[‘Literaire’ vertaalfouten II (vervolg)]
van één zin uit Julien Gracqs Het kasteel Argol een hele vertaling kraakt: ‘...de vertaling herkent het dubbelgangermotief niet (begreep bovendien de verwijzing naar Hegel niet) en geeft weer: (...)’. Wat stond daar in het Frans en in het Nederlands, dat een zo ernstige beschuldiging rechtvaardigt?
De Franse zin luidt: ‘Peut-être Hegel eût-il souri de voir marcher auprès de chacun d'eux, comme un ange ténébreux et glorieux, le fantôme à la fois de son double et de son contraire.’ En het Nederlands: ‘Misschien zou Hegel geglimlacht hebben wanneer hij naast hen beiden, als een duistere, hovaardige engel, de schim had zien gaan van tegelijkertijd hun dubbelganger en hun tegenpool.’ Hoewel ik aanvankelijk lichtelijk verbijsterd was door Janssens interpretatie van deze zin, namelijk dat ‘de dubbelganger als een derde persoon (wordt) gezien, naast de beide vrienden, (...)’ moet ik bij nadere beschouwing toegeven dat je dat inderdaad zo zou kunnen lezen, hoewel mij dat noch bij het vertalen noch bij het corrigeren van de drukproef is opgevallen, evenmin als degenen die de vertaling vóór de verschijning al dan niet beroepshalve hebben gelezen. Het Nederlands is in dit opzicht nu eenmaal niet erg exact en moet uit de context worden begrepen. Een goed lezer zal daar over het algemeen geen problemen mee hebben; een zin als ‘zij dronken beiden hun glas leeg’, bijvoorbeeld, zal niemand op de gedachte brengen dat twee mensen uit één en hetzelfde glas drinken, hoewel dat taalkundig gezien mogelijk is (zo bezien zou ik zelfs hebben kunnen denken dat er naast Albert en Herminien twéé schimmen waren!) Het getuigt mijns inziens dan ook van boosaardigheid om uitsluitend op grond van deze, op zich voor tweeërlei uitleg vatbare vertaling (heeft meneer Janssen de rest wel gelezen?) te beweren dat het dubbelgangermotief en de verwijzing naar Hegel mij ontgaan zijn.
Dat goede, gedegen vertaalkritiek nuttig en nodig is zal niemand betwisten. Veel van de huidige kritiek is echter wel onvriendelijk en afbrekend, maar níet goed en níet gedegen, en dus ook niet nuttig en vooral niet nodig.
Greetje van den Bergh
Auteursrechtelijk beschermd