De Revisor. Jaargang 23

[p. 73]

Michel Maas
Aardbeien

Werner hijst zich aan ruwe dennebomen naar boven als aan een trapleuning. Lidewij stapt zonder haar handen te gebruiken voor hem uit. Ze is altijd de sterkste. Hij volgt haar bleke kuiten tot ze stoppen aan de rand van een zacht glooiend grasveldje, waarop de warmte van de zon een middagdutje doet. De kou die tussen de bomen hangt durft hier niet te komen.

Tussen het taaie berggras groeien wilde aardbeien. Lidewij plukt er een en geeft die aan Werner.

Ze vindt dat hij niet goed eet.

Lidewij Lidewij. Hij kan haar naam alleen maar zingen. Twee keer, en soms aangevuld met: ...o lekkere Lidewij! De naam van het meisje dat zijn briefjes ontvangt. Hij schrijft ze in de trein en post ze op het station, zodat ze haar bereiken als hij alweer in de trein zit, op de weg terug. Lidewij Lidewij, meisje van zijn briefjes, meisje waar de trein heen voert.

Dat hem een aardbeitje aanreikt, niet groter dan een bes.

Het minuscule vruchtje smaakt zoals aardbeien zelf het alleen nog maar uit de overlevering kennen: een verdwenen aroma, verdwenen maar nooit helemaal vergeten, omdat de herinnering eraan nog altijd wordt doorverteld van grootouders aan kleinkinderen aan kleinkinderen aan kleinkinderen.

Werners tong blijft verrast aan het harige besje kleven.

Hij zet een stap het veld op en voelt hoe tegelijk met de smaak van het vruchtje ook de zon hem te pakken krijgt. De warmte knuffelt de vermoeidheid uit zijn lichaam.

Lidewij graast het weiland af naar nog meer aardbeitjes die ze in een van haar wijde jaszakken laat vallen, voor later.

Lidewij is een hamster, altijd voorzien van een rugzakje met daarin boterhammen, koeken, snoep, meegenomen suikerzakjes en onaangebroken porties koffiemelk. Die kan ze heel triomfantelijk met twee vingers uit haar tasje vissen, en met een pink omhoog voor zijn neus houden als hij weer eens zonder zit.

Lidewij kan ook midden in het liefdesspel, als zij bovenop hem rijdt, ineens stilhouden en met diezelfde bezorgde blik zeggen: ‘Maar je was toch al klaar? Voor mij hoef je niet door te gaan, hoor.’

Want als Werner te veel rekening met haar houdt krijgt ze het benauwd. En altijd als ze het benauwd krijgt vraagt ze hem: ‘Wat wil je eigenlijk van mij?!’

Een zeer gerechtvaardigde vraag, want Werner is getrouwd.

Wat hij wil?

Lidewij o Lidewij.

Hij wil haar een briefje schrijven, een plan ontvouwen voor de oprichting van een politieke partij van louter hoeren en mooie jongens, de overeenkomst schilderen tussen sprekende mensen en leeglopende stortbakken, een lofzang zingen op de spreeuwenschijt die het station bedekt, of de doodstraf zetten op het dragen van steunkousen.

Het soort verliefde briefjes dat hij schrijft aan Lidewij o Lidewij. De lekkere Lidewij.

Die een ander meisje is dan deze serieuze Lidewij

[p. 74]

van bleek vlees en bloed die vraagt: ‘Wat wil je eigenlijk van mij?’

Verlegen om een antwoord knijpt hij in haar tepel - altijd de linker, die zit op het hart en is het gevoeligst - en als hij even heeft gewreven zucht ze, de serieuze Lidewij: ‘Nou, vooruit dan maar’ en gaat er goed en degelijk voor liggen.

Ze heeft lange slanke vingers die piano kunnen spelen als haar hoofd ernaar staat. Met die vingers houdt ze hem nu een tweede aardbei voor. Als Werner toehapt hapt haar mond pantomimend mee. Grote jongen. Ze draait resoluut zijn handpalm omhoog en laat er een handjevol aarbeitjes op neerdruppelen, waarna ze verder gaat met grazen.

Werner kijkt naar de rand van de open plek, naar waar de helling tussen de bomen naar beneden buigt, en waar tussen de zwarte stammen een vergezicht glimmert in de zon. Hij laat de aardbeien in zijn broekzak glijden, waar ze belanden tussen zijn sleutelbos, en begint langzaam het weilandje over te steken. Hij zingt geluidloos Lidewij Lidewij o lekkere Lidewij en dicteert zichzelf een briefje over nut en aangenaamheden van lange dunne vrouwenvingers die bovendien piano kunnen spelen.

