Logo DBNL
Reis van Jan van Mandeville (1998)

Reis van Jan van Mandeville

(1998)–Anoniem Reis van Jan van Mandeville–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Hoe dat menich conincryck inden lande van jndyen sijn ende jnsulen.

Menich lantscap ende menich contreye is int lantscap van jndien. Ende men heetet

lant van jndien om eenre riuieren wille, die int lant loopt, die also heet. Jn dese riuiere vintmen paellinghen, die xxx vote lanc sijn. Ende die liede, die omtrent dese riuiere wonen, sijn alle ghedaen ende gheuerwet groenachtich ende gheelachtich, recht of si die quade vrouwe hadden. Jn indien of omtrent jndien sijn meer dan vm. eylanden groot ende goet wonachtich sonder dandre, die onwonachtich sijn ende sonder ander cleyne eylandekine. Ende in elken van desen groten eylanden is vele volcs zonder ghetal. Want die van indien sijn van sulker naturen, datsi niet vut haren lande en comen ende daer om is daer een

grote menichte van volcke. Want si en sijn niet wandelende noch onghestadich omme dat si sijn ende wonen onder den eersten climaet ofte graet vander sterren die saturnus heet ende dese sterre saturnus is van naturen traghe ende luttel wandelbairs. Want die mane die door loopt die xij tekene der zonnen al binnen eenre maent, daer dese sterre saturnus ouer doet wel xxx jaer, Daer omme dat dese sterre saturnus traghe is ende so luttel wandelbarich, daer onder dat die van jndien sijn, so moeten die lieden die onder haer wonen ende sijn vander naturen wesen, datse niet wandelbarich en sijn. Mer in onse lant is al contrairie: wi sijn inden

seuenden clymaet ofte graden vander manen ende die mane is licht beweghet ende is een planete des weechs . . . . . ende des gaens door menighen wech ende bezoect alle wonderlicheit der werelt, want si omme gaet alle die werelt haesteliken ende in mijn tijts dan enighe ander planete. Jtem men gaet in indien door menighen contreye ende lantscap toter westerscher zee. Ende dan vintmen een eylant, dat heet ormes, daer die coopmanne van geneuen ende van venegien ende van anderen lande varen dicwile om comanscape. Mar het is daer so zonderlinghe heet, dat der manne perpendiculen, dat sijn sine cullen, vte sinen lichame gaen hanghende toten midde wacrt vanden beenen om die grote dissolucie ofte

ontbondenisse of van smeltinghen des lichamen. Mar dat volc van dien lande, die die nature weten, doen hem vaste binden ende doen hem saluen mit saluen die vercout ende bedwinct, om dat si hem vten lichaem niet lopen en souden of int lant en soudense anders niet leuen. Jn ethyopien ende in andren landen daer omtrent legghen die liede al naect in die riuieren ende in dat water, manne ende wiue te gader, van tercie tide toter neder noenen ende legghen alle bedect int water toten aensichte omme der groter hitten wille, so dat mit pinen daer yement gheduren mach. Ende die vrouwen en scamen hem niet voor die mannen, mar

si legghen al stille zide an zide binnen den water, tot dat die hitte ghemindert is. Ende daer siet men dicke menighe . . . . . figure vergadert ende sonderlinghe biden goeden steten. Te ormes sijn alle die scepe zonder yseren naghelen om der steenrootsen wille van den aymanten, die daer in die zee vele sijn, dat wonder is. Ende waert dat sake, dat daer omtrent scepe leden, daer yseren naghelen an waren, si souden staphants verderuen. Want die aymant trect na hem yser van sijnre naturen, so dat hi een scip oms ysers willen tot hem trect, dat nemmermeer van daer en soude moghen sceyden. Van desen lande van ormes gaet men tot

