De Revisor. Jaargang 12

[p. 2]

[1985/1]

Hendrik van Teylingen
Een orchektomie

Een bal die te hoog in de zak zit, zo half in de buikholte, heeft het te warm en kan kanker krijgen. Daarom zei de dokter me dat ik hem beter kon laten wegsnijden, ook omdat er ter plaatse in de lies toch al een breuk moest worden gedicht. En bijna schuchter voegde hij eraan toe, wetend dat hij sprak tot iemand die het geestelijk celibaat beoefent, dat bij zo'n ingreep de potentie gehéél behouden blijft. ‘De andere testis werkt dan probleemloos voor twee.’

In het operatieschema van het Sint Lucas Ziekenhuis ingelast, bleek ik de baluitsnijding te moeten toevertrouwen aan een kwieke, bruinogige chirurge. In stilte vroeg ik de Heer, toen ik in spreidstand voorover leunend gedogen moest dat ze haar wijsvinger in mijn anus wurmde, waarom Hij me juist in deze aangelegenheid aan vrouwenhanden overliet. Hij antwoordde me uit de teksten dat ik mijn lot deemoedig te dragen had: verzet zou tot verdere komplikaties leiden.

De chirurge stroopte haar plastic handschoen af en gooide hem in een pedaalemmer. Ze bevestigde het oordeel van mijn dokter: orchektomie. En ook zij verzekerde ongevraagd dat er geen enkele vrees voor potentievermindering hoefde te bestaan. Haar licht opgemaakte ogen zonden me een diskreet twinkeltje toe.

Vastbesloten om me door alle komende wederwaardigheden heen steeds de Ene te heugen, besefte ik dat Hij me deze beproeving zond als vooroefening op het uiteindelijke heengaan. Mocht niets me uit het lood slaan. Mocht zowel leed als bekoring me onberoerd laten. Zegt Hij immers niet dat wie gestaag aan Hem denkend de geest geeft, linea recta binnensuist in de wereld van extase zonder eind?

Ik deelde de zaal met een paar oude kerels. De een zijn voet moest eraf, want er zat geen bloed meer in en de boel werd onfris. De ander had een slangetje in zijn hals, waardoor iets in een fles lekte, die hij in een zak van zijn kamerjas bij zich droeg. En er lag er een die zich uitstekend voelde, behalve wanneer hij overeind kwam.

De zusters droegen een doorzichtig jasschort over slechts een slip en een beha, en ze waren ijverig in de weer en jong. Het was een situatie waarin ik me volgens de Schriften niet zou moeten bevinden. In een vervlogen millennium was de yogi Vishvamitra eens uit zijn koncentratie geraakt toen de danseres Menaka vlak voor zijn neus haar enkelbelletjes had laten rinkelen, waarop hij zich, zoals sedertdien elke guru zijn leerlingen verdrietig voorhoudt, zonder plichtplegingen met haar verenigd had en jarenlang voor de Transcendentie verloren was geweest.

‘We komen u scheren.’

Twee meisjes, zo fris als zeemeerminnen, een blondje en een roodharige dikzak, trokken de gordijnen om mijn bed dicht, wat de oude kerels een reeks opmerkingen ontlokte.

‘Wilt u eerst van voren of van achteren?’

Ik zou me ook zelf kunnen scheren, maar ze zeiden dat ik tóch niet overal bij kon en dat het allemaal precies volgens de voorschriften moest. Ik ontblootte me en strekte me, armen onder het hoofd, ruggelings uit.

De dikzak bekende dat ze dit werk voor het eerst deed. Ze droeg een bril met vergrotende glazen en ontfermde zich op aanwijzing van het blondje over mijn linkerdij, die tot aan de knie moest worden onthaard. Het blondje nam de rechter. De krabbertjes schrapten door het groeisel. De dikzak kreeg klamme handen. Het scheren van de binnenkant van de dijen noodzaakte me mijn benen te spreiden en de knieën zo ver mogelijk naar buiten te draaien, zodat ik er niet ongebruikelijker bij kon liggen.

