De Revisor. Jaargang 6

[p. 7]

Gerrit Krol
Wie de theepot in zijn hand heeft, schenkt thee

Een man die staat te praten, hangend over het geopende portier van zijn auto. Zo'n auto staat stil en het praatje dient tot niets. Een goed praatje.

Het idee jezelf te willen zijn, wat betekent dat? Doen waar je zin in hebt?

Er staat een pijl die wijst hoe ik gaan moet. Er zijn mensen die vinden dat ik die pijl moet negeren, of zelfs weghalen, en ze leggen mij uit waarom. Hun goede bedoelingen waardeer ik, maar toch moet ik ze onderbreken: die pijl heb ik er zelf neergezet, die pijl ben ik.

De lamp op mijn fiets, een licht op mijn pad. Ik werp op mijn pad mijn eigen licht; ik zet het ene been voor het andere en vervolgens het andere been weer voor het ene. En daarbij ga ik ook nog een keer de bocht om. Misschien moet ik die pijl wel andersom zetten. Het stuur voegt zich naar mijn bedoelingen, ook zonder dat ik het vasthoud. Ik haal een kam door het haar, ik doe het op de fiets en, nogmaals, ik ga de bocht om.

Je wordt lid van een club en je betaalt je contributie. Dat betalen is verplicht, maar het lid worden niet. Een en ander is door een pijl met elkaar verbonden. En ik kan u dit zeggen: het is met dit soort pijlen dat ik mij met de wereld verbind.

Je tikt een sigaret uit het pakje en je rookt 'm niet. Die sigaret presenteer je een ander.

Woorden die nooit gebruikt worden. Sommige woorden zijn nog nooit gebruikt. Die van de komende eeuwen. Er zullen woorden bij zijn die ons het dagelijkse werk verklaren. Voor velen is zo'n woord zeer verrassend; met een ongelovig lachje om de mond geeft de verstaander te kennen dat hij nu meer weet dan een ogenblikje geleden.

Twee mensen met elkaar verbinden, dat zou, in het leven, mijn functie wel eens kunnen zijn.

En zo ben ik, overdag, bezig met allerlei zaken en ik doe mijn best, en ieder doet zijn best en je zou denken dat we het daardoor steeds beter krijgen, maar het is alsof je zinkt, niet overdag maar 's avonds. Overdag ben je met z'n allen en 's avonds ben je alleen. Overdag heet je A en 's avonds heet je B. A en B zijn twee verschillende lichamen en hebben niets met elkaar te maken; het is eigenlijk een wonder dat ze nog steeds een en dezelfde persoon vertegenwoordigen. Ik bedoel: Man en vrouw. A is de man en B is de vrouw.

Als je beslist een en dezelfde persoon wilt wezen, zorg er dan voor dat je overdag net zo bent als 's avonds: alleen. Maar je zult zien dat je dat niet lang volhoudt.

Sommigen weten niet hoe ze dit zeggen moeten.

Sommigen hebben geen ervaring en denken dat ze, of ze nu alleen zijn of niet, altijd dezelfde persoon zijn.

Veel mensen hebben een eigen persoonlijkheid.

Sommige mensen zijn mooi.

De mens en zijn scheefheid. Niet alleen blijkt zijn scheefheid op weg naar huis als hij in zijn keurige auto voortrijdt, maar ook op de diverse vergaderingen. Er is op die vergaderingen een algemene beweging, een zucht, een flauw vermoeden dat, net als het wolkendek, een zekere kant opgaat. Er is sprake van een stroming en alles stroomt dezelfde kant op.

Nee. De wolken op de aarde drijven niet, maar rollen, als afzonderlijke bollen, en aan de onderkant ‘rollen’ ze precies de andere kant op.

Geen golven, maar de zee, de golven der branding. Altijd bewegen die zich in de richting van de kust, die beweging staat er zelfs loodrecht op: de snelste weg, de golven = het water, maar het water zelf vloeit nog een keer weer terug.

Geen wolken en geen zee. Ik merk die beweging doordat ik de opdracht van John, een uitloper waarschijnlijk van de opdracht die hij zelf gekregen heeft, van boven - niet uitvoer.

[p. 8]

Het beeld van een maatschappij waarin de verschillende systemen elkaar aanvullen, maar ook aan elkaar strijdig zijn. Zulke systemen zullen elkaar raken, maar tegelijk elkaar mijden. Zoals bomen in een bos. Hoezeer ook de takken in elkaar grijpen, geen twee takken die elkaar raken, geen twee blaadjes.