een ander eylant, dat dyschane hiet, daer herde vele coorns ende wijns wast. Ende het plach een herde groot eylant te sine ende te hebben een goede hauen, mar die zee heuetse zere ghedestrueert ende ghemindert. Die coninc van desen eylande ende van thyathana. plach herde machtich te sine, so dat hi ieghen den coninc alexandre plach te orloghen. Die liede van desen eylande hebben menigherande gheloue ende weet. Want enighe van hem liede anebeden die zonne ende sulke tfier ende somighe bome ende somighe serpenten of enighe dinc, die si eerst ontmoetten des morghens ende enighe aenbeden simulachres ende enighe andere ydoles. Ende sulke merken dat ondersceet van desen

tween. Want simulachres sijn beelden, die ghemaect sijn na die ghelikenisse eens mans ofte eens wijfs ofte der zonnen ofte een beeste ofte enighe andre natuerliker dinghen. Ende ydolen sijn beelden, die ghemaect sijn na tfisieren of tghepeyns van yemene, diemen niet vinden en mochte onder natuerliken dinghen, als een beelde mit iiij hoofden ofte als een beelde van enen man mit enen paerts hoofde ofte mit enigher ander beesten hoofde, diemen noit en vant noch en sach noch vinden en mochte. Ende weet, dat die ghene die aenbeden simulachres, die erense voor enen duechdeliken man, die bi tiden leden gheweest heeft, alse hercules ende andere,

die bi haren tijden vele wonders maecten. Want si segghen, dat si wel weten, dat die simulachres niet god en sijn, want ten is mar een god der naturen, die alle dinghen ghemaect heeft ende is inden hemel. Mer si weten wel, dat die hercules ende dander niet en mochten twonder maken, dat si maecten, en hadt niet gheweest van sonderlinghe gracien gods. Ende omme dat si wel mit gode waren, also si segghen, so aenbedense dese simulachren in die ere ende in die ghedenckenisse van hem. Also segghen si ooc van der zonnen, om dat si den tijt verwandelt ende gheeft hitte ende voetsel allen dinghen op der aerden ende omme datsi is van so groter cracht.

Si weten wel, dat dat niet sijn en mach en ware datse god meer minde dan ander dinghen. Ende daer omme gheeft hi haer meerre cracht in die werelt, waer bi hem wel redene dunct, dat sise eren ende waerdighen. Also segghen si vanden viere, om dat profiteliken is. Ende vanden ydolen segghen si, dat die osse is die heilichste beeste vander werelt en die profitelicste, want hi doet vele goets ende en doet gheen quaet ende dat niet sijn en mach zonder sonderlinghe gracie gods. Ende daer omme maken zi haren god half na enen osse ende half na enen mensche, omme dat die mensche is die edelste creature vander wer\elt.

Ende omme dat hi heerscapie heeft bouen allen beesten, daer omme maken si haer ydole half na enen mensche ende half na enen osse of serpente of na yet, dat si des morghens zien ende eerst weruen ontmoetten. Si aenbeden sonderlinghe alle dinghe, die goet ontmoet hebben ende alst wel mit hem gaet op dien dach, dat sijt ontmoeten, also si dicwilen onderuonden ende gheproeft hebben over langhe tijt. Ende daer omme segghen si, dat en gheen goet ontmoet en mach comen, en si van gode ende vander gracien gods. Ende daer omme maken si daer na haer beelden om dien te ane siene ende te anebedene eerst weruen des morghens vroech, eer si ontmoeten enighe andre dinghen, die hem contrarie of

teghens zijn moghen. Men vint ooc wel enighe kerstene, die segghen, dat sulke dinghen sijn, die goet ontmoet hebben ende sulke quaet, also men dicke gheproeft heeft. Want die hase ende die verken ende vele ander beesten hebben quaet ontmoet. Ende van enen sparwaer of van enen andren gripenden voghel, als hi vlieghet na zine proye voor dat volc van wapen ende hi zine proeye grijpt, dats een goet teken. Ende ist dat hi mist, so ist een quaet teken. Ende ooc sijn enighe lieden die segghen, dat die rauen is een quaet ontmoet. Jn aldus ghedanen dinghen ende in anderen dinghen zijn vele liede, dies ghelouen om dat dicwille ghesciet is ende vele liede en ghelouens niet. Ende na dien dat die kerstene sijn van desen

