De Revisor. Jaargang 22

[p. 11]

Chris Honingh
De schaar

Hij hemde hevig, maar zijn keel bracht alleen een kikkerachtig geluid voort. Zijn bewegingen hadden ook iets van een amfibie en het was duidelijk zichtbaar dat het colbertje vochtig onder de oksels klemde. De zenuwachtige flikkering in de ogen, af en toe begeleid door een onwillekeurige spiertrekking van het linkerooglid, benadrukte zijn schichtigheid. Waar hij die trachtte te camoufleren met een terloops gebaar van de hand naar de wenkbrauw, de hand als zonwering, als genezer van onzichtbare pijnen, als jeukbestrijder, kreeg het ook iets potsierlijks. Opeens fladderden zijn handen als witte duiven om zijn lichaam, een gouden ring vloog mee op die ongearticuleerde vlucht, men moest snel zijn om het sieraad te bewonderen.

Nu landde hij weer met zijn vingers op dat poppesnorretje van hem, een laag uitgevallen wenkbrauw was het meer, aangebracht om de kinderlijke fysionomie te corrigeren. De verdoezeling werd echter grotendeels tenietgedaan door de bollende wangen waarin een verzameling kleine putjes, overblijfsels van in het verleden uitgedrukte meeëters. Het was of iemand wreed punaises in zijn huid had gedrukt en die er daarna weer uitgetrokken had. Hij vertoonde nauwelijks baardgroei; een enkele, lichtblonde haar op de wangen poogde iets in die richting te ondernemen, maar het gemis werd er eerder door versterkt.

Na een korte buiging die niet uit fatsoen bedoeld scheen maar als een voorbereiding op de daarop volgende beweging, een onvoltooide kwartslag om de lengteas, deed hij een poging om mij aan te kijken. Dit mislukte jammerlijk.

Het leek alsof ons samenzijn nog door iets anders gedefinieerd werd, een kracht die zich tussen ons geplaatst had en die verhinderde dat de ongetwijfeld goede bedoelingen van de transpirerende man mij bereikten.

Zijn blikken hadden alles afgetast wat maar bekeken kon worden in mijn niet al te riant ingerichte werkkamer. Hij veinsde minutenlang intense belangstelling voor de vaas met voorjaarsbloemen op mijn bureau en ik wilde hem tegemoetkomen door te zeggen dat zijn bewondering mij bijzonder plezierde, iets in zijn blikrichting weerhield mij daarvan. Het was niet het boeket dat hem fascineerde, maar het feit dat het een fixatiepunt in een bedreigende ruimte vormde. Volgens mij zag hij de bloemen niet eens, maar als ik het in mijn hoofd had gehaald om ze weg te nemen dan zou de balans zodanig zijn verstoord dat hij gedesoriënteerd zou zijn geraakt. Zoiets vreesde ik tenminste.

Ik liet de schaar zakken waarmee ik postzegels van oude enveloppen knipte. Misschien werd hij zenuwachtig van mijn bezigheden, dat zou heel goed kunnen. Ik kon me voorstellen dat het gesnap van de schaar en het vallen van de uitgeknipte postzegels een daarvoor gevoelig persoon bijzonder konden irriteren. Het was ook mogelijk dat het geschitter van de schaar in het invallende zonlicht hem hinderde. Ook ik ergerde me aan kleinigheden, zoals piepende deuren en krakende traptreden en daarom kon ik mij die vreemde rusteloosheid wel voorstellen, het was meer de onmatigheid van zijn nervositeit die mij verbijsterde. Daarbij moest ik constateren dat de kracht die ons scheidde

[p. 12]

toch niet kon voorkomen dat een deel van zijn onrust door de ondoordringbaar geachte denkbeeldige wand heensijpelde

Verdraaid! in mijn haast had ik een hoekje van de postzegel afgeknipt! De geamputeerde afbeelding lag mij toe te grijnzen, de kleine witte tandjes leken mij uit te lachen, een leedvermaak dat mij zodanig verwarde dat ik de onbewerkte enveloppen onmiddellijk terzijde schoof.

Het was niet uitzonderlijk, eerder normaal, dat mensen die voor het eerst het parket bezochten bevangen werden door een zekere schroom. De omgeving alleen al is bijzonder imponerend, een weidse boulevard met hoge platanen omzoomd die als het ware het voorportaal vormt van een qua proporties gespierd gebouw met marmeren vloeren en door pilaren ondersteunde plafonds. De trappen in de hal bezitten eikehouten leuningen en lambrizeringen en op de blinde muur van de aldus gevormde vide bevindt zich een meer dan levensgroot fresco waarop de rechtsstaat in allegorische voorstellingen vereeuwigd is.

