De Revisor. Jaargang 15

[p. 32]

Paul Marijnis
Waandag
Twee arcimboldeske fragmenten

Linus wilde eerst weten, of het wel pas gaf om in nachthemd een café binnen te gaan; toen of het een fatsoenlijk café was, waar men wel eens over las; toen of het vol zou zijn. Op al deze en dergelijke vragen antwoordde Marietje niet; met porren en duwen dreef ze haar metgezel tenslotte de gelagkamer binnen van café De Pauw. Ze gingen aan een tafeltje zitten en Marietje keek om zich heen. ‘Niet druk,’ zei ze tegen haar lollielikkende metgezel, ‘alleen een paar lezers die de kranten lezen.’

‘Zonder twijfel zeer gezochte geesteszieken,’ zei Linus. Langzaam kwam de oude kelner naar hen toe om de bestelling te noteren. Marietje gluurde naar de bolle glazen koffiekokers achter het buffet en vroeg om kola.

Zeer beleefd vertelde de kelner haar dat ze geen kola verkochten.

‘Dan een flesje spa.’

‘Water?’ riep de kelner. ‘Wie dronk ooit water waar hij wijn kon plengen, als ware water wijn!’

‘Die vraag zou zelfs een orakel doen verstommen,’ zei Linus. ‘Breng ons een fles uit het oude rek en twee glazen.’

‘Een klant met inzicht,’ zei de kelner, ‘dat is zeldzaam.’ Linus plooide zijn onderkinnen. ‘Ik ben dol op een mooi inzicht,’ zei hij, ‘maar ik moet er iets bij te drinken hebben.’

‘En Boöpis hier?’ vroeg de kelner. ‘Is ze al oud genoeg voor iets hartigs?’

Linus haalde zijn dikke schouders op. ‘Ik ben dik okee,’ zei Marietje, de belediging negerend. De kelner schuifelde weg.

Zootje. Het is dat ik tante. Hele dag wegblijven en opletten. Tsjesis mina.

De kelner zette twee langgesteelde glazen op tafel en schonk ze vol. ‘Purper,’ zei hij vertrouwelijk tegen Marietje.

‘Watte?’

‘Glanzig gloeiend purper.’

‘O.’

‘Geteeld met Chios zongestoofde vrucht. Wat duizendtintig licht in gulden bekers.’

‘Best hoor, opa.’ Zo, dat snoerde hem de mond.

Marietje nam een klein slokje, toen een groter, toen een nog groter. Aha.

‘Die oude Willem schenkt straf spul,’ zei Linus die zijn lollie voor het moment terzijde gelegd had. Het zachte lichten van zijn glimlach vloeide als heldere muziek over het tafelblad. ‘Lekker?’

‘Dat is het woord niet,’ zei Marietje zeer tot haar eigen verbazing.

Linus giechelde. ‘De wereld bestaat uit woorden. Daarom is het ons eigen belang ze met zorg te kiezen en te rangschikken.’

Praat maar mee. Zitten droog.

‘O, hoezo dan meneer Linus?’

‘Vanwege het eerste Dogma van Kalmoes.’

‘Wat was dat ook weer, meneer Linus?’

‘Het eerste Dogma van Kalmoes luidt: “Alles wat je zegt dat ben je zelf.”’

‘Je praat als een boek.’

Hij knikte, blij met haar opmerkingsgave. ‘De wereld bestaat uit boeken. Dat is het doel van de wereld, er boeken van maken. Dat heeft Na-’

‘Ja hoor eens. Ik heb geen zin in les. We zijn niet op school!’

‘School?’ Hij sperde zijn ogen wijdopen. ‘Daar leer je niets.’

‘Zeker niet,’ zei ze trots. ‘Ik laat me niet in een hoek drukken.’

[p. 33]

‘Vast niet.’

‘School dat is allemaal lulla. Noppes, nix niemendal en naatje.’ Ze maakte een gebaar waar haar glas van omviel. De kelner bracht een dweiltje. ‘Kijk toch uit,’ zei hij. ‘En zie hoe wild opeens een donkerrode stroom allengs vervloeit in tal van druppen, spattend op de vloer.’

‘Ach wat zou dat nou.’ Ze giechelde. ‘Breng maar liever een ander glas.’

De kelner knikte tegen Linus, niet triomfantelijk de brutaliteit der jeugd constaterend maar tevreden.