ongheloue door droncken, die heylighe leeringhe weten, so en ist gheen wonder, dat die heydene, ende gheen goede leringhe en hebben dan haer natuere, dat si daer meer in ghelouen om haer simpelheit wille. Ende seker jc hebbe ghezien vanden sarrasinen, die men heet vigennirien, als wi reden ten wapenen yewaer, si voorseiden ons al dat ons na ghesciede of goet of quaet ende dat wisten si biden vlieghen der voghelen. Ende dat dadense dicwile ende wouden haer hooft te pande setten, dat also ghescien soude alsi seiden. Nochtan en sal daer niement daer in setten sijn gheloue, mar vaste ende wel in onsen here ghelouen, dat hi maken

ende ontmaken mach alle dat hi wille. Die sarrasine hebben dit lant van thana ghewonnen ende houdent. Jn dit eylant sijn vele leewen ende wilder beesten. Ende daer sijn die rotten also groot alse hier die honden zijn. Ende men vaetse mit groten mastinen, want die catten en souden se niet connen ghevaen. In dit eylant ende in vele andre eylanden en graeftmen niet die liede in daerde, also alsi doot sijn, want die hitte is daer also groot, dat in een luttel tijts alle dat vlesch verteert wort toten been toe. Van daer gaetmen ter zee ter groter indien waert tot eenre stat, diemen sarbee hiet, die herde scoon ende herde goet is. Ende daer wonen vele kerstene van goeden

gheloue ende daer sijn vele liede van oordenen ende zonderlinghe vander biddender oordene. Daer na gaet men ter zee int tlant van lombe. Jn dit lant wasset peper in een foreest, dat heet comber ende en wasset niewer el in alle die werelt, dan in dit foreest ofte bossche, dat wel xiiij dachuaerden lanc is. Jn dit foreest sijn twee goede steden gheleghen, deen hiet flandrine ende dander singlans. Ende daer sijn menighe eylande ende in yghelike van desen eylande wonen vele kerstene ende vele joden, want het es een groot lant, mar het is alte heet. Ende weet, dat die peper wast oft wilt wijngaert ware, die gheplant is

biden bomen vanden bossche om te houden als een wijngaert. Ende die vrucht hier of hanct als wijnbesien doen ende die bome sijn so gheladen, dat schijnt of se breken souden. Ende als die vrucht ripe is, si is altoos so groene als appelkijn van wedewenden zijn ende men snijtse ende leest se alsmen wijnbesien doet ende dan so droghet mense in die sonne, tot dat si al zwart ende berompen sijn. Het sijn drie manieren van pepere in enen boom: lanc peper, zwart peper ende wit peper. Dat lanc peper is gheheten sorbotijn, dat zwarte sulful ende twitte bauol. Dat lanc peper wast eerstweruen als die bladere beghinnen te comen ende es gelijc bina der bloemen van cawoerden. Die eerste blader comen ende hanghen nederwaert ende dan comt

die zwarte mitten bladeren in manieren van wijndruuen, die groen sijn. Ende alsmen dat of ghelesen heeft, so wasset twitte peper, dat cleynre is dan tswarte peper. Van desen witten peper en brenctmen niet in dit lant, want si houdent tot haren behoef, om dat hi beter is ende meere ende heeft beter ghetemperder nature, dan dat zwarte doet ende ooc en is des wits niet also veel als des swarts. Jn dit lant sijn vele manieren van serpenten ende anders ghewormte om der groter hitten wille vanden lande ende ooc des pepers. Ende enighe liede segghen, als die liede van dien lande tpeper