De bescheiden kamer waarin ik mij bevind ligt naast de eigenlijke rechtszaal, bereikbaar via een smalle gang. Velen verdwalen op hun zoektocht naar de rechtszaal en vaak kiert de deur even om slechts de vingers van een hand te tonen van een verder onzichtbaar lichaam, verbonden met een voor de storing excuses mompelende stem. Het maakt mij niet eens meer kwaad. Als ik geld zou krijgen voor alle keren dat men hier voor niets de deur heeft geopend en gesloten dan was ik nu een rijk man. Al die verspilde handelingen, al die vermorste energie! Men komt hier toch niet voor zijn lol, dacht ik zo. Enige zorgvuldigheid en oplettendheid sieren dan de mens.

Het schoot me te binnen dat mijn bezoeker zich wellicht ook op het verkeerde adres kon bevinden. Ik knikte hem daarom bemoedigend toe. Weer schraapte hij luidruchtig de keel en na zijn eerder ingezette kwartslag weer enigszins teruggedraaid te hebben trad hij nu zelfs een stap terug, daarbij voorzichtig op de bal van zijn ene voet balancerend. De fladderende handen bewogen zich op middenrifhoogte en toen ik scherp toekeek zag ik de tip van een roze tong tussen zijn lippen verschijnen. Eindelijk! nu scheen hij toch werkelijk van plan iets te gaan zeggen, alle tekenen wezen erop dat er een doorbraak zou plaatsvinden. Zijn lippen weken uiteen en ik ging op het puntje van mijn stoel zitten om de eerste woorden niet te missen. Maar met de abrupte beweging die ik maakte veegde ik ook, in een niet meer te reconstrueren beweging, mijn schaar van het vloeiblad.

Het was gek, maar ik zag haar letterlijk een duik in het diepe nemen, de benen gesloten als bij schoonspringen. De sierlijkheid waarmee het metalen voorwerp door de lucht zeilde maakte diepe indruk op mij en ik realiseerde me dat het meest eigenaardige aan mijn gewaarwording was dat ik de schaar ook echt met de punten naar beneden zag duiken! Alles om mij heen was stil gevallen, de voorwerpen leken welhaast hun adem in te houden als zij maar monden hadden bezeten. De schaar buitelde eenmaal over de kop en zweefde nu traag naar het vloeroppervlak. Zodra ze trillend in het linoleum stiet zette de rest van de omgeving zich ook weer in beweging en ik zag uit mijn ooghoek dat mijn bezoeker nog een stap achteruit had gedaan.

Natuurlijk, hij was net zo geschrokken als ik, dat was logisch. Aan een schaar kon men zich lelijk bezeren en helemaal aan een vallend exemplaar, daar waren genoeg voorbeelden van. Misschien had die schaar in hem wel een trauma losgemaakt, iets om wat hem in zijn kindertijd moest zijn overkomen, men kon daar nooit voorzichtig genoeg mee zijn. Iedereen sleept wel enige diep weggestopte gebeurtenissen uit zijn jeugd met zich mee en wanneer die dan plotseling, en altijd onverwacht, boven komen drijven dan is het vanzelfsprekend geen wonder dat men bevangen wordt door schrik of zelfs angst.

De arme man wilde er uiteraard niet direct voor uitkomen, maar zijn gehele optreden rechtvaardig-

[p. 13]

de de veronderstelling dat hij met iets onaangenaams geconfronteerd was geweest. De even geopende mond was nu gesloten en ik zag ook dat hij zijn blik weer afgewend had naar een ander deel van mijn kamer. Hij probeerde natuurlijk de onbehaaglijke indrukken te verwerken die de tomeloze val van de schaar in hem hadden opgewekt, maar zoals wij allen weten, dat heeft tijd nodig. Ik besloot hem die ook te gunnen en ik bukte mij om de schaar op te rapen die nog steeds met de punten in het linoleum stak.

Er kwam enig geweld aan te pas om haar uit de vloer te trekken en toen ik dat gedaan had ontdekte ik de bluts. Ze was driehoekig en gaaf aan de randen, aan een kant scherp weggesneden, een haast mathematische vorm. Hoewel het vervelend was dat de vloer beschadigd was, en naar ik aanneem onherstelbaar, werd ik getroffen door de schoonheid van het defect. Niet iedere beschadiging is noodzakelijkerwijs een smet, een ongewenste inbreuk op dat wat eerst volmaakt schijnt, de gewijzigde toestand doet het getroffene vaak nog aan prestige winnen, geeft het extra glans, karakter. Ik heb wel eens gehoord dat een auto pas ingereden is als hij zijn eerste deuk heeft opgelopen en ik ben geneigd dat te beamen.

