De Revisor. Jaargang 12

(1985)– [tijdschrift] Revisor, De– rechtenstatus


Twee Song-dichters vertaald en ingeleid door Daan Bronkhorst De eerste gouden eeuw van de klassieke Chinese poëzie lag in het midden van de Tang-dynastie, rond 800. De tweede kwam in de Song, rond 1100. Su Shi (1037-1101) ook bekend als Su Dongpo (Su Ting-p'o) geldt bij de Chinese kritiek als de grootste dichter van die tweede periode. Hij kwam uit een familie van lagere ambtenaren, was een briljant student en een ambtenaar van zeer wisselvallige carrière - precies een dozijn keer werd hij verbannen naar afgelegen posten in de bureaucratie. Su's filosofische achtergrond is een mengelmoes: confucianisme, daoïsme, Zen-boeddhisme en volksgeloof. Er zijn ruim 2300 gedichten van hem overgebleven. Li Qingzhao (1084?-ca. 1151) is de bekendste Chinese dichteres. Ze was de dochter van een vooraanstaand letterkundige en echtgenote van een boekenverzamelaar. Haar reputatie als dichteres werd al tijdens haar leven gevestigd. Van haar gedichten zijn er maar vijftig bewaard gebleven, wat verband houdt met de tragische omstandigheden van haar leven - ze werd al jong weduwe, ze verloor belangrijke protectie en haar huis werd een paar jaar voor haar dood geplunderd. Net als andere Song-dichters dichtte Li Qingzhao op ‘melodieën’: de vorm- en rijmschema's van oude volksliedjes.

[pagina 64]
Su Shi 's Nachts op een boot ontwaakt Een zachte wind lispelt door het riet: hoor ik regen? ik open het deurtje: nee, de maan ligt op het meer; de reizigers, de watervogels, hun dromen zijn dezelfde, een grote vis schiet weg als een vos bij de jacht. 's Nachts gaan mens en natuur hun gescheiden wegen, mij is het vermaak van mijn schaduw genoeg, bij zwakke maan kijk ik naar de wormen, droef in modder, en naar een wilg die een hangende spin heeft verstrikt. Dit leven gaat snel en zonder veel vreugde voorbij, maar soms staat je even zo'n helder beeld voor ogen, een haan kraait, een bel slaat, vogels vliegen op, op de scheepsboeg wordt een trom geroerd, een andere antwoo
Gezonden aan de abt van het oostbos-klooster Een beek spreekt met een tong die wijs is als een boeddha en het aanzicht van een berg, is dat niet ‘puurste vorm’? Vannacht zag ik je lezen, vierentachtigduizend soetra's, is dat wat morgen je leerlingen moeten horen?
De kluizenaar van de rivier melodie: ‘Voorspelling van de waarzegger’ Een halve maan hangt in een oude eik, de waterklok is vol, mensen bedaren, het uur ziet slechts een kluizenaar in eenzaamheid passeren, hij is alleen, een vage schim, een zwaan. Dan plots verschrikt wendt hij het hoofd, hij heeft een pijn die mensen niet begrijpen, hij speurt de takken af maar kiest geen slaapplaats daar - een wilg die schuin te water is geraakt.
Reinig je lichaam melodie: ‘Als in een droom’ Reinig eerst jezelf en dan pas de anderen! ikzelf neem een zweetbad en hijg mijn longen los, laat me dit zeggen tegen iedere bader: plas toch lekker rond met je naakte lijf! spatter spatter en buig maar voor de mensen, allemaal.

[pagina 65]
Li Qingzhao Schoonheidswedstrijd melodie: ‘Magnoliabloesem’ (verkort) Van bloemenmans draagstok kocht ik een tak op het punt in lente uit te barsten; traangespikkeld, lichtgeknookt en naar het leek met resten rode mist en ochtenddauw. Mocht mijn minnaar twijfelen of mijn gezicht wel zo mooi is als dat van een bloem, dan zal ik er een steken schuin in mijn haar zodat hij ons zelf kan vergelijken. melodie: ‘Als in een droom’ 1 Hoeveel avonden zaten we ergens aan het water, dronken te veel, en vergaten waar we waren, voeren dan, uitgefeest, in de nacht weer terug en verdwaalden op een plek dichtbegroeid met pijlkruid: laverend laverend joegen we een zandbank lepelaars de lucht in. 2 Het regende af en aan vannacht, de wind was wild, ontwaakt uit diepe slaap voel ik nog de wijn, ik vraag het de meid als ze het rolluik opent - maar zij zegt aan de appelboom is niets te zien: o nee? o nee? het groene blad moet dik zijn en de bloesem teer.
Pruimebloesem melodie: ‘Rustige muziek’ Jaar in jaar uit in de sneeuw plukten we dronken de pruimebloesem plukten we schaamteloos alle pruimebloesem tot onze kleren met heldere druppels waren doorweekt; dit jaar ben ik in een uithoek van de wereld, haar voor haar groeit een andere kleur door mijn vlechten en als ik de kracht van de avondwind hier voel heb ik weinig hoop voor de pruimebloesem