Werner is verliefd en uitermate belachelijk. En hij zou niet anders willen.

Lidewij is hurklopend het hele weilandje overgestoken naar de hoge kant van de berg en graast nog steeds naar aardbeien. Dat wordt jam.

Werner kuiert verder in tegenovergestelde richting, naar waar het tussen de stammen lichter wordt. Ze zijn halverwege de helling, op ongeveer achthonderd meter hoogte. Van daarachter tussen de bomen moet je al een goed uitzicht hebben op het stadje A.

Werner bereikt de bomenrand en tuurt in de diepte. Meer bomen versperren hem het zicht, hij zal een stukje verder moeten lopen.

Lidewij Lidewij...o shit!

Gedachteloos heeft Werner zijn handen in zijn broekzakken gestoken en daarbij een deel van de aardbeienoogst vernietigd. Haastig kijkt hij achterom. Ze heeft niks gezien. Hij draait de broekzak binnenstebuiten, pulkt de rode pulp tussen zijn sleutels vandaan en slaat de rest zo goed en zo kwaad als het gaat van de stof. In zijn khaki broek heeft zich een rozige natte plek gevormd die liegen onmogelijk maakt. Wat ze gaat zeggen: ‘Weet je hoe moeilijk aardbeivlekken eruitgaan? Je had er meteen met een ramenas overheen moeten strijken.’ En als het geen ramenas is, dan wel witte wijn, zout of iets anders dat ze niet bij zich hebben, en ook dat zal ze hem verwijten. Dat hij geen ramenas bij zich heeft.

Net als hij met een ferme klap een laatste rest aardbei tegen de grond mept, en onderwijl een tekst begint te formuleren over ramenas, schiet zijn rechtervoet onder hem vandaan.

En terwijl de rechter wegzwiept verliest ook de linker zijn houvast.

Nog voordat hij een kik heeft kunnen geven is Werner enkele meters naar beneden gegleden in een bed van losse steentjes. Hij vindt met zijn wanhopig graaiende handen nergens houvast. Een gletsjer van steentjes voert hem mee naar beneden steeds dichter naar de rand waarachter de berg loodrecht naar beneden gaat. Werner klauwt en graait en maait met zijn benen, maar elke beweging lijkt zijn glijtocht te versnellen, in plaats van af te remmen.

In een laatste reflex spreidt Werner alles wat hij heeft: armen, benen, handen, vingers, voeten en houdt zich stil. In zijn wanhoop drukt hij zelfs zijn kin diep in de stenen, als een laatste anker.

Het helpt. Het schuiven stokt. Achter zich hoort hij hoe nog een haffeltje steentjes verglijdt en na een lange ademloze stilte neerklettert in de diepte.

Hij heeft de valtijd van de steentjes niet geteld. Maar hij weet dat het diep is.

[p. 75]

Als de stilte is ingetreden tilt hij voorzichtig zijn gezicht een beetje op, maar hij laat het onmiddellijk weer zakken omdat hij voelt hoe hij op nieuw begint te schuiven.

Weer kletteren steentjes in de diepte.

Weer houdt het schuiven op.

Werner laat zich zo zwaar en zo plat mogelijk liggen.

In die houding kan hij, zodra hij weer wat moed verzameld heeft, met één oog net over zijn schouder heen kijken.

Het uitzicht is prachtig. A. is een vestingstadje met een haast perfecte stervorm die je ontgaat wanneer je beneden door de nauwe straatjes loopt. Van hierboven is ook de rivier de D. op zijn mooist, zeker als de zon in het water schijnt zoals nu. Maar Werners blik gaat niet verder dan de rand aan zijn voeten. Deze rand, waar bij elke geringste beweging kleine steentjes overheen tuimelen, bevindt zich op nog amper een meter van zijn tenen vandaan. Daaronder staat de zuidwand van de berg: de loodrechte rode muur waar het stadje A. op uitkijkt.

Uiterst langzaam, zonder met zijn wang de stenen los te laten, wringt Werner zijn gezicht nu toch omhoog, naar de baan boven hem waarover hij hierheen gegleden is.

De gletsjer is vijf meter lang, schat hij, en niet meer dan drie meter breed. Vijf meter glijdend gruis.

Shit. Dat wordt zwemmen of verzuipen. Lidewij! Lidewij!

Hij durft haar niet te roepen. Zelfs als hij alleen maar diep ademhaalt beginnen onder hem de steentjes al te glijden. En vanzelf zal ze niet komen zoeken. Nee, dat doet ze niet. Een briefje? Over hoe een mens alle houvast kan verliezen?

