen Maud Labeur toe. Ik rukte de sluier van haar hoofd. ‘Luister goed... en jij ook, Debbie...’ Ik probeerde de naam zo smalend mogelijk uit te spreken. ‘Jullie zijn niet meer en niet minder dan galeislaven, er zit voor jullie niets anders op dan precies te doen wat ik met jullie voorheb.’

‘Glijslaven,’ hoorde ik Lucien bijna dromerig zeggen. ‘Glijslaven... dat klinkt mij als muziek in de oren!’

‘Galeislaven,’ verbeterde ik hem woedend. ‘Jullie moeten roeien met de riemen die ik jullie geef... en als ik jullie als personages neerzet in een buitenwijk, in een huis met een tuin, in een veilige en saaie omgeving... dan staan jullie machteloos met jullie verlangens!’ Ik ging bij het raam staan en rukte de doek los. Er stroomde prachtig zomerlicht naar binnen. Ik voelde dat ik mijn overmacht terugkreeg en ik veranderde mijn toon in een overredende: ‘Zien jullie dan niet in,’ zei ik vol passie, ‘dat als je van verbeelding tot verbeelding kunt spreken... dat je je dan bedient van

[p. 112]

de intiemste, de meest intense manier van communiceren! Begrijpen jullie dan niet waarom ik jullie stap voor stap uit jullie vertouwde, realistische wereld wegvoer, naar regionen waar mythische krachten een natuurlijke maat vormen, naar regionen waar excessief gedrag een noodzaak is?’ Ik voelde tranen branden, zozeer wilde ik mijn personages van mijn gelijk overtuigen. ‘Begrijpen jullie dan niet dat ik dat doe zodat wij met zijn allen... jullie, de lezer en ik... in dezelfde droom terecht kunnen komen! Wat is er intiemer, ingrijpender, vérstrekkender, dan het delen van een droom?’ Ik was klaar met mijn betoogje. Ik was uitgeput. Ik stak mijn hand uit naar de kleine Maud. Ze kwam naar me toe. Lucien had een T-shirt aangetrokken. De tweeling stond al bij de deur. Maud Labeur schraapte haar keel. Ze wees op een draagstoel die ook bij de deur bleek te staan, de draagstoel die ik helemaal over het hoofd had gezien.

‘Kom op, glijslaven,’ zei ze tegen de andere personages. ‘Laten we Maria maar naar huis brengen in die stoel. Het is de hoogste tijd voor het restant van haar middagdutje.’