De Revisor. Jaargang 5

Polyfemos Brouwers

‘Hoe zou ik,’ vraagt Jeroen Brouwers zich smakkend af in het aprilnummer van Tirade, ‘waarom zou ik kwaad zijn op enig persoon die niet kan schrijven, - ik zou daarenboven die kwaadheid moeten uitsmeren over eenieder die literatuur afscheidt in de huidige Nederlandse letteren, op pakweg tien personen na. Hoewel, tien personen? Negen zijn het er. Nee, acht. Zeven eigenlijk. Zes. Of zeg maar vijf.’ Plaatsgebreken zijn aangeboren bescheidenheid beletten hem verder te tellen, maar we hadden toch al begrepen dat Jeroen Brouwers in elk geval zou overblijven. België is vermorzeld; nu zet hij zijn tanden in Nederland. Jeroen Brouwers verslindt iedereen, opdat Jeroen Brouwers mag overleven. Aan het eind van genoemd Tiradenummer stuit de volhardende lezer op een plas diarrhee, voorheen Wam de Moor.

Jeroen Brouwers is een polemist. Hij eet bij voorkeur wat hij niet lust. Liever dan Wam de Moor zou hij Dirk Ayelt Kooiman eten. Hij proeft een klein stukje, het verhaal ‘De schrijver droomt’, maar hij stelt zich meteen aan alsof hij Kooiman met huid en haar verslonden heeft. En zelfs dat kleine stukje eet hij niet, dat lijkt alleen maar zo. Want hij is zo kinderachtig om stiekem iets anders in zijn mond te stoppen, iets dat hij zelf gebakken heeft van Bloem en Fens, een met een camera-oog geschreven flens. We moeten ons die flens voorstellen naar analogie van een met een beitel gezongen schilderij. Die flens eet hij op; daarvan krijgt hij zo'n verschrikkelijke buikpijn. Dat is de schuld van Kooiman. Kooiman kan niet schrijven. Brouwers klaagt dat hij aan de vorm van een fles niet kan zien of er gedistilleerd in zit. Mag ik daar even hartelijk om lachen? Een schilderij van een paard is

[p. 73]

volgens Brouwers door een paard geschilderd. Ook heel leuk. Hij weigert zelfs maar te overwegen of er een muziekboek met de titel Visions Fugitives bestaat.

Het is ook moeilijk lezen met maar éen oog. De cycloop heeft niets begrepen van ‘De schrijver droomt’. Het is hem ontgaan dat Kooiman in dat verhaal Robbe-Grillet - en Vogelaar, voor mijn part - niet imiteert, maar juist parodieert. Dat hij niet een interieur, maar een droom - ik zal het maar duidelijk zeggen - over een interieur beschrijft. Dat zulks niet geschiedt door een camera-oog, maar door middel van een verteller, die overigens buiten beeld blijft. Dat het in de advertentie afgebeelde interieur en het gedroomde interieur nogal op elkaar lijken. Dat je daaruit iets kunt opmaken over de droom. Moet ik nog meer uitleggen? Ach, het is toch allemaal veel te subtiel, veel te vergezocht voor Jeroen Brouwers. Noem het maar academistisch.

Ieder bladzij Kooiman zal onder zijn oog verdorren, beweert deze Holle Bolle Gijs. Dat verbaast mij niets. Lees Jef Geeraerts met één oog, lees ongeacht welke schrijver op die manier en er blijft niet meer over dan een hoopje as. Die woede van Jeroen Brouwers heeft maar weinig met literatuur te maken. Zeis veel te groot voor deze wereld. Al zou hij een stuk schrijven tegen God zelf, dan had je nog het gevoel dat God zoveel drukte niet verdient.

Frans Kellendonk