Dat wordt zwemmen denkt hij grimmig. Zwemmen. Zijn vingers klauwen zich zo diep en zo vast ze kunnen in de losse stenen, hij schuift zijn rechterknie omhoog, en luistert naar de steentjes achter hem die schuiven, glijden, vallen. Door de beweging van enkel maar zijn rechterbeen schuift hijzelf opnieuw vijf, zes, zeven centimeter naar beneden. Hij wacht.

Weer houdt het schuiven op.

Hij spant zijn spieren. Hij kan hier toch niet blijven liggen wachten tot hij centimeter voor centimeter schuivend ten slotte zijn einde bereikt?

Zwemmen moet hij. Zwemmen!

Hij zet zich schrap.

Voor zijn ogen ziet hij de lekkere Lidewij. Tranen stuwen. Hij knippert met zijn ogen. Geen tijd voor Lidewij. Geen tijd. Hij schrijft haar wel een briefje, straks als alles voorbij is.

Hij zet zich schrap en ziet zichzelf daar liggen.

In de modder van een bomkrater wachtend op het sein voor de stormloop, de machinegeweren tegemoet.

Hij hoest van de zenuwen, begint opnieuw te schuiven en zet zich - NU - in één beweging af met zijn rechtervoet en beide armen. Een sprong had het moeten worden, maar zijn armen en zijn been zakken diep in de steentjes weg. Hij zwemt in een moeras van stenen dat hem meezuigt naar omlaag. De stenen zijn sneller dan hijzelf. In plaats van vooruit te komen glijdt de ploegende Werner steeds dichter naar de rand. Nog een halve meter, veertig centimeter. Een waterval van steentjes klatert ergens beneden, diep onder hem.

Dit heeft geen zin.

Opnieuw laat hij zich plat vallen, maakt zich zwaar, en sluit zijn ogen.

Weer stopt het schuiven.

Nog twintig centimeter, meer scheidt hem nu niet meer van de rand. Als hij zijn tenen strekt kan hij er misschien al bij. Voorlaatste steentjes vallen.

Voorlaatste steentjes.

Op een haar na grinnikt Werner. Dan is hij er geweest.

[p. 76]

Dan is hij gestorven met in zijn mond nog altijd de smaak van een klein wild aardbeitje. Met aan dat aardbeitje het beeld van Lidewijs lange dunne vingers die piano kunnen spelen als haar hoofd ernaar staat. Hij begint een briefje, niet aan de Lidewij die boven aardbeitjes hamstert, maar aan het meisje Lidewij dat de briefjes ontvangt. Lidewij Lidewij o lekkere Lidewij. Achter zijn oogleden beginnen tranen. Want achter zijn voeten vallen nog steeds voorlaatste steentjes, het een na het ander. Als lemmingen springen ze over de rand, totdat er straks geen meer over zullen zijn om zijn tenen nog langer tegen te houden.

Dan zullen eerst zijn voeten gaan, hij zal zijn schenen schaven, misschien nog even met zijn knieën blijven haken achter de rand, proberen knielend òp de rand te balanceren, en Lidewij te roepen...

Hij krijgt verdomme een erectie. Zijn pik prikt in de stenen als een laatste wanhoopsanker.

Nog tien centimeter tot de rand, meer is het echt niet. Als hij zijn tenen strekt... Een roffel steentjes neemt een duik, hij telt: een, twee, drie, vier... ruim vier tellen heeft hij dadelijk te gaan. Vier tellen om alles te denken wat nog gedacht moet worden. Vier tellen om zich te verzoenen met de dood.

Vier tellen.

Werner verbaast zich erover hoe kalm hij nu is. Terwijl hij de val van de stenen lag te tellen is zijn angst verdwenen. Een, twee, drie, vier...

In die vier tellen ligt de rest van zijn leven samengebald, en het enige wat voor hem nu telt is het er in die vier tellen zo goed mogelijk vanaf te brengen. Geen tijd te verbeuzelen. Nu even geen briefjes schrijven.

Hij denkt aan Lidewij, die daar boven hem naar aardbeitjes zoekt tot er niet één meer over is. Hij ziet haar vlijmscherp, scherper dan hij haar ooit heeft gezien. Hij ziet Lidewij en het doet hem net zo weinig als de dood. Met zijn angst is ook de rest van zijn gevoel geweken, en zonder gevoel is de lekkere Lidewij aan wie hij zijn briefjes schreef onzichtbaar geworden. Er is nog maar één Lidewij over. Ze kijkt hem vorsend aan en vraagt:

‘Wat wíl je eigenlijk van mij?’