‘Zo gaat het,’ zei hij wijs. ‘Er rijst een wondervreemde vreugd in je.’

Ze snoof. Kreezie. Iedereen gek is normaal tegenwoordig. Ze leunde achterover en keek het café rond.

Dunne stalen pilaren schraagden de zoldering; de pilaartjes hadden het aanzien van plantestengels en gietijzeren bloemen ontplooiden zich tegen het plafond.

Overal spiegels. Alleen de schoorsteenmantel vertoonde nog het oorspronkelijke behang, voor zover het niet aan het oog onttrokken werd door een grote ingelijste zwartwittekening, een groep gemaskerde balbezoekers voorstellend.

Bij de schouw zat een vogelverschrikker, zoals ze vroeger in een kleurboek had gekend: rode halsdoek, gedeukte hoge zijden met open deksel, pandjesjas, te korte gelapte broek, hoge gebarsten schoenen.

Hij zat keurig kaarsrecht, diep in slaap.

De kelner volgde haar blik. ‘Een hele ouwe klant,’ zei hij. Zijn droeve blauwe ogen ontmoetten die van Marietje. Haastig schuifelde hij terug naar het buffet, waar hij begon te fluisteren met de barman, een magere jongeling met lang blond haar en een stropdas van lila satijn.

‘Je maakt indruk op Willem,’ zei Linus onverwacht.

‘Pft.’ Niet kleuren.

‘Dat moet je niet zeggen. Vroeger was hij een groot minnaar. Ging in triomf door het leven, enzovoort.’

‘Vast heel erg lang geleden.’ Onzin. Oude vent. Rare blaadjes.

Hij droeg een schoteltje zoute pinda's aan. ‘Ik ben te veel een mens geweest: ik gilde, klaagde en schreide,’ verklaarde hij. ‘En dronk mijn glas en vierde feest en zeide diepgevoelde dingen.’

Hij zette de pinda's neer en Marietje nam een handvol.

‘Van de zaak,’ zei Willem. ‘Vroeger heb ik een dame gekend die net zulke bruine ogen had als de jongedame. Heette uw moeder bijgeval Mientje en was ze artiste?’

‘Ze heet gewoon, en ze is zo hardstikke niks biezonders dat ze er een wedstrijd mee zou kunnen winnen.’ Ze hield een hand voor haar mond: dame smoort oprisping. De praatjes van zo'n oude kerel. Vleier. Lopend geraamte. Mooie kop met haar. Rossig, beetje lang. Wel een beschaafd persoon. Mooie stem. Magere handen. Violistenvingers op de uitgeknipte foto in mijn schoolagenda geplakt. Reclame voor iets. Vleugel. Applaus. Strelende warmte. Blos blik. Hef mijn rode mond naar hem op. Drink iets met ijs erin.

De hooglichte ruitvlakken verdonkerden. Daarachter was een grijzer lucht, als een satijnen waaier die koelte toewuift aan weinige tranen, een slappe weke waaier, een zeegrijswaaier.

Marietje's denken sufte in haar bovenhoofd en in haar onderdenken was kijken hoe het middaglicht de grijsblauwe droefheidsvlakken in de aangezichten der gasten roodde.

Achterin het buffet, glimglinsterend in witte tinnen flitsen als ideeën in schemeringsgesprekken. Een doorgang hurkte daar, zwoelomsomberd; gordijnen zwart als geronnen bloed hingen ter weerszijden.

Linus zei dat ze iets moest eten. De blonde buffetknecht kwam met de kaart.

‘Probeer onze schildpadsoep,’ zei hij, zijn lokken met geheven pink gladstrijkend. Linus hief het hoofd, het grote dikwangige zwartbeflambardde.

‘Tortue à la des Esseintes?’

‘Potage à la tortue van Jeltje de Notte. Is dat ook goed?’

‘Lijkt me lekker,’ interrumpeerde Marietje. ‘Met een stukkie brood erbij.’

‘Alles is mogelijk,’ zei de buffetknecht. Ze dronk haar glas weer leeg en zei:

‘Vliegen niet.’

De stilte die op deze opmerking volgde, hield aan tot de buffetknecht zijn dienblad liet vallen.

