De Revisor. Jaargang 15

[p. 28]

Christine Visser
Rondom J.A.C. Davids

Gisteren is er een man dood gegaan die ik niet heb gekend. Ik heb het niet eens gemerkt. Hij ging dood en bijna niemand op de hele grote wereld heeft het geweten. Zijn vrouw misschien, als zij erbij was. De rest is opgebeld voordat zij iets hebben gevoeld. Ineens van de ene op de andere minuut wordt een man gemist, alleen door een simpel telefoontje: ‘De man is dood.’ Niemand stond hem bij toen hij een dode man werd. Dat heeft hij helemaal alleen gedaan.

De aarde kijkt toe hoe een man sterft. Die aarde keek ook toe hoe vele jaren geleden een man geboren werd, een baby nog. Zelfs zijn vrouw heeft het toen niet geweten, terwijl zij toch het meeste van hem hield.

En ik heb niet eens gemerkt dat hij geleefd heeft. Misschien ben ik hem ooit tegengekomen, maar heb ik hem niet herkend omdat hij nog geen dode man was, toen. Nu heb ik het vanmorgen in de krant gelezen: ‘J.A.C. Davids. Wij zullen hem missen.’ Misschien had hij zijn geluk al opgemaakt en bleef hem niets over dan dood te gaan. Misschien heeft hij in zijn korte leven meer geluk gekend dan zijn grootmoeder, die negentig jaar oud is. Of ook dood. Hij is niet zuinig geweest. Hij heeft zijn leven opgemaakt in nog geen 35 jaar. Dat was erbij geschreven in de krant: ‘nog geen 35 jaar’. Jonge man. En zijn naasten, die het niet hebben geweten toen hij stierf, beloven hem te zullen missen.

Als ik die naasten zou vragen naar de levende man, die dood is vandaag, zal ik hem nog niet kennen. Of zal ik hem begrijpen als ik van iedereen zijn stukje van de man krijg, als ik door de straten loop waardoor hij liep. Zou je een mens na zijn dood als een puzzel in elkaar kunnen leggen? Van ieder krijg je een klein stukje en zonder dat je het merkt, heb je plotseling, als je alle stukjes in elkaar past, een plaatje van een man die gistermorgen nog niet dood was. Maar het zal niet kunnen. Het zal niet meer dan een lege foto zijn. Als ik door zijn straten loop, zal ik toch niet weten waar hij naar gekeken heeft. Ik zal niet weten wat hij gedacht heeft als hij naar het spelende meisje keek, dat toen nog jonger was. Gisteren nog één dag jonger.

Zijn leven is gewoon aan mij voorbij gegaan. Nu heb ik spijt omdat hij een dode man geworden is. J.A.C. Davids, zij zullen hem missen. Voor de dood heb ik respect. Voor de dood heeft iedereen respect. Voor de dood wel. De één hoopt erop, de ander denkt er niet vaak aan, ik ben angstig voor wat volgt en een vierde lacht erom. Wij zullen ons er alle vier voor moeten buigen. Buigen wij uit respect voor de dood, zoals wij heel veel jaren geleden hebben gebogen voor het leven. Ook uit respect. Nog steeds is er niets op de wereld waar ik een groter respect voor heb dan voor mijn leven. Het zijne heb ik niet opgemerkt. En zij zullen hem missen.

Vandaag is het eergisteren dat de man is doodgegaan. Vandaag heb ik hem gezien. Ik ben naar het adres gegaan dat in de krant stond en hij was er. J.A.C. Davids. Ik heb tegen een verdrietige vrouw, die zijn moeder is, gezegd dat ik een vriendin was. Er waren veel mensen die mij allemaal niet kenden. Omdat ze vrienden zijn van een dode man die mij nooit aan hen heeft voorgesteld. Zij waren erg verdrietig, zij hadden tenslotte een vriend verloren. Zij zullen hem missen, dat hebben ze mij in de krant beloofd. En ik was niet verdrietig. Ik heb niemand verloren.

Hij lijkt een jongen. Een dode jongen. Of een jongen die heel diep slaapt en niet van plan is nog wakker te worden. Dat is hij ook niet van plan. Eerst moet hij duizend jaar slapen om uit te rusten van zijn korte leven. Hij heeft bruine haren met krullen erin. Ik denk dat hij gelukkig is geweest. Hij glimlacht. Dat heeft hij niet zelf gedaan, deze keer hebben anderen heel voorzichtig zijn glimlach op zijn gezicht gelegd.