Ik dacht: Haré Krishna Haré Krishna Krishna Krishna Haré Haré / Haré Rama Haré Rama Rama Rama Haré Haré, en dat bleef ik denken. Voor mijn ogen veranderden de meisjes in engelen, die een God welgevallig werk

[p. 3]

deden. Hun kuisheid, althans hun geslaagde uitbeelding ervan, stelde me gerust, en toen het blondje zei: ‘Ik zal de penis nemen,’ en hem zo zacht tussen haar vingertoppen nam, dat hij er opeens breekbaar door leek, wist ik me veilig en zag het tafereel in bovenzinnelijk licht.

Voor het uitscheren van de bilnaad moest ik neerknielen met mijn voorhoofd in het kussen en de billen in de lucht. De krabbertjes krasten en van tijd tot tijd ging er een natte lap overheen. ‘Het moet een vernederende behandeling voor u zijn,’ zei het blondje meevoelend. Ik kon haar antwoorden dat ik mijn ziel in vrede bezat - waarop ze een laxeermiddel naar binnen spoot.

Ze noemden mijn heilige draad ‘dat touwtje’. Ik mocht hem niet omhouden, terwijl ik juist de gelofte had afgelegd om hem nooit van mijn leven af te doen. We sloten een kompromis: hoewel hij normaal vanaf de linkerschouder om de romp heen op de rechterheup hoort neer te hangen, wond ik hem drie keer om mijn nek en omwikkelde hem met sterielgaas. Zo bleef de uiterlijke verbinding met de Brahma-Madhva-Gaudiya-Vaishnava-sampradaya intakt en voelde ik me behoed door de eindeloze erfopvolging van heiligen en wijzen, die vanuit hun verloste staat bemoedigend op me neerblikten.

Omdat de teksten leren dat de ziel, wil ze goed terecht komen, haar omhulsel in staat van Godbewustzijn dient te verlaten, had ik bij de anesthesist een plaatselijke verdoving besteld, waardoor ik althans mijn normale bewustzijn zou kunnen houden. Met een steriele papieren floddermuts op en dito ondergoed aan, kromde ik mijn rug voor de naald. Er drong een vloeistof naar binnen, die niet alleen het onderlijf verdoven zou, maar ook de bloedvaten krachtig verwijden.

Op een brancard mijn beurt afwachtend, met een slangetje in de arm, waardoor een zoutoplossing in de aderen vloeide, viel ik ten prooi aan rillingen zo fel, dat mijn tanden ervan begonnen te klapperen. Geleidelijk werd het lichaam onder de gordel gevoelloos. Ik kneep me onder het laken in mijn vel. Ik had geen voeten en benen meer, geen billen en geen lid.

Toen ik het laken even optilde om naar mijn onderhelft te kijken, ontdekte ik tot mijn verlegenheid dat de bloedvatverwijdende werking van de verdoving zich ook tot mijn penis uitstrekte, die tot maximale, pre-celibataire omvang gezwollen bleek. Ik koncentreerde me op het innerlijk herhalen van de Heilige Namen, terwijl de rillingen de brancard op zijn wieltjes lieten schudden.

Ik was definitief aan de vrouwen overgeleverd. Een technisch opbouwtje op mijn borst verhinderde dat ik waarnam wat de chirurge, die me met een mesje in de hand nog even toegetwinkeld had, en haar groenogige assistente, die me geen ogenblik aanzag, met mijn kruis deden.

Rechts voor me verscheen het gezicht van de narkose-assistente. In tegenstelling tot de anderen droeg ze geen operatiemasker. Haar zachte gelaatstrekken schenen me een oase toe in de woestijn van steriel elektra en metaal. Tegelijk besefte ik dat dankbare aanschouwing van haar charme, juist nu ik op sterven lag, de ontsnappende ziel niet naar Krisjna's lotusvoeten voeren zou, maar naar een volgende moederschoot, waaruit geboren en getogen ik opnieuw door de stof zou moeten dolen, van tederheid naar frustratie en tenslotte weer naar de dood. Ik besloot me tegen haar aantrekking te weren door me te verliezen in een vertoog over het geestelijk paradijs.

Het spreken was een strijd, want mijn romp schokte van de rillingen, en af en toe klapperde mijn gebit zo fel, dat ik dacht dat de vullingen eruit zouden springen. Ik bestond uitsluitend boven de navel: zo er door de dames aan de andere kant van het technisch opbouwtje een bloedbad werd aangericht, ontging me dat volkomen. Nu en dan wierp de narkose-assistente een blik op het snijtoneel. Zag ze me weer aan, dan kon ik aan haar ogen niets ontdekken.