‘Op wieken van regen!’ riep hij, hevig ontroerd. ‘O wee!’ Hij verborg zijn gezicht in zijn handen. Door de tralies van zijn vingers fluisterde hij: ‘Ik droeg een

[p. 34]

gewaad, doorweven met parels. Beefden als ik me bewoog. Kussen - gouden lach - smaragden - ritselend klagen -’ Zijn stem smoorde in snikken. Hij liet zijn handen zakken, probeerde door zijn tranen heen te lachen, faalde, vluchtte achter het buffet.

Linus ginnegapte. ‘Alles kan,’ hoonde Marietje. ‘Als jij alles kan, vlieg dan eens een rondje?’

‘Ik kán wel, ik wíl niet.’

‘Pft. Waarom niet?’

‘Het zou een slecht boek worden. Daar is de soep.’

‘Even naar de dames.’ Ze zocht haar weg door de cliëntele, nu talrijker dan toen ze arriveerde; het ontging haar niet hoe buitenissig de meeste aanwezigen oogden.

Waren ze vermomd? Kartonnen neuzen, snorren van rattenbont, papier maché koningskronen. Een paarsleren trompetter en een mummie speelden kaart tegen een eskimo en een glasachtig lichaam en het wemelde van de sfinxen.

In de dames rook het naar muziek. Toen Marietje haar bezoek had beëindigd, glipte ze rechtsaf de boog onderdoor. Rode gordijnen en daarachter een gang, dieper het pand in. Wierook? Aan weerszijden nisjes, ook weer door gordijnen afgeschermd. Gluur door de kier. Twee schaakspelers zaten aan weerskanten van een tafeltje met vogelpoten. Wit droeg een monnikspij; de kap verborg zijn gezicht. Zwart was een blonde markiezin.

Terwijl Marietje toekeek, greep wit een zwarte pion en draaide de kop er af. Het schaakstuk gilde het uit.

Hierna verloor Marietje haar belangstelling voor wat zich in de andere alkoofjes afspeelde. En toen ze terugkwam bij het veilige tafeltje zag ze dat haar plaats bezet werd door de vogelverschrikker, die de laatste druppels soep uit haar bord likte.

Smeerkeeshond. Wat waren zijn kleren prachtig gerafeld en ajour gewerkt. En zijn rode stoppelige tronie! Van zijn mondhoeken tot zijn knieën was hij versierd met slierten. Kaarsvets of oud braaksel? De druppels en klodders (in magenta, indigo, zandsteen, sepia, omber, nijl, jade en olijf) reikten tot zijn schoenen, die overvloedig waren bespat. Onder haar blik peuterde hij een lila sliert met smaragden adertjes van zijn revers en at hem op.

‘Viespeuk,’ dacht ze. Houterig rees hij overeind, knikte onverschillig en verdween in het publiek, dat ruim baan maakte.

‘Wie is dat?’ Maar Linus' mond was vol lollie.

Een heer aan een naburig tafeltje, die de toon van haar vraag opmerkte, wendde zich om en zei: ‘Wees maar niet bang, juffrouw. Hier is alles illusie. U bent veilig.’

‘Veilig waar voor?’

‘Voor de werkelijkheid.’

Hierop viel niets te zeggen, behalve ‘pft’ en dus zei ze dat.

Hij neeg het grote, bleke hoofd met het in het midden gescheiden haar en ze rook een vleugje parfum. ‘Het is hier niet wat het lijkt,’ legde hij uit, ‘het lijkt wat het is. Veel bevredigender.’

‘Wie was die vogelverschrikker?’

‘Een oud geworden god. Beetje slordig met zijn metaforen, vandaar zijn slierten.’

Jaren onderwijservaring weerhielden haar van verdere theologische vragen. Ze snoof en zei: ‘Lekker luchie.’

‘Dank u. Het is mijn lievelingsparfum: Centaur.’

Hij leek zo verstandig dat ze nog een vraag durfde te stellen. ‘Kunt u vliegen?’

‘Dat weet ik niet. Ik heb het nooit geprobeerd.’

‘Hoe zou je dat dan aanpakken?’

‘Er is voor nodig: een nimmer onderbroken ideaal handelen. Dat is: handelen naar de idee en niet naar de neiging. Plus een ontzaglijk grote mate van zelfbewustzijn.’