Ik heb een tijd naar hem gekeken terwijl mensen om mij heen hem nauwelijks konden zien. Dat kwam door hun tranen, want zij zullen hem missen. Ik heb het wel gezien en het heeft me niet verdrietig ge-

[p. 29]

maakt. Ik ben uit de kamer gegaan en heb wat door het huis gedwaald. De anderen hebben het niet gemerkt, zij kennen het huis. Ik zocht zijn omgeving, maar het was niet zijn huis. Het was het huis van zijn vader en moeder. Toch was er in dat huis een kamer. Voor hem en voor zijn broer. Nu is de kamer voor de broer alleen. Omdat er een man is dood gegaan. De broer heeft mij gezien toen ik in de kamer was en rondkeek. Hij is naar me toegekomen en we hebben gepraat. Over een dode man die ik niet ken. Ik heb het zijn broer gezegd en hij was niet verbaasd. Hij heeft mij over hem verteld.

Ik heb me vergist. Hij heeft geen vrouw gehad. Zijn vrouw heeft hij nog niet eens ontmoet en nu is hij al dood gegaan. Nu is het te laat. Nu kan ik niemand vragen hoe het voelde van hem te houden. Alleen zijn broer, maar die heeft het niet gevoeld. Dat is hij vergeten te doen. Die voelt het nu pas. Omdat de broer er nooit voor heeft hoeven kiezen van de dode man te houden. Hij werd ermee geboren. Ik weet dus niet of zijn vrouw de geboorte van haar man gevoeld heeft, want hij heeft geen vrouw. Misschien had ik het kunnen zijn. Maar ik heb het niet gevoeld, want ik was nog niet geboren. En ik zal hem niet missen, want ik heb niets beloofd.

De broer heeft me een foto gegeven. Ik heb er naar gekeken en ik heb gezien dat de dode man groene ogen heeft. De broer heeft ook gezegd dat ik terug mag komen. Vandaag of morgen. Naar een man die nu alweer eergisteren gestorven is.

Ik ben vanavond nog terug gegaan naar het huis dat een glimlachende man draagt in één van zijn kamers. Ik ben terug gegaan om te praten met een broer die nu wel voelt hoe het is om van je broer te houden.

In het huis was ook de grootmoeder. Zij is niet dood, zij is werkelijk negentig jaar oud. En ook zij heeft mij verteld. Niet van een dode man. Niet van een dode broer. Maar van een levend kleinkind. Een kleinkind dat, toen hij een groot kind geworden is, is gaan denken over het leven. Dat heeft hem alleen gemaakt. Omdat zijn vrienden niet over het leven dachten. Zij leefden.

Toen is de jongen een man geworden. J.A.C. Davids, met idealen in zijn groene ogen die ik van een foto ken. Een man die dood is en stil glimlacht om zijn huilende vrienden. Die in zijn slaap weer op een jongen lijkt.

Ook de broer heeft meer verteld. Over de broer die niet wilde voetballen. Over de broer die uit huis is gegaan en een man geworden is, zonder het zijn broertje uit te leggen. Die heeft het pas veel later begrepen, toen hij zelf een man geworden is. En de dode man heeft nooit gevoetbald. Nu glimlacht hij en zij zullen hem missen, dat hebben ze in de krant beloofd.

Zelfs de moeder heeft verteld. Dat is het verhaal van de kleine zoon, die niets fout gedaan heeft. Zegt ze. Maar de zoon is ook nog maar pas dood.

En ik heb hem niet gekend. Nu is hij dood en anderen, die allemaal iets van hem begrepen hebben, en een heleboel niet, hebben mij verteld van hun dode man. Maar misschien van een man die nooit bestaan heeft. Misschien hebben zij het verkeerd begrepen, of heb ik het verkeerd verstaan. Misschien hebben wij het leven van een man gepakt en er een ander leven van gekneed. Een leven van een man die hij nooit geweest is. Een leven dat nooit geleefd is en anders was bedoeld.

Maar het geeft niet meer. Hij zal er niets van zeggen. Dode glimlachende mannen spreken niet, omdat dode mannen niet leven. Ik mag het niet vergeten.

Natuurlijk ben ik het niet vergeten. Vandaag ben ik voor het laatst naar de man gegaan. Ik heb gezien dat hij niet slaapt. Hij is werkelijk dood en ik heb hem niet gekend.

Alleen zij zullen hem missen, zoals zij het de wereld in de krant hebben beloofd. Toch is geen van die mannen die zij kennen dezelfde. Maar hij is wel dood. Voor iedereen. Ook voor mij. Alleen hij heeft precies geweten wie hij was. Aan iedereen heeft hij een heel klein stukje gegeven. Toen is hij dood gegaan. Eén stukje heeft hij voor zichzelf bewaard en er is niets voor mij. En hij is dood.

Morgen ligt de man in de aarde. Een man die glimlacht. Het lijkt of hij slaapt, maar hij is dood. Ik weet het, want ik heb het gezien en ik ben het niet vergeten. En hij zal blijven glimlachen, zijn eeuwenlange dood door. Omdat hij veel jaren geleden geboren is.