Scènes uit een huwelijk
In Nederland geniet Ingmar Bergman vooral bekendheid als regisseur van door hem zelf geschreven filmscripten. Dat hij ook een groot toneelregisseur is heeft men enkele jaren geleden kunnen zien tijdens het Holland Festival toen Strindberg's ‘Droomspel’ onder zijn regie werd opgevoerd door een zweeds toneelgezelschap. En over niet al te lange tijd zal men nu ook kennis kunnen maken met Bergman als tv-regisseur. Ook dit maal heeft hij het woord niet uit handen gegeven en zelf voor het script gezorgd. Helaas wordt deze uit 6 delen bestaande tv-serie ons door diverse naar verluidt vooral financiële verwikkelingen nog steeds onthouden. In de Scandinavische landen is de reeks gezien het gunstige onthaal, maar ook naar aanleiding van de discussies die daar altijd rond een werk van Bergman onstaan, al spoedig na de 1e keer heruitgezonden. Maar ook buiten de scandinavische landen, met name in de Verenigde Staten schijnt ‘Scènes uit een huwelijk’, dat ook in verkorte vorm in de bioscopen vertoond wordt, een groot succes te zijn. In middels zijn de rechten van de boekuitgave door A.W. Bruna & Zoons gekocht en het is de bedoeling dat de vertaling over enige tijd in de boekhandel zal liggen. De tv-kijker zal dus nog even moeten wachten.
Toch krijgt ook de lézer voortdurend typische Bergman-beelden voor ogen bij het lezen van de tekst; dit duidt in de eerste plaats op de indringendheid waarmee Bergman de scènes uitbeeldt, maar ook op het feit dat de Bergman-fan aanknopingspunten vindt bij films uit zijn latere periode. Ook wie de tv-serie niet gezien heeft, ziet hele brokstukken voor zich en ‘weet’ dat ze met de (pseudo) ‘werkelijkheid’ van de beeldbuis overeen zullen stemmen.
In het voorwoord bij de zweedse boekuitgave zegt Ingmar Bergman dat hij het stuk in tweeëneenhalve maand voltooid heeft, maar dat hij een heel leven nodig heeft gehad om de ervaring op te doen het te kunnen schrijven. Hij zegt ook dat de beide hoofdpersonen niet met zijn stem spreken - tot zijn eigen verbazing - maar hij is niettemin zo bij de psychologische ontrafeling van zijn hoofdfiguren betrokken dat hij wel eens een steekje laat vallen.
Zoals de titel aangeeft, krijgen we een aantal momentopnamen te ‘zien’ uit een huwelijk. In dit geval het huwelijk van Johan en Marianne, twee mensen uit de gegoede middenklasse, die ook volgens hun eigen mening alles bezitten wat het leven te bieden heeft. Ze hebben geen financiële zorgen (Johan is docent aan het Instituut voor Psychotechniek, Marianne is advocaar) en ze hebben een sfeer om zich heen geschapen van geborgenheid en veiligheid; een burcht al is het dan geen burcht van god.
Maar door typerende voorvallen en duidelijke kontrasten laat Bergman zien dat ook dit zweedse paradijs allesbehalve een paradijs is en dat van een echt menselijk kontakt tussen hen beiden nauwelijks sprake is. Daarom groeit dan ook in Marianne de twijfel en in Johan het ongenoegen; voor de laatste neemt dat tenslotte zo'n omvang aan dat hij bij Marianne weggaat. Deze scène komt voor in het derde deel van de serie, het eerste deel dat Ingmar Bergman op papier zette. Het is afwisselend een brute, grove en tedere scène, waarin twee totaal ontredderde mensen met hun eigen situatie en die van de ander geen raad weten, al is ook hier Marianne (als vrouw?) weer de sterkste. Bergman, nieuwsgierig geworden door zijn eigen eindprodukt, zoals hij schrijft in zijn inleiding, besloot om na te gaan hoe deze twee mensen zo geworden waren en wat er uiteindelijk van hen terecht ging komen. Met de inhoud van de eerste twee delen hebben we al kennis gemaakt.
In het vierde bedrijf van deze huiselijke, deels nachtmerrieachtige taferelen