Hij stond niet op, hij verrees. Wat een prachtig vest. Hij nam haar stomverbaasd handje in zijn strokleurig gehandschoende, negeerde de afgekloven nageltjes en, het grote hoofd buigend, ademde hij een ogenblik op haar knokkels. Ze wist van de televisie dat dit een handkus was en werd voor de tweede keer karmozijn.

‘Maar nu moet ik gehoorzamen aan de roepstem van discipline en plicht,’ verklaarde de bleke man. ‘Dat wil zeggen: ik heb een afspraak met mijn kapper.’ Hij schreed weg, recht als een keizer. Haar ogen volgden zijn zwarte rug tot de glazen deur hem afsneed.

Linus likte zijn lolliestokje nog eens goed af. Lachte hij?

[p. 35]

‘Pft. Ik ben het hier zat, meneer Linus.’

‘Liever beu.’

‘Ook goed, beu. Kom mee.’

Bruusk stond ze op; haar tas viel op de vloer maar ze lette er niet op en liep het café uit. Linus graaide zo slordig naar het hengseltje dat een schrift ontsnapte en op de cafévloer terugviel. Hij merkte het niet. Langzaam haastend, ging hij haar achterna.

***

‘Rare zaakjes.’

‘Een beetje raar misschien wel, dat geef ik toe.’

Ze wandelden door de Steelsteeg en Marietje bekeek de etalages, niet tot haar voldoening. Enge huisjes. Gluiperig. Ze passeerden een slagerswinkel, pijnlijk schoon en schel verlicht. Rond de toonbank dromde een groep studenten van de Grote School. Hun inktpotvormige hoeden belemmerden Marietjes uitzicht. Ze ging op Linus' tenen staan. Een oude man in een witte jas, zaag in de hand, stond in het midden en voerde het woord. Hij bukte zich en begon niet zonder inspanning te zagen. Ze hoorde knerpen en een vreselijke schreeuw; alle studenten barstten in lachen uit.

Marietje werd heel wit en greep Linus' arm. ‘Wat doen ze daar?’

Linus wees op een biljet dat op de winkeldeur was geplakt: Heden Ontleden (Redekundig).

‘Wil je kijken?’

‘Tsjesis.’

Verderop was een andere winkel met een groot bord in de etalage: Alle Verbuigingen. Achter het glas stonden gedaantes in witte maillots, kronkelend als kurketrekkers.

‘Die doen joga,’ zei Marietje. Toen zag ze de riemen, schroeven, stroppen en katrollen waarmee weerbarstige ledematen in de vereiste stand gehouden werden. Ze zag ook de gezichten van de geëtaleerden.

Ze gaf Linus aanhankelijk een arm.

‘Weet je wat jammer is?’

‘Nee, meneer Linus.’

‘Dat de Polemieken voorbij zijn.’

‘Wie zijn dat?’

‘Openbare duels tussen de studenten van de Grote School. Dat ging er hard aan toe! Ze waren verdeeld in twee partijen die elkaar haatten als vergif, de Saaien en de Braven. Herkenbaar aan de hoeden: de Saaien droegen zwarte flesvormige hoeden om aan te geven dat het ze om de inkt ging en de Braven witpapieren mijters omdat ze kozen voor het papier. En dan maar knokken.’

‘Zeker met zwaarden en degens en zo?’

‘Zo subtiel ging het niet. Ze gooiden elkaar met medeklinkers.’

‘En wie heeft gewonnen?’

[p. 36]

‘Niemand. De partijen zijn samen gaan doen en nu dragen ze Brave hoeden op even en Saaie hoeden op oneven dagen.’

Hij trok een gezicht.

Het bleef stil tot Verdam ieder staflid van de Openlijke Leeskamer afzonderlijk had aangestaard.

Daarna bood Koen Pols de diagnose aan, dat het ging om een snotneus die op zijn donder en juffrouw Verwijs wiegde haar hoofd tot het van haar romp viel en onder de vergadertafel rolde. Eindelijk sprak de custos, zelf.

‘Zo de wijsheid aan de grijsheid ware verknocht en als ervaring zielsopklaring schenken mocht - tja, dán zou ik de dagen niet beklagen. Maar als ik laag bij de aarde zweef -’

‘Hoe absolutelijk recht!’ riep Frank van Wijck Haring. ‘De nagel op het hoofd!’ De custos keek hem aan tot hij vuurrood zag.