Maar met dat alles zat ik nog immer met mijn rusteloze bezoeker, die zich inmiddels aan de rug van de stoel, die voor mijn bureau stond, vastgreep. De knokkels van zijn handen werden spierwit en ik begon te vrezen dat hij wellicht flauw zou vallen, een onaangenaam vooruitzicht want als ik ergens bang voor ben dan is het wel voor ongelukken. Ik weet dat er mensen zijn die er hun hand niet voor omdraaien om hun gevallen medemens te helpen in zijn nood maar mij verlamt het, zelfs de gedachte aan bloed doet mij reeds rillen. Paniek maakte zich dus meester van mijn gedachten. Zie je wel, daar had je het al, de onrust van die man was vast en zeker besmettelijk, hij was op mij overgeslagen.

Kalmte alleen kon mij redden en daarom pakte ik weer een envelop van de weggeschoven stapel en knipte er zo rustig mogelijk de postzegel vanaf, ruim om de tanding heen, zodat beschadiging onmogelijk was. Het maakte me wat rustiger, mijn hartslag vertraagde weer enigszins, af en toe voelde ik aan mijn pols of de vroegere regelmaat hersteld was. Ik knipte in een boogje om de zegel heen, de envelop steeds iets verschuivend, ik realiseerde me dat knippen de beste remedie is voor iedere verstoring van de normale loop der omstandigheden. Weliswaar verminkte ik de envelop, maar mijn uiteindelijke doel was juist onbaatzuchtig: de afgeknipte zegels, nu nog verzameld in een daarvoor apart gehouden envelop, zouden worden afgeweekt, van de onafgestempelde exemplaren profiteerde het parket opnieuw, de gestempelde vonden hun bestemming in mijn familiekring. Er waren altijd neefjes of nichtjes die ze met blijdschap zouden verwelkomen. Dat vooruitzicht stemde mij kalmer en mijn stemming steeg geleidelijk aan weer tot een acceptabel niveau.

Hij had zijn wangen opgeblazen. Ik ben geen bioloog, enige reserve is dus geboden, maar de overeenkomst met een pad was treffend. Zou hij zich wel goed voelen? Ging hij kwaken? Nu ik zelf in rustiger vaarwater terecht was gekomen, kreeg ik weer oog voor mijn talmende medemens. Het was blijkbaar een logisch gevolg van mijn verbeterde stemming dat ik oog kreeg voor zijn gemoedstoestand. Als men de ander met enthousiasme tegemoet treedt ontstaat vanzelf een ondergrond waarop warmere gevoelens opbloeien. Is niet het hele leven een kweekvijver van gevoelens, goede en slechte, en komt het er niet op aan om te voorkomen dat het kroos de waterlelies verstikt?

Ik stopte de inmiddels uitgeknipte postzegel bij de andere in de envelop. Omdat alle beschikbare enveloppen van hun zegels waren ontdaan, keek ik eens op mijn horloge. Half drie alweer - maar dan was het al theetijd geweest. Ik luisterde ingespannen of het karretje van de theejuffrouw al kwam aanrollen. Was het verbeelding of hoorde ik het wagentje werkelijk naderen? Nee, ijdele hoop.

[p. 14]

Mijn stemming zakte iets in, maar niet zodanig dat het mij verhinderde een joviaal gebaar te maken naar de man die al zolang voor mijn bureau had gestaan. Maar de ruimte voor mij was geheel leeg op de vertrouwde meubelen na.

Dat was toch niet mogelijk. Hoe had deze persoon mijn kamer kunnen verlaten zonder dat ik het merkte? Ik bewoog mijn hoofd in de richting van de deur en zag dat deze aan stond. Dat was des te meer opmerkelijk daar hij van een dranger was voorzien die er steeds voor zorgde dat hij gesloten werd wanneer iemand er gebruik van had gemaakt. Uit het gangetje kon het anders gemeen tochten.

Nieuwsgierig liep ik er naar toe en zag dat het beweegbare deel van het slot achter de deurpost was blijven haken. Dit gebeurde zelden. Toen ik hem verder opende zag ik aan het einde van de gang een voet en daarboven een deel van een broekspijp wegglippen.

Als ik niet was opgestaan om de toestand van de deur beter te bekijken, dan had ik dit gemist, dan was het letterlijk aan mijn neus voorbij gegaan. Ik kon nog wat in het gangetje roepen, maar ik zag de vergeefse moeite er van in. Ik had willen roepen of meneer hier wel goed was geweest, of ik hem misschien van dienst kon zijn, of hij misschien een afspraak met iemand anders had.