De Revisor. Jaargang 2

[p. 30]

Wilfred Smit
Nagelaten gedichten

Onderstaande gedichten zijn ontleend aan de literaire nalatenschap van Wilfred Smit (1933-1972). Van de gedichten zijn slechts ongedateerde typoscripten bewaard gebleven. Afgaande op de gebruikte schrijfmachine zijn de gedichten ‘Oud Buiten’, ‘Geen onderscheid’, ‘Voyeur’, ‘Twee vazen’ en de drie kwatrijnen ontstaan in de periode 1960-1963. In deze tijd publiceerde Wilfred Smit verhalen en gedichten in de Cartons voor Letterkunde, en bereidde hij de bundel ‘Franje’ voor, die in 1963 verscheen. Op een typoscript met een voorlopige inhoudsopgave voor deze bundel komen de gedichten ‘Oud Buiten’ (onder de titel ‘Spleen’), ‘Twee vazen’ en ‘Voyeur’ voor. Het is interessant te zien hoe beelden en zinsneden uit vroegere poëzie in deze gedichten zijn teruggekeerd. Zo komt ‘demoiselle schemering, zo graag/onder heur rokken gezien,’ ook voor in de gedichten ‘Landhuis’, dat verscheen in de Almanak van het Leidsch Studentencorps, (138ste jrg. 1956) en in ‘In een park’. Dit laatste gedicht dateert ook uit de periode dat Wilfred Smit in Leiden studeerde, en is in 1974 verschenen in de bundel ‘Vijftien gedichten’, een privé-druk in vijftig exemplaren.

Nog stiller hing
hij in de vlieren
om het oude huis -
demoiselle schemering
die hij zo graag
onder haar rokken
had gezien, verdween
er in de kieren...
des andren daags
wierp hij, de wind,
bij een ligusterhaag
drie hypotheekpapieren
neer op 't grind.

Vlak voor mij uit
twee kennissen notabel
en zichtbaar over hun schouders
demoiselle schemering
die men zo graag
onder haar rokken had gezien,
en dan nog éen roodharig
als een brand voorop,
al niet meer te herkennen -

wij allen wandelend
de paden van het avondlijk ganzebord.

Het tweede van de drie kwatrijnen vertoont gelijkenis met het gedicht ‘Moord’ dat oorspronkelijk verscheen in de Almanak van het Leidsch Studentencorps, 139ste jrg. 1957, en dat later in een gewijzigde versie is opgenomen in ‘Vijftien gedichten’:

Onze fietsen
weggeborgen in het riet
een spanen doos
geopend aan het water.

zo zal het gaan:
een picnic heel in de vroegte
en de vijand liefkozend
in mijn nek.

in een leren zak genaaid
zal ik stroomafwaarts drijven,
mijn klein gezicht omhoog -

de hemel dun
als boterhampapier,
de zon een zere plek.

Het gedicht ‘... waar je hangt hang/etc.’ is ontleend aan een typoscript dat met rode viltstift is gedateerd 22-III-'72. Van dit gedicht zijn geen varianten gevonden. Maar ook hier vinden we weer overeenkomsten met een gedicht uit Smits Leidse tijd: ‘Imitatio Christi’. Dit gedicht is indertijd, mede op aanraden van Vestdijk, met wie Wilfred Smit een briefwisseling onderhield, niet opgenomen in de bundel ‘Een harp op wielen’, Den Haag, 1959. In 1974 is het gepubliceerd in de bundel ‘Vijftien gedichten’.

't Is hier dichtbij,
niet verder dan de spijker
minziek naar uw hand,
maar ik poseur
ben eeuwig naar u onderweg,
zwaar geblanket
en met een distel achter 't oor -
't is zoet te scheuren
en u aan te hangen,
maar van ver.

Het gedicht ‘Van onder tafel’ is een gedicht uit de periode 1953-1959, dat niet werd opgenomen in de bundel ‘Een harp op wielen’.

J. Meijer

[p. 31]

Twee vazen

En voor zo kostbaar
hield ik haar;
in de schemering
bloedde heur nek
en de twee draken
op heur bolle zij
roerden zich niet.

en voor zo verfijnd
hield zij mij -
want bij lamplicht
zagen zij zeldzaam
scheel - en de twee
draken roken elkaar
onder de staart.

Van onder tafel

Kijk, de tafelpoot glanst -
dat is een gesp, een schittering
voorbijgaand op een schoen:
ze komen om papa.

valt daar een lepel? hoe
onvoorzichtig - soms valt
nog voor dat blinkend feit
verklonken is de klap -

't wordt nu zo bang donker
hierbeneden, men tilt
aan iets - een dikke engel
beneemt me het gezicht.

Voyeur

Een rose bladzij
op een blauwe bladzij
uit een zeker boek;
plots omgeslagen -
om niets, om schemer,
omdat in die hoek
iemand voor voyeur
speelt - de bladwijzer?
de bladwijzer is zoek.

Waar je hangt hang

je ook steeds alleen
(een bergkapelletje
met grijsgroen weer).

waarom is de spijker
minziek naar je hand.
waarom regent het nooit
voor de eerste keer.

zo nat als toen hoop ik
nooit meer te worden -
jij onder je afdakje
en ik onder de drup.

[p. 32]

Kwatrijnen

De mond rot, men poft kastanjes
te zoet, je schuift de schotel van je
juist zoals dat de liefde doet
bij een tekort, teveel aan franje.

*

Achter dun boterhampapier
schijnt de dag niet door als hier
- een onbegonnen picnic -
grauw gras, de bitterzoete mier.

*

Zo'n donkere vrind, veel ouder
dan jij, kust wel je schouder
op een tuinfeest, maar je keurs
blijft oudrose, de avond kouder.

Oud buiten

Smeedijzeren krullen
waar de wind z'n hand in heeft,
het klein roestig vogeltje in top
dat meedraait, meegeeft

naar binnen - hek dat opent
op een oprijlaan paars van schelpen,
de oprijlaan doodlopend
vlak voor een raam, halfopen -

demoiselle schemering, zo graag
onder heur rokken gezien,
stil teruggekomen - van een van die
ontmoetingen nabij den Haag.

Geen onderscheid

Mijn griekse bijbel viel om,
het pimpelpaarse bandje ernaast
was aangestoten -

maar door de schok

heb ik het omgedraaid -
eerst kwam het lilagestreept boekje,
dan pas de bijbel.

mijn vriend die ik bewonder
valt over deze bonte verzameling
- zoiets zet zich
een lang stoffig leven door, zegt hij,
en ik zwijg, geschokt -

maar boven ons staat op een kier,
gaat ruisend open 't feuilleton
vers uitgeknipt -

nog levend, groen.