‘- maar als ik laag bij de aarde zweef mevrouw meneren, dan is dat niet uit vrees voor val.’ Hij knikte plechtig en leunde achterover. Zo. Kom maar op jullie.

‘Er is dan wel die kwestie van kladden in de boeken,’ mediteerde juffrouw Verwijs. ‘Als we daar nu eens zand over deden?’

Mensje wordt wel heel erg oud. Waar blijft Pols' duit?

‘Keihard neerslaan.’

Ezel. Persschandaal. Wat zou de Opzichter zeggen? Porceleinkop.

‘Ik zeg!’ riep Haering. ‘Waarom zetten we hem niet in de vloedlichten! De media zijn akelig kien op dit soort van ding!’

De custos sloot zijn ogen. Dat zijn dan je medewerkers. Kop vol popcorn.

‘Breng nooit verborgen kwaad van iemand aan de dag,’ legde hij uit. ‘Hem schendt ge en ge werpt meteen een vlek op úw gedrag.’

Zo. Steek in je zak. Publiciteitsdolle aap. Anders nog insprekers? Goed. Glimlach vaderlijk.

‘En: haast verdwaast. Nee vrienden, hier past slechts de grootste behoedzaamheid. Een woordje met een discrete autoriteit misschien. Komt die konstabel hier niet steeds studeren, m'neer Pols?’

‘Correct. Majoor Harrebomée. Kranige kerel. Zit altijd in de afdeling Moordverhalen.’

‘Zo, kijk eens aan. Nu, wie weet zullen we een dezer dagen gelegenheid hebben tot nader overleg.’

‘Zet de bloedhond op zijn spoor.’

‘Een heel zinnig advies, collega. Ik zal het onthouden. Die zijn plicht wél verricht, vindt vermaak in zijn taak.’

(De Voorz gaat over tot de rondvr en sl na te hebben toegez dat het adv v coll FvWH, nl ‘de bonen niet te morsen’ de aand z kr d h verdient. Onder dankz uiteen, de sukk)

De overige winkeltjes bevielen Marietje zelfs nog minder. Bij de groenteboer was de spanning te snijden: schizoïde voetnootjes, oogappels die op barsten stonden, muilperen kleverig van haat en de poelier was nog erger. Trossen dode dwergjes hingen voor de ruit, onthoofd en ontweid, de pootjes aaneengesnoerd. In het midden van de uitstalling lag op een namaak zilveren schotel een panklaar vrouwenlichaampje opgebaard. Ze greep Linus' arm met grote kracht.

‘Kalm,’ zei Linus, ‘het zijn gedichten, geëmendeerd en geannoteerd ten behoeve van het onderwijs.’ Ze duwde haar gezicht in de plooien van zijn nachthemd.

Een zachte vilten vogel vlijde zijn zwarte vlerk over haar ogen. ‘Laat je niet foppen,’ zong Linus' soepele bariton. ‘Kleine stapjes. Hou je vast.’

Schuifelend voelde ze de bestrating onder haar schoenzolen veranderen; haar gezichtsverlies werd opgeheven en ze stonden in een brede helverlichte winkelstraat vol mensen en auto's.

Barbaars gekleurde confectie danste een geestendans in enorme vitrines; lauwe muziek sijpelde uit alle kieren en een schril onontkoombaar schijnsel verlichtte alles en iedereen zonder ophouden.

Linus wees: tegenover hen had neringzucht de etalages gefourneerd met spiegels. Ze zag een spichtig meisje in oude katoen, vuile linnen schoenen, kort zwart haar, bleek, gearmd met een dikke man haakje openen vraagteken haakje sluiten onder zwarte flambard. Hij maakte een diepe buiging, nam de hoed af, zwierde er mee over de stoep. Marietje grinnikte. ‘Mooi stelletje.’

‘Zeker,’ zei Linus. ‘Kijk, een bezienswaardigheid.’

[p. 37]

Op het punt waar de Boontjeskade overgaat in de Knollenvest prijkt onder een afdakje een borstbeenhoge gemetselde putrand.

‘Net een schoolreisje!’ Ze holde er heen, keek over de rand. De echoput was niet dieper dan een handbreedte. Ze staarde in harde gebarsten modder, waaruit sigaretten opschoten.

‘Tsjesis kristis!’ zei ze uit de grond van haar hart.

Hijgend arriveerde Linus. ‘Ze graven hier nu eenmaal niet zo diep,’ legde hij uit.