willen lesen ende vergaderen, dat si vier maken onder den voet vanden bomen om die serpenten te doen vliene, dierre vele daer bi sijn ende slanghen, mer behoudelike haren woorden diet segghen, dies en is niet. Want daden si dat, si souden die bomen, die dat peper draghen, verbernen ende dan soudense verdroghen also wel als andere bomen souden doen, dat si herde node doen zouden, mer si zaluen haer handen ende hare voete mit sape van lymoeny ofte si draghen cruut mit hem, van welken roke die sarpenten vlien. Ende dan so lesense tpeper sekerlike, want en gheen ghewormte en comt

hem dan bi. Jtem opt ende van desen foreeste is een stat, diemen heet polonbe. Ende bouen dese stat staet een berch, die ooc heet polonbe ende van desen berghe neemt die stat haren name. Ende aenden voet van desen berghe staet een fonteyne, die heeft smake ende roke na alrehande cruut ende specien ende telker vren verwandelt si haren roke ende smake. Ende die van desen watre ofte fonteyne drieweruen nuchteren drinct, hi wart ghenesen van wat siecheden dat hi heeft. Ende die ghene die daer wonen ende dicwille daer of drincken, si en sijn enghenen tijt siec ende schinen altoos jonc. Jc drancker

of drieweruen of vierweruen, so dat my dunct dat ics noch te ghesonder ben. Ende men seit, dat die fonteine vanden aerdschen paradyse coomt ende daer om is si so crachtich. Sulke liede hetense die joocht borne daer omme, dat die ghene die se drincken dicwille schinen altoos jonc sijn. Al omme ende omme dit lant so wast goeden ghenghebare ende daer so gaen vele cooplude om cruut te copene. Jn dit lant so aenbeden die liede eenen osse omme sijnre simpelheit wille ende goedertiernheit wille ende segghen, dat die heylichste beeste is, die in die werelt es. Want hem dunct, dat hi simpel ende goedertieren is ende ghedoochsaem ende herde profitelic, alse hi gheoffert is ende hem dunct, dat

hi herde vele deuchden heeft. Si doen enen osse pinen vj jaer of vij ende dan eten sine mit groter feesten. Ende die coninc van desen lande heeft altoos sulke ossen bi hem. Ende die ghene die desen osse bewaert, hi hout alle daghe sijn orine ende sijn messche in ij gulden vaten ende gheuet haren prelaet ende die prelaet draechtet voor den coninc mit groter deuocien. Ende die coninc net sijn hande in die orine, die si heten gan ende wrijft hem daer med sijn borst mit groter eren ende waerdicheit mit sulker meninghen, dat hi moghe sijn veruult mitten duechden des osses voirseit ende gheheylicht moghe werden van desen dinghen,

die niet en doghen. Ende na dien coninc doent die ander grote heren ende na die heren doent die ander meesters, alser so vele ouer blijft, dat sijs moghen hebben. Jn dit lant makense haer ydole half na eenen osse ende half na enen mensche. Vte dese ydolen so spreket die quade gheest tot hem ende antwoort ende seyt alle datsi weten willen. Voor dese ydole so dodense dicwille haer kindre ende bespreyen dese ydole of afgoden van dien bloede. Ende also doense haer afgode sacrificie, dat is offerande. Ende als yement sterft in desen lande, si verbernen sinen lichame jn manieren van penitencie, op dat hi

in die aerde en gheen pine en lide, want die worme zouden eten. Op dat sijn wijf gheen kinder en heeft, si bernense mit hem ende segghen, dat redene wijst, dat si hem gheselscap doe in dander werelt, also si hem heeft ghedaen in dese werelt. Mer heeftse kinder van hem, men laetse leuen op dat si wille om te voeden die kindre. Ist dat si lieuer heeft te leuen mit haren kindren dan ghebernt te sine mit haren man, men houtse voor valsch ende quaet, noch nemmermeer en salse gheprijst werden, noch men salse nemmermeer betrouwen. Ende ist dat twijf sterft voor haren

man, die man doet hem met sinen wijue verbernen op dat hi wil, mer wil hi niet, men dwincten niet daer toe ende mach hem ooc verhuwen sonder blame. Jn dit lant wast starc wijn ende die wiue drincken wijn, mer die mannen en drincken niet.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen