En degenen die zeggen dat de eerste herinnering een beeld is, hebben gelijk. Zij is inderdaad een beeld en wat voor een beeld! Het is een stempel van zichtbaarheid die met een oplawaai een oudere enveloppe sluit, definitief verzegelt om deze niet meer te laten openen. Dat ik mij nog alleen maar in beelden kan uitdrukken!
In de permanente film van beelden was er van alles te zien. Zo waren er beelden van beelden, beelden uit films, bewegende beelden, beelden van dwang, van correctie, van herinnering. Kom tot zien! Beeldvorming vond buiten plaats en binnen. Laten we dat niet vergeten! Zelfs in de organen vormden zich permanent goedaardige en kwaadaardige beelden. Het gehele lichaam was van buiten en van binnen door beeldwratten overdekt. Ik was tot totale zichtbaarheid veroordeeld. En meer dan dat was er ook niet. Ik ben een en al oog en een en al zichtbaarheid. Ik zag de vazen en de schaduwen van de vazen. Ik heb de opbollende gordijnen gezien en de silhouetten achter de wapperende vitrages. Ik zag de gemaaide bermen, de uitgestrekte korenvelden, de verlaten dorpen, de eindeloze wegen, de traag stromende rivieren, de ruwe huid aan de uiteinden van de neusvleugels en de daaromheen zich uitstrekkende uitdrukkingen en poses, de landelijkheid en de schmink die uitliep naar de hals en naar de kragen daar weer onder. Ik kreeg het zweet te zien, het kant, de hekwerken, de wegversperringen. Ik zag zomen van lingerie, tanden, rijen tanden, naden tussen de tanden en daarachter vlees, de kleuren van waterig vlees, gegrijns van voorbijgangers, struikgewas, glanzende oogbollen tussen het gebladerte, door de wind meegesleurde vlinders, rafelende wegbermen. Overal hoorde ik nasynchroniserende stemmen, de perfecte akoestiek van afgesloten ruimten in de open lucht en ik zag nagesynchroniseerde mondbewegingen. Niet vanuit het beeld kwamen die stemmen. Het geluid kwam altijd van buiten, van buiten het beeld. Daar herken je geluid aan, dat is zijn meest in 't oog lopende eigenschap. Zoals een zwerm insekten zich op een bloem stort, zo voegen de betekenissen zich vanbuiten af bij het woord. Minder luidruchtig dat is zeker, maar niet minder vasthoudend. Nou ja, dit is beeldspraak zoals alles wat er over
mijn lippen komt spraak van beelden is. Wat ik maar wil zeggen is dat ook het geluid zwermend bij het beeld komt, vanbuiten dus. Door de bedoelingen van de regisseur, van de schrijver, door de mondbewegingen van de acteurs wordt het aan het beeld vastgehaakt, losjes, gewild achteloos, alsof het de gewoonste zaak van de wereld is.
Veel films vaker dan één keer gezien, met films samengeleefd, ze het beheer van mijn verbeelding gelaten. Hoe vaak ben ik niet bij ze te rade gegaan? Ik heb ze uitgehoord en ze uitgebreid. Ik heb ze uitgevoerd als was de film zelf weer een scenario dat door de bioscoopbezoeker in z'n eigen wereld in scène gezet moest worden. In alles herkende ik flarden film, filmzinnen, filmsferen, filmgebaren. Ik hoorde de echo's en zag de nabeelden van films die een tijdperk naar hun hand wisten te zetten. Zonder dat ik er erg in had, kleedde ik me op 'n avond anders uit. De volgorde van het uittrekken van de kledingstukken bleef dezelfde - eerst de schoenen en de sokken, dan het overhemd en dán pas de broek, want de broek komt altijd het laatst - maar ik stapte er op een andere wijze uit, zo bleek. Om te beginnen stroopte ik de kledingstukken trager van het lichaam. Volgens de ooggetuige in kwestie kleedde ik me niet uit, maar spande ik een boog. Het moment waarop het contact tussen kledingstuk en lichaam werd verbroken, was het hoogtepunt waarop ik het kledingstuk niet wegschoot, maar tussen twee vingers geklemd met een beheerste en verzadigde beweging, als een anticlimax, naar beneden liet zakken. En ik had het niet eens door. Deze ooggetuige moest me er opmerkzaam op maken. Wat ben je aan het doen? Is er iemand anders? Van wie heb je dat geleerd? We waren naar de film geweest. Ik kan de titel van de film