‘Sjit!’

‘Nee, afval van de bibliotheek van het Babylonisch Instituut, oude gemeenplaatsen en zo.’

‘Zeker giftig.’

‘Nee, dat niet. Steriel.’

Zonder dat ze begreep waarom, werd ze woedend. De tranen sprongen haar in de ogen en ze snauwde: ‘Is er nou niks leukers dan al die - die troep?’

Linus pakte haar bij een pols en stak abrupt over naar de rij winkels die de Boontjeskade op dat punt siert: hij kreeg een saluut van getoeter en gerem. Hij bracht haar naar een etalage van ondoorzichtig flessegroen en zei: ‘Niet kijken. Je ziet alleen enge dingen. Misschien kun je beter luisteren dan kijken.’ Hij opende de winkeldeur en liet haar voorgaan. Er hing een groene schemer. Op de vloer lag een dikke laag fijn zand.

Een glimlachende dame met gewatergolfd wit haar gleed traag naderbij en maakte een handgebaar. ‘Welkom Chez Sulina. Kijkt u rustig rond.’

In de vitrines lag niets engs: glazen kralen, grillige rotsjes, waaiers, porceleinen torentjes. Ze pakte een grote schelp, een diepblauwe porceleinen blaas met gloeiendrode spikkels bezaaid, en hield 'm tegen haar oor.

Eerst ruiste het, toen kwam een diepe zucht, een klik en een versleten tenor zette sine brio een lied in, begeleid op een harmonica.

Groen is de gong

Groen is de watergong

Waterwee watergong

Groen is de gong van de zee.

‘Prachtig!’ riep ze. ‘Is dat in de toptien?’

De winkeldame knikte. Marietje viste het verkreukelde groene briefje uit haar achterzak.

De verkoopster, nog steeds zwijgend en glimlachend, wilde het niet aanpakken. Achter haar prevelde Linus: ‘'t Is met geen geld te betalen.’

‘Nou hardstikke bedankt dan,’ zei ze en gaf de dame een kus op haar gladde koon. Rook schoon. De dame neeg allervriendelijkst, murmelde ‘Kom vlug nog eens terug.’

‘En nu hierheen!’ beval Linus toen ze weer buiten stonden.

‘Waarheen?’

‘Mijn neus achterna!’

Dacht ze toch bij haar zelf slim te wezen. Zou ze toch zijn zoldering witten als hij was wezen wandelen?

Weet je wel?

Witsel voor een vriendenprijsje. Krijgt ze van haar aangehuwde zwager die met die van dinges is getrouwd. Komt hij nog brengen ook.

Zet maar neer, ik zeg loop ik evetjes mee terug.

[p. 38]

Haal ik gelijk wat lekkers voor meneer Linus. Zegt hij, en wat zit er in die dozen dan?

Roet jo laat staan.

Zet haar zwager zijn emmers neer, loopt ze met hem mee voor even wat lekkers bij de visboer. Vergeet ze helemaal dat ze de deur niet in het slot moet trekken. Sleutel vergeten. En als nou die knul straks voor een dichte deur komt te staan?

Krijg nou wat.

Zegt haar zwager: mijn buurman maakt hem zo open met een stukkie draad. Heeft hij zes maanden voor gezeten om dat te leren.

Gauw dan dat die knul straks hier niet voor jee el staat.

Goed dat haar nichie op hem past.

Weet je niet?

Terug in de winkelstraat, de drukke, de brede, de beroemde, waar Linus een winkeltje wist, dat ze vrij snel vonden.

De zware deur viel in het niet tussen de kristallen kopersparadijzen aan weerskanten. In het weerbarstig eikenhout waren bloemfestoenen uitgestoken: vergeetmenietjes en immortellen.

Ze kwamen in een pijpelaatje waarvan de vier wanden met kasten waren bemanteld: licht kwam van een vuile glazen koekoek.

Op alle planken stonden gekleurde voorwerpjes. Speelgoed? Denkt zeker dat ik een kind ben. Ze snoof.

Een bleek persoon in een fluwelen pak met een beschaafd bloempatroon stond achter de toonbank.

‘Dag meneer Kalmoes! U ziet er florissant uit! Echt weer voor een ommetje. Dag jongedame.’