Werner haalt zijn schouders op, en schuift meteen drie centimeter verder. Het kan hem niet schelen. Waarom zou hij nu niet sterven? Hij hoeft er haast niets voor te doen. Een beetje gespartel is al genoeg. Dan hoeft hij nog maar vier tellen zo goed als hij kan te vullen, en zijn leven is af.

The force! Use the force!

Ja! Werner knippert met zijn ogen. Hij slikt. Hij is nog niet dood. Hij glimlacht. Nog niet! Zo gemakkelijk geeft hij zich niet gewonnen. Traag glijdt zijn blik over de dodelijke bewegende steentjes omhoog naar een rotsblok dat twee meter boven zijn hoofd uit het gruis te voorschijn steekt. Hij moet eraan voorbijgegleden zijn.

Twee meter maar. Daar moet hij komen.

Een tel geleden had hij zich nog verzoend met een val van veertig, vijftig, tachtig meter. Maar dat gaat even niet meer door. Hij vermant zich, en zijn lijf, waaruit zopas al even wonderbaarlijk alle doodsangst was weggestroomd, vult zich met pure daadkracht. Met the force. Weer glimlacht hij, wat hem opnieuw drie centimeter naar beneden doet schuiven.

Twee meter maar.

Hij kijkt naar de steen boven hem. Al zijn aandacht richt hij op dat anker tussen het gruis. Hij schat hoe hoog hij moet komen om met zijn linkerhand dat rotsblok vast te pakken, hoe hij zich dan kan optrekken, en vanaf die steen in een sprong een den links van de steen kan halen, aan de rand van de gruisgletsjer.

Hij kijkt naar de steen, hij mikt, spant al zijn spieren, denkt nergens aan, hij mikt met elke spier naar boven, twee meter maar.

NU!

Al zijn gespannen spieren ontploffen tegelijk. Hij

[p. 77]

veert op, en begint te rennen. Hij rent vooruit en gunt zijn voeten niet de tijd om weg te zakken in de stenen. Bij duizenden tegelijk schuiven onder hem de steentjes naar de rand maar Werner luistert er niet naar, hij heeft zijn blik gehecht aan de rots voor hem. Hij rent vooruit, en ditmaal sneller dan de steentjes kunnen glijden. Hij strekt zijn hand naar voren en in veel minder dan vier tellen klemmen zijn vingertoppen zich om de vlijmscherpe rots.

Zijn vingers beginnen te bloeden, maar Werner houdt de steen vast en trekt zich in één krachtige zwaai naar boven, plant een voet op de steen, zet zich af en springt naar links, waar hij hijgend de den omarmt.

Lidewij!

Hij heeft gelijk gehad. Als hij de open plek bereikt is er niemand. Ze is doorgelopen.

Hij klopt het ergste stof van zijn kleren en holt het pad op, dat zigzaggend naar de top voert. Na honderd meter ziet hij haar bleke kuiten.

Lidewij!

Ze draait zich om, wil van alles zeggen, maar ziet dan zijn gezicht, dat nog altijd asgrauw is.

‘Is er wat?’

Nee, niks, ik ben een beetje uitgegleden.

Ze kijkt hem aan en pakt zijn bleke wangen in haar handen.

‘Er is wat. Ik zie het aan je. Zeg het, wat is er gebeurd?’

Werner zegt niets, maar neemt op zijn beurt haar hoofd tussen zijn geschaafde handen, en zoekt haar lippen op. Aarzelend zoeken hun tongen elkaar. Het smaakt nog steeds naar aardbei. Hij sluit zijn ogen niet, hij kijkt in de hare. Met dezelfde koele blik waarmee hij zojuist de dood in de ogen heeft gezien.

Hij ziet alleen maar Lidewij. De andere, de lekkere Lidewij is nog steeds verdwenen.

Voor het eerst kust hij niet haar aan wie hij briefjes schrijft maar kust hij de vrouw die vindt dat hij te weinig eet.

‘Voor mij hoef je het niet te doen hoor.’

Zijn tong vertraagt en beweegt lusteloos heen en weer langs de hare. Hij proeft aardbei. Bedenkt ineens hoe ver het nog is naar beneden. En dat hij straks de eerste trein zal nemen.

Lidewij sluit nooit haar ogen. Ditmaal kijkt ze voor het eerst in de zijne. Daar ziet ze de dood, die ze kust, omdat ze niet weet wat ze anders moet doen.

Hun tongen gaan nog wat heen en weer. Maar ze voelen niets. Ze proeven alleen nog maar aardbei.