De Revisor. Jaargang 24

[p. 75]

Antoine de Kom
Gloeiend groener nog

...man is a fire... (Chāndogya Upanishad V, vii; R.C. Zaehner)

Poëzie is beweging en beweging poëzie mits zij trópisch
bewogen is. Die poëzie speelt zich af tussen
keerkringen, is aldus natuurlijk en ijskoud
zet zij zich daartegen furieus af. Binnen haar keerkringen is zij

nadering en het lijkt telkens wel alsof zij haar eigen koers

miskent door elke nadering als echec te laten slagen.

Poëzie is wendend wending en zo haar eigen richting en ook haar
beweging vreemd. Daarom alleen al, omdat zij, tropisch gebonden,
zich moet laten verteren om te kunnen opbloeien. In oerwoud woekert
het verval en louter op die voorwaarde kan ook zij bestaan.
Hierin ligt het werkzame beginsel van deze poëzie: dat zij zichzelf

vreemd is en van iedere vaste identiteit ontdaan. De woorden

kruipen uit haar weg. Het zijn slaven die de wet van de plantage,

van wat gedicht en verstikt dreigde te worden, ontvluchten.

Bloeiende poëzie is een vervallende poëzie. Oerwoud is aangetast.
Op opengelegde plekken vonden weglopers hun wet en kostgrond opdat
zij die weer konden opgeven. Juist in de ontbinding van wat maak-
baar leek ontkiemt deze poëzie. Zo komt zij, zich aan eigen wet
onttrekkend, tot haar bestaan een zich steeds opnieuw omvormende
wildgroei van denkbeeldige zichzelf vernietigende vegetatie   loze
bizarre en verlaten aanplanting   gloeiend groener nog: ondenkbaar
als gedicht?
Het verkreukelde wit van een onbeschreven
vel papier is al zo'n verlaten plek.
De woorden die daarop het nieuwe gedicht
zouden vormen, moeten hun wet nog zien te ontkomen. Hun nieuwe
ritme en rijm mogen in de stilte wegsterven.
Wat rest? Een stille, verschroeide plek en het papier is al verast
voordat er ook maar één woord op geschreven kon worden.
De hand van de dichter omklemt nog steeds een pen, die vochtig

[p. 76]

 

is van zijn zweet. Naarmate hij langer op het punt van

 

schrijven stond, is het vocht op zijn pen steeds verder

 

tot zout ingedroogd. Hij zou wel als zijn as op de rode

 

grond tussen de ontspruitende zaden verstrooid willen raken.

 

Het gedicht is zoek zolang de dichter streeft. Juist wanneer hij

 

opgeeft en zich door zijn tropen laat verzwelgen, dan dient zich op

 

onverwachte ogenblikken poëzie aan. De dichter meent na lange

 

tijd zijn open plek weer overwoekerd aan te treffen. Die is door

 

garimpeiro's in bezit genomen.

 

Zo verhouden zich woorden die

 

een gedicht worden tot elkaar:

 

als verloren rovers en weggelopen slaven.

 

Hun orde is strijd, hun strijdigheid is toch van elk

 

belang ontdaan geraakt; roofbouw en anarchie

 

bepalen de dichterlijke wereld en daarmee wordt die

 

verteerd en al rottend verrijkt.

 

inverrottingleefttropischepoezie. Te Medellin

 

incorporeert zij nachtelijke slachtpartijen; de dichter is een

 

lepralijder, zijn lichaam verliest eigen vorm, handen

 

slinken en hij kan zijn pen niet langer vasthouden.

 

Dichter, stamel hese woorden vanuit je hangmat. Je zinnen zijn

 

vreemde regels geworden in verminkt ritme, in verhaspeld rijm,

 

straks bijna zonder talige ordening. Toch zongen ze in de resten

 

van je oren zo mooi dat je ze niet meer wilt opschrijven.

 

De dichter is zijn gedicht en zijn gedicht dichter nu zowel

 

dichter als gedicht het voorwerp worden

 

van mijn tropenspel maar wat

 

blijft er over als

 

maker en maaksel elkaar opheffen?

 

niets ja nee maar niets dan deze lege kom

 

een halve kalebas

 

meen eens meen     lege bruine

 

kalebas     en neem dan toch zo'n     onbestaanbaar

 

gladde kalebas gevuld met gras

 

vocht gloeiend groener nog

 

mocht ooit zulk bocht vervet zijn

 

tot het stug savannegras

 

Dit gras

[p. 77]

 

volste

 

plotseling

 

ontvallen vorm

 

verdrogend

 

smeulen     tot.

 

totdat de steekvlam flits een daar

 

een slaaf

 

zo een aan hand & voet gebondene

 

in olie laaiend omgeklede

 

hurkt

 

slurpt

 

assig uit zijn kalebas

 

waarin gras nooit vettig was

 

tuiten

 

bruin verhoute

 

lippen

 

dor en droog en weer

 

savannegras   zo

 

stug

 

gewezen     gras:

 

hier as.

 

ook hij en hij als

 

kleumend omgevallen

 

kromp hij laaiend

 

al verrrrrrrrrrrrrast

 

tot boordevolle gene

 

halve kalebas de zijne was

 

alsnog verschoot

 

en alweer hij

 

oplaaiend hij

 

op zwart springt hij

 

op kringelen & walmend:     wit

 

het zwart asachtig sissend dit

 

is hier is halve vulling en

 

zo innig urne kalebas