Hij had een holle krassende stem: het was of hij sprak met zijn hoofd in een zinken teil. Linus verklaarde dat de buitenlucht hem de rozen op de wangen weerom gaf.

‘Ja, u hebt natuurlijk alle tijd voor ommetjes. De leliën des velds, niet? Wij arme kasplantjes, die altijd binnen zitten...’ Hij glimlachte tegen Marietje, die verbaasd was zichzelf als kasplant te horen betitelen.

‘Is dit een bewonderaarster van uw schriften?’ vroeg hij aan Linus, niet geheel zonder sarcasme. ‘Meer een lezeres van de boeketreeks,’ zei Linus. ‘Maar ze lijkt me niet ongeïnteresseerd.’ De bleke zwaaide met een dunne hand en verzocht haar vrijelijk rond te dolen in zijn kleine lusthof.

‘Wat verkoopt u?’ vroeg ze, maar de bleke glimlachte en zei haar niet zulke netelige vragen te stellen.

Ze inspecteerde de planken en zag dat ze overvol waren met flesjes, flesjes, flesjes. Ze zag kegels cylinders kubusjes trapeziumpjes en parallellogrammen maar ook katten dolfijnen olifanten klokken vruchten muziekinstrumenten hoeden schepen lampions pagodes manen en rozen - alle mogelijke en vele onmogelijke vormen.

De etiketten waren al even gevarieerd: ze las namen als Insomnia, Park in de Winter, El Dorado, Kristaltwijg, Triangel, Jungle, Pan, Wandelaar en Gasfitter. Nog nooit had ze zoveel soorten parfum bij elkaar gezien.

‘Gewoon je neus achterna,’ ried de bleke verkoper, die haar verwarring zag. ‘Proberen, durven.’

Na enige pogingen trof ze een flesje in de vorm van een kano. Ondoorzichtig donkerpaars glas. Ze wrikte het dopje er af en snoof diep.

Ze hield haar ogen dicht en haar bleke gezicht nam een verbaasde en verheerlijkte uitdrukking aan. ‘Flos ipse,’ prevelde de bleke verkoper.

‘Nacht...’ zei ze dromerig, ‘nacht en hoog riet...’

‘Bedaar, bedaar, het is maar parfum,’ ried de verkoper.

‘Het is heerlijk.’ Linus' kinnen wiebelden van genoegen.

‘Op hoeveel komt deze?’ vroeg ze zakelijk. ‘Ik heb nog altijd een groen briefje.’ ‘Geld telt niet,’ zei de verkoper. ‘Kom nog eens terug.’

Marietje geloofde hem niet. Drugsdieler? Gratis schoolpleinheroïne? Meid doe niet zo. Wat kan je gebeuren met Linus erbij? ‘Dus ik mag het houden?’ vroeg ze, tot tweemaal toe voor alle zekerheid.

En toen dit werd beaamd, borg ze het blauwe flesje diep in de geheimste binnenzak van haar jek na nog eens liefkozend over het gladde glas gewreven te hebben en de naam hardop te hebben gelezen. Mooi geel etiket. Melopee. Vast geen Frans. ‘Is dat Frans, Linus?’

Linus knikte terwijl de verkoper van nee schudde. Ze knoopte haar binnenzak dubbel dicht.

‘Die goser zal niet veel verdienen,’ zei ze buiten.

‘Hij redt zich wel. Plukt de dag en zo.’

[p. 39]

‘Nou bedankt hoor. Tsjesis, wat krijg ik veel, een radiootje en een lekker luchie.’

Ze stonden op de hoek van de Vissersmarkt en het paleispleintje aan de achterzijde van het burggrafelijk palazzo. De zon op haar kruin.

‘Hoor!’ zei Linus en ze hoorde het: gegorgel en geklater, licht en vrolijk. Het was de grote fontein die ter plaatse de herinnering bewaart aan de goede bedoelingen van het Handenwassersgilde. Linus en Marietje beklommen de lage blauwstenen treden die naar het bassin leiden en bekeken het bronzen beeldhouwwerk van nimfen en putti. Marietje ging op de lage rand zitten en maakte haar veters los.

‘Ze houden er niet van als je in hun drinkwater komt,’ zei Linus.

‘Pft.’

Met een diepe zucht dompelde ze haar zweterige voeten in het marmeren bassin. Zonlicht sliertte en kringelde over de bodem. ‘Lekker zeg!’