Elk blaadje hoort aan slechts één boom.

Elk mens hoort tot slechts één systeem. In zijn strijd tegen de omringende systemen is hij een gelukkig mens. Een bewogen mens. Een rechtschapen mens.

Zijn ongeluk begint daar waar hij een persoonlijk systeem gaat ontwikkelen en dat zijn geweten noemt. Ook dit persoonlijke systeem zal met de andere systemen in strijd zijn, maar anders dan bovengenoemde strijdige systemen die elkaar verdragen omdat zij door verschillende personen worden verdedigd, raakt het geweten met minstens één systeem slaags, omdat er iemand is die beide systemen vertegenwoordigt.

Een geweten vertelt je dat je moet doen wat je niet doet.

Een geweten dat is iets waar je niets aan hebt.

Wat is macht?

‘Eén mens is niet veel sterker dan een ander’, Hobbes.

Macht heeft iemand die beschikt over de mogelijkheden van een ander.

Of in termen van dit verhaal: hardware. Iemand die hardware tot zijn beschikking heeft, heeft macht. Waarom? Omdat veel mensen 't liefst maar één mogelijkheid hebben.

Een huis met een dak dat opgekruld is van de droogte: zo licht is dat dak. Zo licht kan alleen een dak zijn als het een maquette is, of een kunstwerk, of een kerk, of een mens, hetzij man of vrouw, die een hoed draagt.

Zij draagt een hoed uit 1939, een witte hoed. Veel mensen bestaan niet meer, alleen hun beeld en daarom noem ik het. Maar hard maken kan ik het niet.

Een slappe krul, een buiging of een peul. De planten met hun kromme vormen. Hoe zwak ook, ze bestaan en brengen vrucht voort.

De theepot heeft een tuit om de vloeistof soepel als een golf in het kopje te storten. De schenker brengt de pot in horizontale toestand en beëindigt daarmee de stroom.

Wie schenkt thee?

Wie de theepot in zijn hand heeft, schenkt thee.

Zoals het snijpunt van een schaar door het papier schiet. Zo licht.

Het strand zoals dat, naar de horizon, smaller wordt, en witter.

*

Yvonne en ik. Men ziet ons op weg naar Parijs; naast elkaar in een coupé, tegenover een reproductie van twee roze harten, een reproductie van een schilderij. Gaat in vele treinen mee, ik had het tenminste wel 's eerder gezien, ergens. Mijn bewering dat wíj dat waren accepteert ze, nadat ze het ding even over haar schouder had bekeken, met een glimlach, maar ze vindt het een ‘afschuwelijk plaatje’. Ik ook, maar ook een lelijk schilderij heeft het recht van bestaan - als het er eenmaal is. Blijkbaar.

Zonder te stoppen rijden we de kleine stationnetjes voorbij plus de mensen die daar op de perrons staan te wachten, smal en hoog als potloden - door Lorentz' ruimtecontractie, zo verbeeld ik mij in mijn superieure vaart.

Yvonne heeft haar blote benen over elkaar geslagen. Sigaret door de rook waarvan ze het landschap observeert, tenminste dat lijkt zo, ze denkt aan heel andere dingen. Mijn vrouw. Mijn wettige vrouw. Mijn wettige vrouw denkt na. Haar gedachten dwingen haar d'r sigaret halverwege uit te doven.

Aan het Gare du Nord wordt ze afgehaald door haar relatie, een gebrilde jongeman die ik niet versta. Zij wel. Hij neemt de koffers van mij over, ik ga echter niet mee in de auto.

‘Lieve schat, je hebt de naam van het hotel en het adres. We zien elkaar vanavond.’

Op het moment dat ze in de auto stapt en de rok onder zich gladveegt, wuif ik. Haar snelle blik, achterom, ziet me niet en weg rijden ze.

Van school herinner ik me een boekje, Voyage en France, en uit dat boekje precies één zin, de slotzin van hoofdstuk 1, als onze gids, aangekomen op het Gare du Nord, en uitgestapt op straat, zich afvraagt wat hij nu moet gaan doen. Waarheen moeten we ons nu begeven? Laten we de menigte volgen, zegt hij, la foule. Altijd goed. La foule ne se trompe jamais.

