De Revisor. Jaargang 13

[p. 48]

Hans Berghuis
Een winter in Tomi

Het vertrek

Een dichter zonder lied en lier verlaat het huis van
ongenade. Rouw siert ogenblikken van een vrouw.
Ridder O. zadelt een muildier. Zo vertrekt hij uit
keizerstad Rome naar de laatste haven van het land.
Tien dagen nog Romeinse grond onder de voeten
maar dan aan de kade staan. Schuim van de natie
scheept zich in voor landverhuizing, tuig van de richel
houdt de riemen en de zeilen van de galei vast in de
hand. Middellandse Zee die vraagt: wie is de blinde
passagier, een mand vol papierrollen als bagage, die
zo nodig mee moet op deze reis? Welke dwaas die
avontuur nastreeft sleept schrijfgereedschap over zee?
Geen antwoord dan het schrift dat deze balling
schrijven zal. Pen, papier en inkt als gal - met heulsap
tegen stormen - wapenen hem tegen elk getij binnenof
buiten boord. De golven metend aan de eerste
regels van de rol die Tristia zal heten, noteert hij reeds
hoe hij in een land van wolven en wolfskinderen
overwinterde vóórdat hij voet aan wal heeft gezet. Van
zijn nabije leed is hij profeet op zee.

[p. 49]

Goede tekens

De winter is voorbij. Wat kan hij mij nog deren? Te
veel. De lente, zegt men, komt er morgen aan. Ja,
wanneer zal het morgen zijn? Deze tijd zal leren dat
alle jaren hier te lang zijn. Want welke maand van
ieder jaar blijkt overbodig? Deze maand Maart. En
welke week telt hier niet mee? Derde in Maart. Eén
dag vervloek ik steeds: de twintigste van Maart. Wie
zoals ik in dit verlaten land tranend verjaart heeft
niets te vieren. En wie vandaag in Tomi wacht op
terugkeer van de zomer in het leven, die is goed jarig:
staat er iemand aan de deur? Wat kom je hier doen,
geboorte-geest? Geen boom is groen, geen loof ontluikt
aan struiken. Geen twistappels groeien aan verdeelde
twijgen en geen wingerd laat bladknop of bloesem
zien. Zelfs in de zomer zal geen warme most in hoge
kruiken gisten: geen zoete wijn zal rijpen aan deze
kust van onherbergzaamheid. Zal ik gastvrij zijn?
Geen denken aan. Ik voer geen valse naam zoals deze
herbergzame zee. Moet ik je eren voor je komst? Ik
heb niet eens een altaar voor je. Het dorre hout,
gekapt in het woud, past als een brandstapel bij mij.
En beter dan een kroon van laurier staat me de rouw
die eens Electra sierde. Wat verwacht je? Dat ik jou de
tafel dek? Dat ik de schenker roep? Mijn orkest speelt
in dode wilgen. Geest van mijn dag, zij in Rome
vieren feest. Maar ik hak hout, ik bak brood in de
oven, ik steek de wik in olie aan, ik kras met het
pennemes de regels van mijn leven. Ga weg. Kom hier
niet terug. Dit is een dag waarop ik niet in goede
tekens vlucht.

De hinde

Wanneer de jagers hier op jacht gaan en de evers,
gespiest in de vacht, te koop zijn op de markt, dan
slacht en stroopt een oude Geet voor hem het dier dat
hij als proviand gekocht heeft voor de winter. Eens, in
zijn derde herfst, zag hij tussen dode buit levend een
jong hert. Bevend stond die kleine hinde midden in de
menigte als verwachtte zij een wonder dat haar redden
zou. - ‘Artemis, maak mij tot bruid van uw tempel’,
hoorde O. haar blaten. Maar zo anders dan in mythen
was de godheid hier niet op de markt aanwezig. En
hij, die schrijvende zo vaak gedaanten van aanzien
had veranderd, hij tastte in zijn beurs en bracht het
losgeld voor haar naar het offerblok. Hij nam hert
Iphigeneia mee naar huis. Zijn staldeur stond al open.
Tomi's oude jager zag het en sprak: - ‘Meester, niet te
ver van hier was er een heiligdom van Artemis, vroege
inheemse godin van ons. En daar diende een Griekse
als priesteres. Al in onze taal heeft zó een man uit
Tauris over haar geschreven: -
“Artemis en tempeldienst hielden haar vast
maar aan de horizon gaf iedere verre mast
haar nieuwe hoop op terugkeer. Zo zeilree
was haar hart wanneer zij uitzag over zee.
Dan eindelijk, in een maandoorlichte nacht,
landde het schip dat haar Orestes bracht.”
Dat schreef mijn streekgenoot. Het gedicht is ruw en
eerlijk. Vertaal het verhaal van hier naar Rome.’ - O.
dankte de jager. En beiden zagen zij hoe schuw en
vroom de hinde in het stro van Taurië droomde.