Prompt draaiden de bronzen nimfen zich om, zetten hun waterkruiken neer en zwaaiden afwerend met hun armen. De putti, scheldend in het Italiaans, beklommen de sierrots in het midden en mikten vandaar hoogst onfatsoenlijke waterstraaltjes naar Marietje die gelukkig te kort schoten.

‘Proost! 't Is jullie eigen drinkwater, sufferds!’

‘Niet doen,’ zei Linus. ‘Zij zijn met hun zevenen en jij bent alleen.’

‘Ik ben niet bang voor die lummeltjes.’

Ze bukte zich en mepte met haar vlakke hand in het water, waaiers van zilver opwerpend. Onder de nimfen ontstond de grootste consternatie. ‘Ophouden! Ophouden!’ commandeerde Linus maar niemand lette op hem. Trouwens, het was te laat. Hun meisjesachtig gegil had de grote triton gewekt, die nu afdaalde van zijn uitkijkpost op de rots. Per ongeluk kreeg hij een grote schep water in zijn gezicht. Hij schudde zijn druipende harige kop en blafte. ‘Oei, die is boos,’ zei Linus.

Met spetterende stappen kwam de triton op hen af. Hij was meer dan levensgroot en droeg een kinkhoorn in de ene en een drietand met vergulde punten in de andere hand.

‘Hoor eens even hier, beste vrind -’ begon Linus. De triton hief zijn kinkhoorn op: een armdikke waterstraal gutste neer op Linus' kruin. Heel even was hij onzichtbaar onder een zilveren net van waterstralen.

Nu keerde het wezen zich tegen Marietje die nog altijd met haar voeten in het water zat.

Voor hij iets kon doen, haalde ze een pakje kerftabak tevoorschijn. ‘Koest! Af! Braaf!’ riep ze en liet hem de tabak zien.

Hij bleef staan, liet zijn drietand zakken en verwisselde zijn woeste gezichtsuitdrukking voor een onnozele lach.

‘Wroef!’

‘Brave jongen! Hoe spreekt ie dan? Mooi zitten! Braaf!’

De triton hurkte aan haar voeten en zag vol eerbied naar haar op. Ze gooide hem een gouden pluk tabak toe, die hij handig in zijn bek opving. Hij kauwde verrukt en ze zag de grote gele tanden.

‘Zelf heb ik ook zo'n trek in een sjekkie,’ zei ze en woelde door zijn ruige krullende haardos. Toen een van de putti aanstalten maakte zijn onopgevoede gebaar te herhalen, liet de triton een dreigend gegrom horen: piepend stoven de mannetjes uit elkaar.

Marietje gaf hem nog een pluk tabak en liet haar hand likken.

‘Braaf!’ riep ze toen hij aanhankelijk lachend en knipogend was teruggeklauterd naar zijn plaats op de rots, de wangen bol van tabak.

‘Smerig loeder,’ zei Linus.

Zijn nachthemd, zwart van het water, kleefde tegen zijn lijf; dunne straaltjes verlieten haastig zijn mouwen, hemdzoom, hoedrand en pantoffels. Hij wrong zijn haar uit en wierp een knorrige blik op de

[p. 40]

nimfen die bevangen door de slappe lach tegen elkaar aanleunden.

‘Krengetjes,’ zei hij. ‘Ik moet even iets drogers aantrekken. De Dikke Bultsteeg is hier schuin tegenover.’

‘Ik wacht hier wel.’

‘Pas maar op met dat rotbeest.’ Hij verdween op een verongelijkt drafje.

‘Gekke ouwe Linus,’ zei Marietje en rolde een sigaret. Zodra de rook opsteeg, kwamen de bronzen meisjes dichterbij. Niet veel ouder dan ik. Zestien zeventien? Hoi dames. Ook een trekje?

Onmiddellijk hurkten ze naast haar neer. De sigaret ging rond. ‘Weinig kans om hier een sjekkie te rollen,’ dacht Marietje. ‘De putti, uitgesloten van de tractatie, vergenoegden zich er mee in de kruiken en glimlachende schelpen te wateren die hun zusjes hadden neergelegd. Koele muziek danste over alles heen. De middag rook zoet. Toen Marietje zich in de rook verslikte, vulde een der nimfjes haar handenkommetje met zilveren drinkwater uit haar bronzen borst.