Bretons voor: kop van hout; te zien met zijn werk in de tv-film Van de aarde (NOS, 1980); vertaalde citaten zitten in de tekst gemonteerd en komen uit het tijdschrift L'Ephémère (18, 1971) en de catalogus Grand-Palais 1976 en de film.
[pagina 57]
[p. 57]
De stael
geef niet
weer wat je ziet
of voelt
te zien
in duizend hart
kloppingen de slag
die je slaat
en weer doet
bloeden
even jong
als pijnlijk
doeken geleden:
de ervaring van de appel
als het me lukt
van de cirkel
die ik nu trek
schijnbaar de maan
een appel te maken
zou dat dan
niet de muur zijn
waardoor alle vogels
vrijuit vliegen
de grondstof
voor de bladzij
en de rijping
van mijn vrucht
zou het dat
mogen worden
boom in een bos
je gaat van
lijn naar streek
van punt naar vlek
zoals het oog
getrokken wordt
van twijg naar stronk
en alles
lichtgeraakt
onnaspeurlijk
op zijn plaats
in een samenhang
die geen betreurde
boom ons geeft
De Staël 1914-1955
Enkele passages zijn terug te vinden in brieven en notities van deze reusachtige schilder.
[pagina 58]
[p. 58]
Courbet
toen hij de appels
had zien vallen
bij klaarlichte dag
niet in zijn verbeelding
maar of het hem gegeven werd
dacht hij als altijd
om een woord verlegen
stug en vanzelfsprekend
ik kan niet schuldig blijven
en hij liet de appels
bovenmate groeien breed
uit gevangen in hun vel
de boom werd allerminst
kleiner of schraler
hij stond er in lengte
van dagen en was zichzelf
de appels klommen
een eindweg de oorsprong
de stam was hun nader
dan ooit is te zeggen
geen wonder misschien
dat hij zijn handen
stil op elkaar bracht
zeker eens lachte en keek
of het was ingeschapen
Courbet 1819-1877
Stilleven van appels, Museum Mesdag in Den Haag; de schilder zat gevangen in St. Pélagie waar vrienden hem appels brachten bij gebrek aan een model; het verbeelde landschap erachter lijkt klein uitgevallen.
[pagina 59]
[p. 59]
Chardin
zo raapt het kleine kinds verstand de snode dingen van de aarde
jan luyken - de bikkel
zij bikkelt
blozend
onderbroken
in haar doen
de ene hand
laat juist
de bonker los
en stijgt nog
zienderogen
ondeelbaar later
met de knekels
wordt hij één
maal stuitend van
tafel weg gegrist
vast ondervangen
de linkerhand
ligt buitenspel
zo lang het wil
vol ingehouden
kracht en zin
een schouder
draagt het hare
daar toe bij
en spant erom
wat hebben wij
intussen voor
met ons
nemen wij
het spel ter hand
scheuren wij
de voorhang open
knippen wij het lint
of geven wij
geen aanstoot
en geen zier
van twijfel
doen wij niets
wat zouden we
uit aller naam
haar breedte
en het vallen
offeren voor tijd
zij bikkelt immers
ongebroken blozend
en met geluk
lacht zij ons
afgewend en innig
toe
Chardin 1699-1779
Vondel en Jan Luyken dichtten over het spel met de knekels; de schilder laat het zien in Les Osselets, 1737 (Museum van Baltimore); bonker (ook bonket) = het balletje dat één maal stuiten mag.
[pagina 60]
[p. 60]
Giacomettti
‘ander uur
andere sporen’
hij zet de liefste op
de muren van zijn werk
uitgedund en weggevaagd
omdat hij zo leven moet
de omtrek van een appel
nu zij daar in treedt
het oordeel ziet en kiest
haar ruimte ernstig neemt
‘ander uur’
zij zit
de liefste
op
zijn plaats
en tijd
voor haar
om in
te werken
en lang
uit te leven
‘het is geen kunst
om in de sneeuw
een zwijn te volgen
tot het alom bloedt
de varens door
de rimpels in
het hart ophalen
tot het sneeuwt’
maar hij laat haar sporen na
Giacometti 1901-1966
autre heure, autres traces; artikel van Michel Leiris over het bergingsprojekt 46 rue Hippolyte-Maindron, het leven slange atelier van Alberto Giacometti die de vochtige muren voorzag van krabbels o.a. een appel voor zijn vrouw Annette, met zijn broer Diego het meest dierbare model; het bijna uitgewiste werk is gered.
Auteursrechtelijk beschermd