[p. 9]

Een paar uur later loop ik langs de Seine, langs de stalletjes. Eindelijk zie ik dan die stalletjes. En ik koop zowaar een boek, een Frans boek dat ik waarschijnlijk niet zal lezen. En zo loop ik door het Louvre, bekijk het ene schilderij na het andere. Zalen vol schilderijen loop ik door, maar wat ik zoek vind ik niet. Ik moet hier helemaal niet wezen. Een politieman vraag ik de weg. Het Musée du Jeu de Paume, en hij wijst mij hoe ik daar komen moet en dit is een veel beter museum voor mij. Monet, Manet, Vantin de la Tour. De impressionisten en een schilderijtje van Seurat, een kleurig doekje, voorstellende een nieuwe, nog lege buitenwijk uit die dagen, op twintigjarige leeftijd geschilderd. Hoe jonger je bent, des te meer zie je. Die dunne boompjes langs de weg. Vind je mooi, op een of andere manier. Intussen zijn er toch maar erg weinig van zulke schilderijtjes gemaakt, ook door Seurat. Die had reeds het pointillisme in zijn hoofd, zijn stijl en kenmerk welke zijn bestaan als kunstenaar bestendigen zouden, meer dan zijn liefde voor de buitenwijken.

Op de Boulevard Saint Michel zit ik op een terrasje een beker wijn te drinken. En paar tafeltjes verderop zit een meisje uit het zuiden, uit Noord-Afrika zo te zien, een broeierig en vruchtbaar type wier talrijke klein- en achterkleinkinderen over honderd jaar zeggen dat hun grootmoeder daar gezeten heeft. Al die levens liggen besloten in het moment dat zij van het tafeltje opstaat en een of andere rue inloopt. De Rue de la Glacière.

Ik sta ook op, loop eveneens de Rue de la Glacière in, doch haar niet achterna. Ik ga naar het Hotel in de Rue Cap Brun, dat ik na een flinke mars bereik. Het is al avond en de sleutel van onze kamer hangt aan het haakje, ik ben eerder thuis dan Yvonne. Op de kamer geniet ik van het uitzicht, in de verte, als ik mijn wang tegen het raamkozijn leg, op de Arc de Triomphe.

Ik word gebeld door Yvonne, die, correct en zonder uitleg, mij meedeelt dat ze ‘vannacht’ niet meer komt.

De volgende dag naar het Place de Pompidou. Op het Place de Pompidou krijg ik te maken met een mimespeler die in veel bewegingen zijn spel voor mij opvoert; happend naar lucht is hij het zinnebeeld van het verlangen om te leven, ik snap het.

Het spel dat ik even later zelf opvoer is nog stiller dan dat van de mimespeler: in mijn geest en op een muurtje gezeten. Paris, la ville lumière. Op de bovenste verdieping van het Musée Pompidou zie je, horizontaal over de stad liggen: honderden kranen, alsof men voortschuift over ladders om bij het wak te komen. Parijs ligt onder water en is verlicht. Over de bodem loop ik, op zoek naar Yvonne. Ik wilde net zo wezen als zij, zodat we, bij elkaar gekomen, elkaar ontmoeten zouden op hetzelfde niveau. IJdele hoop. Als man heb je een handicap, n.l. deze dat er geen vrouw is die ongevraagd op je afkomt. Ville lumière. Omdat je in deze stad loopt op de bodem van de zee. Bellen uit je mond als je praat stijgen omhoog. Als ze bouwen, doen ze dat vanaf het dak. Als ze fundamenten leggen liggen ze op hun buik boven de stad en schuiven ze heen en weer, schieten ze, als dieplood, emmers portland de diepte in.

Je bekijkt de foto van een zekere Alida Valli die Lux toiletzeep aanprijst voor haar villa in Nice. Op een stuk karton waarin, van achteren, een driehoek is gesneden en teruggevouwen, als steun. Sportief, het voorhoofd naakt. Zon, zee en tegenwind.

Naief? Ik naief?

Ik zat in Parijs en ik was op weg naar een ander. Het steekt soms erg nauw met de mens.

Als een propje dat, weggegooid, zich ontkreukelt.

Als een kereltje dat, uit zijn vouwen gekomen, kantelt. Opeens is hij een ander.

We verlaten hiermee het terrein van de trouw. Een zekere lichtzinnigheid wil ik niet verhelen. Ik zat nog steeds op het muurtje, in de mist. Niemand die, op een of andere manier, mij zag.