‘Ik ben dit lichaam niet,’ hield ik haar huiverend voor. ‘Ik ben de ziel, die erin zit, in het hart, en nu door de mond ervan praat. Dit lijf is vergankelijk, maar de ziel, ikzelf, ben onsterfelijk. In alle vergankelijke lichamen - van mens, dier, plant - zit zo'n eeuwige ziel gevangen. Wij zitten vast in deze twee lichamen, waarin we nu de rol van narkose-assistente en operatiepatiënt spelen. Begrijpt u me?’

Ze volgde mijn woorden aandachtig. Het was een goed sterfbed. Predikend tot een mensenkind van goede wil, mocht ik in het beslissende uur mijn geest op de hoogte richten. Ik vergat haar bekoorlijkheid en zag in het glanzen van haar ogen de zielevonk, die ernaar popelde om de soesa van de wereld vaarwel te zeggen en terug te keren naar het eeuwige land van melk en honing. Ik begon ervan te huilen. Door de waterlanders heen bezwoer ik haar om na de operatie op de ziekenzaal mijn berijming van de Bhagavad-gita in ontvangst te komen nemen. Ze knikte vriendelijk: dat zou ze zeker doen.

Mijn gehalveerde lichaam gleed een eindje onderuit. De chirurge kwam me over het opbouwtje heen berichten dat de zaak was dicht genaaid en dat ze nog even in de anus moest kijken. Ik gleed verder onderuit en begreep

[p. 4]

dat het onderlijf in spreidligging in onderzoekspositie werd gesjord. Gelaten stamelde ik de Heilige Namen.

Bij wijlen zacht na-rillend lag ik te wachten tot iemand me kwam halen. Uit een van de operatiekamers verscheen, geduwd door een swingend Surinaams wicht, een brancard met een morsdood aandoende, veel te dikke oude vrouw onder een veel te klein lakentje, alsof het nu toch allemaal niet meer gaf. Met een bedreven zwaai parkeerde het meisje de inerte kolos voor de lift en marcheerde heupwiegend en vingerknippend de afdeling af. Te laat betrapte ik me erop dat ik het tafereel niet geestelijk had weten te bezweren en nu door de dualiteit van aantrekking en afstoting - nimfane jeugd en morbide ouderdom - uit balans was gehaald. Het nabeeld van het meisje wekte een reeks bitterzoete herinneringen in me op, die me in mijn uitgerangeerde staat de vuisten lieten ballen.

De Bhagavad-gita kwam me te hulp:

't Af en aan van vreugde en verdriet
Is zinneprikkel, anders niet:
Het trekt als lente en herfst voorbij,
O Kunti's zoon, duld dit loos tij.

Dankbaar over deze verlossende wijsheid namijmerend, werd ik de lift in gereden en terug naar de zaal gebracht. De oude kerels feliciteerden me vanachter de lunch.

Het onderlijf was nog helemaal verdoofd. Ik zag onder het laken dat de snee met een grote rechthoekige pleister was afgedekt. Er was wat bloed doorheen gekomen. Mijn kale buik en dijen zagen diep saffraan van een ontsmettingsmiddel. De onwezenlijke erektie had de ingreep overleefd en bleef gehandhaafd. Ik liet het laken zakken.

‘Ik kom even naar de wond kijken,’ zei de dikzak die me geschoren had. Ze trok de gordijnen dicht en sloeg het laken opzij. Het was kennelijk voor het eerst dat ze zag wat ze zag, want het schoolvoorbeeld van een gesmoorde gil slakend, beende ze weg om niet meer terug te keren, hoewel ze nagelaten had de gordijnen weer behoorlijk open te schuiven.

In weerwil van de dringende raad om hem in te nemen had ik de pil tegen de napijn afgewimpeld. Ik was nog niet klaar met sterven. Leed is loutering, en na de in redelijke stervenskoncentratie doorstane gebeurtenissen kon er niet veel meer misgaan, leek me.

In de namiddag begon het gevoel terug te komen. In de loop van de avond ging het over in pijn, die snel toenam. Ik wist niet meer hoe ik liggen moest. Het was alsof een robotklauw mijn onderbuik tot pulp kneep. Zo bar was het leed, dat het niet in me opkwam om de Heer voor deze gelegenheid tot beoefening van uiterste verdraagzaamheid te loven en te danken. In plaats daarvan liet ik een pil aanrukken, frommelde hem naar binnen en smeekte alle krachten, machten, engelen en tronen om zijn troost in één klap door me heen te laten slaan. Maar er gebeurde niets.

Een tweede pil werd met de grootste terughoudendheid verstrekt, omdat de eerste al van de sterkste soort geweest zou zijn. Ik gelastte dat hij me gegeven werd. Ook hij hielp niet. De pijn vlijmde en scheurde. Ik moest nu erkennen dat in aanvaarding ervan een praktischer stervensbeoefening lag dan in het pijnloos prediken tot de narkose-assistente. Maar dan moest ik er wel uit alle macht de Heilige Namen bij aanroepen. Ze klonken als ‘Hajisjisjis Jeejee! Hajaamjaamjaam Jeejee!’ en ik jankte

[p. 5]

ze uit als een werpende teef, wat de oude kerels de volgende ochtend goedmoedig deed zeggen dat ik ze de hele nacht mooi wakker gehouden had.

Ach, was ik maar gestorven. Kreupelend over de zaal en de gangen, overzag ik mijn mensenleven en bevond het leeg. Waar was mijn geluk? Waarom richtte ik me niet, tot het uiterste door de samenhangende en verheven overwegingen van de Schriften gesterkt, op mijn en ieders terugkeer naar de staat van Liefde? Wie kon me hier een eindje op weg helpen? Het meisje soms, dat zo nodig tijdens de autorit haar vriend had moeten opvrijen en nu door gips en schroeven bij elkaar gehouden in een chroomkaroussel lag, de ene sigaret na de andere paffend? Of die andere roker, die ondanks zijn verrotte long, die er net uit gesneden was, manmoedig door moest blijven dampen? Of de Algerijn, die op vier plaatsen in zijn romp was geschoten en elke middag een ander geëmancipeerd Arabisch bezoekstertje over zich heen had?

De hoofdchirurg passeerde me in de hal, draaide zich met geheven wijsvinger op zijn hakken om en zei me dat alles in orde was: geen spoor van kanker in weggesneden bal. En voor mijn potentie hoefde ik hoegenaamd niet te vrezen.

Denkend aan het weggenomen ding, vroeg ik me af waar het gebleven zou zijn. In een pedaalemmer? Ergens op sterk water? Samen met andermans darmpoliepen en eierstokken in een verbrandingsoven? Moest ik het eigenlijk niet opvragen en er straks mee naar de Ganges vliegen om vooruitlopend op de verassing van de later te volgen rest van mijn lijf, er de brand in te steken?

Met enkele rustpauzen kwam ik de drie trappen op in Oud West. Ik had mijn huisbewaarder thuis verwacht. Krisjna's altaar was met nazomerbloemen versierd. Ik liet me voorzichtig neer op mijn knieën, zakte in zijligging op de grond en legde me van daaruit in diverse etappen languit op mijn buik. Ik sprak de Sanskrit gebeden uit die ik geleerd had. Daarna werkte ik me kreunend weer overeind.

De huisbewaarder kwam niet terug. Hij had geen boodschappen gedaan, maar dat was - eerlijk is eerlijk - ook niet overeengekomen. Ik nam de kleinste tas mee, want veel kon ik toch niet dragen. Op de gang passeerde ik de rij olieblikken. Binnen een paar weken moet er weer gestookt worden, en het was werkelijk de vraag of de wond dan wel zo ver hersteld zou zijn, dat ik vijftien liter zou kunnen optillen en zonder wankelen leeggieten in de kacheltank.

Ja, en hoe lang zou het duren voordat ik weer normaal om vier uur in de ochtend zou kunnen opstaan om de Heer Zijn wierook en vlammetjes en bloemen te offeren? Strompelend onderweg naar de Ten Kate-markt, bad ik of Hij me onverstoorbare helderheid van geest wilde schenken om Hem in leven en sterven niet te vergeten en alles en iedereen in Hem te zien en Hem in alles en iedereen - en of ik een licht voor de mensen zou mogen zijn.