|
| |
[Cap. XXXIII.] Hoe reynaert met subtijlheden verantwoerde den doot van kywaert die hem an geseyt was ende alle ander zaken Ende hoe hij by schoon parabolen weder verwerf die hulde vanden coninck
/5261-5304/
DOe sprac reynaer Ocharme wat segdy is kywaert doot Ende waer is bellijn die ram. wat brochte hi v doe hi weder tot v quam Want ic gaf hem drie iuwelen mede dat wiste ic gaerne waer dye ghebleuen waren: Dat een heer coninck dat soude hij v ghegheuen hebben Ende die ander twee mijnre vrouwen Die coninc sprac bellijn en brocht ons anders niet dan kywaerts hoeft Alsoe ic v voer gheseit hebbe Des ic hem een wraeke dede want ick dede hem dat lijf nemen. want dye vuyle katijf dye seyde tot my seluer dat hij | |
| |
den raet daer toe gegeuen had dat die brieuen ghescreuen waren diemen in die male of in die scarpe vant Ocharmen heer coninck is dit ymmer waer Wee mij arme katijf dat ic ye gheboren was Sijn dan die goede iuwele verloren dat claghe ic mijnre lieuer vrouwen Mijn herte wil mi van rouwen breken mij is leet dat ic leue wat soe sal mijn wijf segghen als si dit verneemt si sal onvroet op mi werden. want si hadde so noede dat ic die juwelen hier seynde. Nymmermeer alsoe lange als ic leue so en mach ic hoer vrient niet werden. Als sijt waer verneemt Soe sal si alte groten rouwe driuen. Reynaer sprack die apinne lief neue wat baet dat ghi aldus droefelick gelaet dat laet varen ende segget ons wat waren dese iuwelen wi sullense by vrienden raede licht wel weder crighen het si vroech of late des si bouen der aerden sijn Meester akerijn die sal daer in sinen boecken om lesen Ende oeck soe salmen se veruloecken ende in alle kercken te banne doen die daer of weten soe langhe dat si dair bescheyt of doen Het en mach ons niet ontstaen Neen moeye niet en /5304-5354/ dencket daer omme Soe wiese heeft dye en sal daer niet of scheyden willen Nye coninck en gaf soe rikeliken gifte als dese drye iuwelen waren Nochtans | |
| |
soe hebdi mijn herte mit uwen woerden eens deels verlicht Mer waert dat mi god wt desen tot minen wille verlossede Als mi dese loese knechten met loghentalen behanghen hebben Al soude ic alle die werelt doer gaen ende mijn leuen daer om laten ic sal vernemen waer dat dese iuwelen ghebleuen sijn
MIt eenre geueynsder rouweliker spraec soe sprac reynaer hoert alle mine vriende ende maghe Ic sal v die iuwelen noemen So moechdi seggen dat ic vele gelucs verloren heb dat een dat was een vingerlinc van finen goude Ende binnen in dat vingerlinc tegen den vingergate daer stonden letteren in gheamelgiert van sabel ende aysuere ende daer waren drie hebreesche namen in Ic en condese selue niet vergaderen of lesen. want ic die tale niet en verstont Mer meester abrioen van tryer dat is een alte wise man Hier is daer vele die sine manyeren wel kennen. hij verstont alle tongen tusschen harlebeke ende drongen. ende enam ende floersbergen Nerghent in al die wildernisse en is gheen dier alsoe starc noch soe koen ten is van meester abrioen bedwonghen Niet dan als hijt aen siet soe moet dan doen alle sinen wille Nochtans soe en gheloeftet aen gode niet Mer dat is een dye vroetste jode diemen in dye werelt | |
| |
vint der cruyden ende der ghesteenten virtuten kent hi bouen alle maten wel ende mede wat si sijn Ic liet hem eens dit vingherlinc sien. hi seide mi. dat die drie namen wten paradise ghecomen waren ende dat si sette doe hi den ontfermighen oly sochte sinen vader mede brochte So wie die namen an hem draghet die bliuet altoos ongheplaghet vander temptacien Ende donre noch blixem
/5354-5411/ en mach hem scaden noch toeuernye. noch alfsche droch Ende noch meer hij en mach oeck niet verderuen van enigher couden al laghe hi al moeder naect drye winter lancsche nacht aen een opten velde Al snyendet weydet ende vroer dat noch soe zeer Soe groten crachten hebben dese woerden Oerconde meester abrioen Buten an den vingherlijn stont een steen van wonderliken doene die niet beter wesen en mochte Ende hij was van drierehande verwe Dat een deel dat was ghelijc roet cristalle. ende luchtede recht of daer vuyer in waer. soe waer een bi nacht gaen woude Naeme hi den steen mit hem hij en behoefde anders gheen licht Want sijn scheme die maecte den wech also licht oft schoon middach gheweest hadde Dat ander deel dat was schoon licht wit ende claer ende van ver\wen | |
| |
of ghebruneert ware Soe wie yet ghebreecks inden ogen hadde of enich geswellinghe an sinen liue datmen hem met desen steen bestreke hi soude roekeloes genesen. ya meer alle hoeftsweringe ende enich ongesonde inden lichame die van enich versumene comen mochten van vuylre spisen van quaden wiue van vergiffenisse. van lanck oeuele gichte fistel of cancker yae alle siecheden sonder die rechte doot Op datmen desen witten steen leide in een luttel waters Ende wie vanden water drincket dye wort alles ongemacs ende siecten quijt Wapen sprac reynaer met rechte so mogen wi tonvreden wesen dat wi dese iuwelen soe jammerlijken quijt gheworden sijn Voert so suldi weten wat die derde verwe was Die was groen als glas Mer daer waren somme dropele yn recht als purpur Die meester seide my voerwaer Soe wie den steen droeghe Gheen van sinen vianden soe machtich soe starc of soe koen die hem misdoen mocht ende waer dat hij vochte daer soe soude hij alle weghe den zeghe hebben Het waer by daghe of bi nachte op dat hi den steen nochteren aen saghe Ende daer toe meer soe soude hy onder allen dye luden vter\maten /5411-5466/ zeer lief ghetal wesen Al hadden sy | |
| |
hem te voren zere hart gheweest Als hi den steen aen hem hadde Soe souden si al horen toern vergeten alsoe gherade als si hem saghen Ende oeck soe en soude hi hem nymmermere versagen Al waer hi allene bloet inden velde teghen hondert gewapende sijnre viande hij soude blide van herten ende wel ghemoet sijn Ende hi soude wel van hem scheyden behoudelic sijnre eren Mer hi moeste een edel aerdich man wesen Ende ghene onedele saken onder hem hebben Of alle dese crachten en souden hem niet helpen Nv lieue vriende hebdi ye mit waren woerden meerre cracht van ghesteente ghehoert Ende om dat hi aldus edel ende dus goet was. soe bekende ick dat hi mi niet betaemde te draghen of te hebben Ende daer om soe hadde ic hem gheseynt minen lieuen here den coninc. want ic hem bekende voer den edelsten man die nv leeft ende oeck mede want ons allen ende al onse salicheyt ende onse ere an hem leit Op dat hi ymmer van allen vresen ende van alle noeden ende voer onghelucke altoos bewaert wesen soude
ALdaer ic dit vingherlinc vant ic wil des openbaer wesen dat was in mijns vaders schat Totter seluer stede daer nam ick enen spieghel ende enen kamme ende dye wou\de | |
| |
mijn wijf ymmer hebben. want enen mochte verwonderen die dese cleynoden sach. dese die seynde ic der coninginnen mijnre lieuer vrouwen te eren. want si mi trouwe vrientscap ende grote ere bewijst heeft Desen kam en mochtmen niet volprysen hij en was ghemaect van been van den reynen edelen diere geheten panthera ende voedet tusschen dat grote india ende den aertschen paradyse Hij is alsoe lusteliken schoen van verwen datmen der verwen ghelijck onder des hemels throene niet en vindet hy en heeft daer wat ghelikenisse af Daer toe soe ruket hij alte soete. dat sijn lucht die can boeten alle siecten ende alle quale Om sijnre scoenheyt ende om sijnre goeder luchten /54675520/ wille. soe volghen hem nae alle ander dyeren. want sij van sijnre luchten alle hoers onghemacks geuryet worden Dit panthera dat heeft een alten schoenen been ende is breet ende dunne ende vast Soe datmen daer met ghenen last op ghewynnen en can Ende alsmen hem dat leuende wt wint. soe blijft hem die roeke ende dye luchte tot allen tijden Ten mach niet breken noch niet rotten tot ghenen daghen water noch vuer. steeken noch slaghen en moghen hem niet scaden. alsoe hart soe dicht ende soe vast isset. nochtans soe ist van ghewich\ten | |
| |
zeer licht Dese soete lucht dye daer wt sceidet die heuet alsoe grote macht Soe wie dair luchten gebruken mach hi en achtet anders gene wellust in alle die werelt Ende hi is oec van onghemaken ende quaden euelen ghenesen Ende hi is vry vroe ende ghesont van herten Dit been is alsoe gepollijst ende so claer oft van finen siluer waer. die tanden die sijn te passe smal. ende te maten cleyn ende soe slecht ghelijc ofte si glasen waren Ende tusschen die tanden is so vele velts dat daer menige beelde yn staen meesterlic gesneden van finen goude omtrent eens halfs knokels lanc Die velde sijn ghescakeert van sabel ende van keel gheamelgiert van cyber ende lasure Ende is die histori hoe dat venus juno ende pallas enen appel van finen goude hadden onder hem drien ghemene Ende een yeghelijc die wouden allene hebben daer si langhe omme twisten Ende quame des ten lesten ouer een Dat si parijs den gulden appel doen souden Ende wie die schoenste vanden drien waer dyen soude hi den appel weder geuen openbaerlijke
PArijs die schone ionghelinc was doe een harder ende verwaerde doe sijns vaders scapen op dye heyde buten der stat van troeyen | |
| |
Iuno die loefde hem die meeste rijcheyt die doe enich man ter werelt hebben mochte op dat hi hoer den appel toe wijsde Pallas seyde hem woude hij hoor den appel toe wisen Sy soude hem in moghent\heden /5520-5570/ soe hoge rysen laten Alsoe dat hi alle sine dage sijn vyande bedwinghen soude hoe dat hi woude Venus sprack Schat ofte gewelt welc is dat meeste. berecht mi des Ghi hebt ghenoech Is priamus dijn vader niet ende hector dijn broeder die alle dit lant veer ende nae bedwonghen hebben En is hettuba niet dijn moeder Is die grote stat van troeyen niet dijn Ic sal di geuen die meesten scat den edelsten ende den besten die in alle die werelt is. wilstu mij voer die schoenste den appel toe wysen. du sulste dat schoenste wijf hebben die op aerden ye lijf ontfinck Ende nymmermeer en mach hoers gheliken op aerden geboren werden Soe bistu bouen allen rijcken rijck ende dan soe clymmet ghi bouen allen. want dat is schat dye nyemant vol louen en kan. want reyne schoene goede vrouwen die konnen mennighen starcken man temmen Sy verdriuen mennich leyt van herten Si doen scamelheyt plegen Si doen scamelheyt volbrenghen. si doen doecht ende wijsheit | |
| |
leren Parijs die hoerde hoer dit presenteren sijn hert dat wert hem met groten vroechden vervult. hi bat hoer dat si hem doch die scoenste vrouwe noemen soude wie si waer Venus die sprac dat is des conincs wijf van grieken helena Scoenre edelder rijker zediger wyser vrouwe en leeft niet Doe gaf parijs hoer den appel ende hi seide hoer dat si die schoenste wair Hoe hi halena hier nae kreech ende hoe hise coninc menelaus nam. by hulpen venus der godynnen ende brochtse binnen troeyen Die grote vroeghede van minnen die si twee te gader dreuen stont daer met beelden al op gewrocht Ende van elcken dat onderscheyt daer neder gescreuen
NV hoert vanden spieghel. dat glas dat daer aene stont was alsulc. datmen daer ynne sach. alle dat op een myle weghes gheschiede van luden ende van beesten ende /5571-5626/ van allen dinghen diemen weten woude Ende wie dat oeck sijn aensicht aenden spyeghel hielt ende daer ynne sach hadde hij smitten of vlecken sprotelen of peerlen opten oeghen hij ghenas daer van ter stont Alsoe grote virtute hadde dat ghelas vanden spieghel ouer hem Ist nv wonder dat ic mismoedich ben Aldusta\nighen | |
| |
rykeliken vont te verliesen Dat hout daer dit glas in stont was licht ende vast. ende hiet cetijn Het soude ewelic dueren eert rotten soude Of eert die wormen steken mochten Ende om die selue sake dede coninck salomon sinen tempel al omme binnen cleden. om sijnre groter reynicheit Men prijstet duerre dan fijn gout Het is ghelijck hebenus hout daer die coninck crompaert dat houten paert of ghemaect hadde door lieften des conincs morcadigas dochter die soe schoene was om dat hijse waende ghewinnen Dat paert was soe van binnen ghemaect So wie daer op sach of op sat. wilde hy. hij quam ter stont binnen eenre vre. ouer hondert mijlen weges dat quam tot scarper auentuere. want cleomedes des conincs soen en woude niet ghelouen. dat dat houten paert alsulcke cracht hadde hij was ionc moedich ende coen ende hij begheerde seer grote daden te doon om prijs deser werelt te ontfanghen Ende hi trat op dat paert Crompert ende dreyde ter stont enen weruel om die voor in des paerts borste stont Doe hief hem dat paert op met groter haest ende voer wt den zael te veynster wt Eermen een pater noster ghelesen conde Alsoe was hi ouer tyen mijlen | |
| |
weghes cleomedes die was droeuich ende zere toornich. hy en meende nymmermere weder te keren Alsoe ons die historien daer of te kennen doen. wat groter anxt dat hi leet Ende hoe verre dat hi reet op dat hebenus houten paert Eer hi den aert vernemen conde hoement weder keren dede hoement
/56265678/ daelde ende hoement op liet varen. doe hi dat wiste doe was hi alte blide Ende dit quam al meestendeel toe by des edelen houtes crachte Ende mede van anderen consten die daer in ghewrocht waren Ende des ghelike so was dat hout daer dat spieghel glas op stonde Ende dat was buten den glaese ommegaens anderhalf voet breet dair stonden sommighe vreemde hystorien op dye my te vele te segghen waren van goude ende van sabel van siluer van keel Aysuer ender cynober Dese ses verwen die waren daer in gewracht daert behoerde Ende onder elcke hystorie daer waren die woerden ghegrauen ende gheamelgiert wat elcke beduyde Nae mynen duncken soe en was nye spieghel soe costelijc ende soe lustelick verchiert Int eerste stont daer an ghemaect een paert dat sterc ende vet was ende zere nydich op een hert dat inden velde liep. ende liep so lichtelike ende so snellike Also dat dat paert hem toornde om dattet hem | |
| |
altoos soe voere liep ende hijt niet versnellen en mocht het docht hi soudet neder trecken Al soude hij hem noch soe wee daerom gheraden Dat paert sprac enen harder aldus aen hadstu een hert gheuangen dat ic dy wel wysen soude di soude daer grote bate of comen: Sijn hoern sijn velle ende sijn vleysche dat soudstu groteliken ende duer vercopen Die harde die sprac nv segghet my hoe sullen wi daer an comen Dat paert sprack Sit op my ick sal di draghen ende laeter ons nae iaghen Dye harde sat op ende hij versach dat hert ende dat vlooch voer hem. want dat was licht ende snel ende ontliep den paerde verre Si iagheden soe langhe soe dattet paert mat wert ende seide totten herde die op hem sat Nv sit of ic wil mij rusten Ic byn alsoe moede Nu ghift mij oerlof Die harder sprack Ic hebdi gheuanghen du en conste my niet ontgaen Ic hebbe toeghel ende spoeren Nymmermere en moetstuys danck hebben Ic en sal di nv dwinghen al haddestu dat gheswoeren Siet here hoe dat paert hem /5678-5727/ seluen dwanck ende vengt in sijns selues nette Hoe mach een bat gheuangen wesen dan die om sinen fellen nydighen moet hem seluen alsoe vanghet datmen hem rijt. die menighe dye arbeyt nae eens anders scaede | |
| |
ende hi wort des met quade selue gheloent
HEt stont daer hoe enen ezel ende een hont die waren met enen rijken manne onthouden. die man die creech den hont zere lief. want hi daer dicke tegen speelde als veel lude gaerne pleghen. die hont spranc op ende zweyuelde mitten sterte ende licte den here omtrent sinen mont. dit sach boudewijn den ezel dien dit in sijn hert zere deerde Ende sprac ten seluen. hoe mach dit wesen. wat mach mijn here aen desen vuylen canis versien hebben dien ic nymmer en sie oerbaer ghedoen dan hij op hem springhet ende licket hem Mer mi dien men ten arbeyde dwinghet die zacken te draghen te lopen ende te driuen hy en soude met hem vijften in enen heelen iaer den arbeyt niet doon die ic in een weeke moet doen. nochtans so sit hi bi hem hier ter tafel Ende hij crighet alle sijn begheren van beenen van vleysche ende van vetten tellueren Ende mi en mach anders niet ghebueren dan dijstel ende netel Ende des nachtes te wesen sonder stroe op die aerde te legghen ende menigherley spot te horen Ick en wils niet langher lijden Ic wil dencken om mijns heren vrientscap te verweruen ende dienen hem Also hem die hont dient Mittien so quam dye | |
| |
here Ende die ezel hief op sinen stert ende hi spranc den here opt lijf. hi bleerde hi green ende hij sanc. ende met beiden voersten voeten vedelde hi den here om sijn oren Alsoe dat hi hem twee grote bulen maecte Hi schoet gereet voert mit sinen mule. ende woude den here cussen aen sinen mont alsoe hi den hont hadde sien doen Doe riep die here mit groter anxte /5728-5780/ Help help desen ezel sal mi doden: doe quamen die knapen mit groten stercken staken toe lopen ende sloeghen hem also sere dat hi waende sijn lijf daer ghelaten hebben: doe liep hi weder op sinen stal ende at dijstel ende netel ende bleef een ezel als hi doch te voren was Soe wie enen anderen sijn wel varen vergan dat hem niet en cost al waer hi inden staet des gheens ende hi al des ghelike had het soude hem recht soe wel voegen. als of die soech mit lepelen aet Daer om ist den besten raet datmen den ezel dijstel laet eten. ende den sac laet dragen Al dedemen hem doeget of ere hi en soude hem daer toe niet ghevoeghen connen hi en moest sijn oude zeden plegen Waer dat ezelen heerscappie vercrigen daer sietment selden wel gedien. want si op niemant en sien of en rueken dan si hoers selfs vordel sueken. nochtans rysen si alle dage in machten dat ic meest beclage | |
| |
HOert voert hoe dat mijn vader ende tybert eens te gader ghingen. ende hadden bij hore trouwe ghesworen dat si om lief noch om leet van malcanderen niet sceyden en souden Ende wat si onder hem beyden creghen dat souden si te haluen deylen Doe sagen si iaghers ghereden comen ouer dat velt met veele honden Si liepen te velde wert allent dat si mochten als die geen die hoers selfs lijfs beducht waren Tybert sprack Reynaer waer vlien wi nv best die iagers hebben ons versien weet gy nv enigen raet Mijn vader verliet hem op die geloeft die si malcanderen geloeft hadden ende vermoede dat hij hem in gheenre noot of gaen en soude. ende seide Tibert neue ic weet wel enen zack vol raets hebben wijs te doon op dat wi als trou gesellen bi een bliuen. wi en dorren honden noch iagers duchten Tybert began hem zere te versuchten ende sprack reynaert wat baet veel gheseit Ic en weet niet /5780-5837/ dan enen raet daer moet ic toe Ende doe clam hij op enen hoghen boem in dat ouerste onder die blade daer en mocht hem yager noch honde scaden Ende liet minen vader in groten anxte sijns liues alleen staen. want die iaghers setten hem mitten honden na allent dat si mochten Men blies den hoeren. men riep daer slach ende vae Ende doe tybert die cater dat sach | |
| |
spotten hi met sinen vader Ende sprac Wat reynaert neue ontbint nv uwen sack daer al den raet in is het is tijt Ghi sijt also wijs gehieten bescut v seluen of v sal last genaken Dit most mijn vader horen van enen daer hi hem meest toe verliet Ende wort daer aldus iammerliken of verraden. so dat hi bi na doot bleef. hi liep ende vloech met groter vresen so sere dat hem dat zweet wt brac ende liet sijn male gliden om dat hi te lichter soude wesen. nochtans en mocht hem al dat niet helpen want die honden waren hem te snel Ende si souden hem in sijn vel ghebeten hebben Mer hij hadde auontuer dat hij daer een out gat ende hol vant in die aerde ende daer croop hij yn. ende is den iaghers ende den honden also ontcomen Aldus soe hielt die loese droch tybaert sijn zekerheit die hi gheloeft hadde Ach hoe vele vintmen daer noch die luttel achten wat si louen Ende of ic tybaert noch hier omme hate waer dat onreden Mer neen ick Ick hebbe mijn siele te lief Nochtans sage ick dat hem misuille aen liue aen eren of aen goede Ic heb anxt ten soude my in mijn herte niet deeren op dattet hem een ander dede Nochtans en wil ic haet of nijt op hem dragen Ic wilt om goods wille vergheuen Mer noch soe en isset so claer niet wt mijnre herten daer en steeckt | |
| |
al wat ongonsten in alst mi te voeren coemt doch valtet dat die becoringhe des vleysches dicke op die reden vecht
DAer stont oic mede vanden wolue die sijns dancks nye goet en dede. hoe hi eens op die heyde een gheuilt doot paert vant Mer dat vleysch was af gegheten /5838-5884/ Doe ghinc hi grote bete byten aen dye been dier hij drye of vier teffens in sinen balch slant Want hij hadde soe groten hongher ende hij was alsoe ghierich Alsoe dat hem een been ouer dwers in sinen mont schoet ende bleef daer in steeken daer hi alte vele pinen ende smerten aen leet Ende mocht oncruyt lichtelic verderuen hi waer daer ane gheworcht hij sochte al omme wyse meesters. ende hij loofde grote gauen dye hem sine misualle beteren mochte Ten lesten doe hij over alle gheen bate en vant noch en vernam doe quam hij aen enen craen dye enen langen hals ende enen langhen beck hadde dyen bat hij dat hij sijn ghebreck beteren woude hi soude hem dat alsoe grotelic loenen dat hem dat ewelijck stade soude doen Dye craen die hoerde nae dit schoene byeden ende hy stack sinen hals in sijn stroot ende tooch dat been daer wt met sinen beck Dye wolf die verschoot | |
| |
met den trecke ende riep lude wapen du doetste mi so wee Mer ic vergeeft di doets niet mere Ic en woude dat van enen anderen niet liden Die crane sprac heer ysegrym gaet nv ende verblijt v ghi sijt genesen Nv geuet mi dat ghi mi geuen sult Die wolf sprac Hoert omme desen ghec Ic ben selue aen die gebreke ende gy wilt van mi goet toe hebben Hi en dancte mi der doget niet die ic hem dede. want hi stac sijn hoeft in minen mont ende ic liet hem dat gesont weder wt trecken Ende hi heeft mi daer toe seer gedaen Ende soude dan hier yemant bate hebben die hoerde mi van rechts wegen toe Aldus soe loenen die scalcke den genen die hem doechde bewisen. wanneer men die scalcke rysen laet soe gaet die eer ende alle recht te niet Het sijn vele ende menige die den anderen hoer gebreke zere verswaren souden sy hoers selfs gront claren si souden in eer an hem seluen vinden dan die gene die si gaerne bezwaren souden Daer om seitmen ende dat is waer Soe wie scelden wil die sal selue claer wesen
/5885-5931/ ALle dit ende noch veel meer dan ic v nv wel genomen can dat was in desen spiegel ghewrocht Dye meester die dat maecte dye had hem hier wel in besocht ende was inder | |
| |
consten vroet Ende om dat mi dese iuwelen veel te goet waren te houden daer om had icse den coninc ende mijnre lieuer vrouwen der coninghinnen te heyle gesant Waer sijn si nv die sulcke presenten in trouwen horen heren geuen. den rouwe die mijn twee kinder om den spiegel dreuen die was veel te groot. want si hem daer dicke mit groter ghenoechten in plaghen te spieghelen ende daer voer te springhen. ende besaghen hem hoe dat hoer bereytsel hem stont ende voert alle hoer lijf Och arme knecht my was onbekenlic dat kywaert die hase alsoe nae sijnre doot was Doe ic hem op groter trouwen die male mitten iuwelen gaf ic en wist niet wie dat icse bat beuelen mochte al had dat oeck mijn lijf ghegouden. dan hem ende bellaert den ram Het waren my twee alsoe ghetrouwe vriende als ic ymmermeer waene te ghecrighen Wapen ouer den moerdenaer Ick sal daer noch dat waer of weten Al soude ic alle die werlt daer omme door dwalen. want moerdaet dye en bleef nye verholen Het mach licht dat hij hier onder onsen hoop is ende bi ons staet Ende dye daer wel of weet waer kyewaert ghebleuen is Al en seyt hijs niet. want mennighe scalcken die loesheyt pleghen die wanderen dicke mitten goeden. daer hem nyemant | |
| |
voer ghehoeden en can Sy konnen hoeren aert alsoe wel bedecken Mer dat my meest verdunckt dats dat mi onse here die coninck aldus felliken op loopt ende seit dat mijn vader noch ic hem noch die sinen nye goet en dede dit heeft mi ymmer vreemde van enen coninck Mer hem coemt soe mennich dinc te voeren alsoe dat hi dat ene mitten anderen verghet dat nv aldus lichte geschiet /5932-5983/ is Lieue here en ghedenct v niet Doe mijn here die coninc ter goeder ghedachten uwe vrome vader leuede. ende gy een iongelinc van tween iaren waert niet vele min dat myn vader quam vander schoelen van mompelier daer hij vier iaer gestudeert hadde in recepten van medicinen. hij bekende alle teykenen vanden vrynen alsoe wel als sine hant Ende oeck mede alle die cruden die men vinden mocht treckende viscose of laxatiue die bekende hij bat dan seuen andere die grote meesters wesen willen hij was wt gelesen van consten Alsoe dat hij bonte ende side dragen mocht Doe hi te houe quam doe vant hi den coninc in groter plagen van siecten dat hi swaer ter herten nam. want hi minde hem bouen allen heren Die coninc en woude sijns oec niet ontberen. wanneer hij te houe was soe hadden alle die anderen oerlof hy en gheloefde nyemant voer hem reynaert sprac. hij | |
| |
ic bin siec ende ic gheuoele mi soe langer soe qualiker Mijn vader seide Lieue here heer coninc hier is een vrinael wilt uwe vryne daer ynne maken Ic sal v uwe siecten segghen alsoe ras als ic dat water sie Ende mede hoe datmen v sal moeghen helpen Die coninck dede dat hi hem riet want hi en leuede niet daer hi meerre gheloef toe drooch Al sloech dat minen vadere hier na tot leliker onghelouen Aen mijn here die coninc die hier staet bi quaden beleyde ende by valschen raede van quaden vuylen beesten die doch niet en weten of luttel goets Het hadde mi alte grote wonder Mer dat was een ruer teghen sijnre doot dat hij alsoe rasede Hy sprac heer coninc suldi ymmermere ghenesen Soe moetti eten vander leueren van enen wolue van seuen iaren dit en suldi niet laten of ghy sijt daer omme doot. want uwe vrijn dye bewijst dat claerliken voer alle dinc wilt dair mede haesten Dye wolf die stont daer mede inden rinck ende hoerde toe Mer hi sweech
/59836033/ al stille Mer doe die coninck hem sinen noot claghede. ende seide heer ysegrym nv hoerdi wel hoet hier gaen moet uwe leuer die moet my ghenesen Doe sprack hij Neen here also niet Ick weet voerwaer wel dat ic noch gheen vijf iaer out en ben Soe ick mijnre moeder hebbe | |
| |
horen seggen Mijn vader sprack Here wat leit v aen sinen woerden ghi sult mitten ouder wel ghedoen. doet hem spouden Ick sal aen die leuer wel sien of si waer seit ende of si v nut is Ende met dyen soe moest die wolf ter koeken gaen. ende hem wort die leuer wtgewonnen Die coninc die atse ende hij ghenas van alre siecten die hi onder hem hadde. des dancte mijn here minen vader zere ende hij beval al sinen gesinne op hoer lijf dat si hem nae dyer tijt voert meyster reynaert hieten
Hij bleef voert biden coninc ende was geloeft van allen dingen Ende hij moest altoos beneuen hem gaen Ende die coninc gaf hem met ganser herten enen fyolen roesencrans dien hi op sijn hoeft altoos dragen moest Nv is dit leyder al omme geslagen Ende al oude doeghet die wart vergheten. ende die ghierige scalken die werden verhoecht die wijsheit die wort verdruct des hebben die heren groet afterdeel Ende si dalen soe langer soe meer. want als een ghierich dorper here wort Ende bouen sinen gebueren macht crighet Soe en weet hij selue niet wye hy is. ende waen hij ghecomen is hij en bedroeft hem niet omme yemants lyden Ende hi en hoert oec nyemants bede hem en werden giften gegeuen Al sijn | |
| |
meninghe dat is brenghen hier brenghen daer Och hoe menige ghiere sijn nv ten houe bi den heren Si flatteren. si smeeken Mer mochten si hoers heren leuen behouden mit een oer dat si daer voer gauen. si lieten hem eer steruen Si slachten den wolf die den coninc node mitter leuer lauen woude /6034-6080/ Noch hadde ick lieuer eer die coninck storue mitter coninghinnen dat daer twintich woluen hoer lijf verloren Het waer oec ten minsten scade. want wat van quaden saeden coemt dat sal selden sijns dancks enighe doeget doen Heer coninc dits in uwer ioghet gheschiet dat aen uwen vadere aldus ghewrocht is Het mach v lichte vergheten wesen Ende oec soe heb ic selue v eer ende hoesheyt bewijst ende ghedaen onuerweten dat iv doe zere ghenaem was Al dancty mi nv des luttel Mer licht ghij en bedenct des nv ter tijt niet dat ics vermaen. niet v tot enighen verwijt wan ghi sijt alre doechden eren waerdich diemen v gedoen kan dat hebdi vanden almachtigen gode te leen ende van uwer properre edelre hoegher aert Waer om ic v arme willighe dienstknecht byn tot alre tijt sculdich te doene doer v wes ic vermach Ic quam op een tijt gaende mitten wolue heer ysegrym Ende wi hadden te samen een verken geuangen ende door sijn luyde | |
| |
garren Soe beten wijt doot Ende here ghi quaemt van verre wt enen hage in onse gemoete Ghi grueten ons vriendelic ende spraect gy twee weest willecome Ic ende mijn huusvrou die hier nae coemt hongher dwingt ons ende wi sijn te hants van spisen gebreckelic wildi ons van uwen gewinne meede deylen ons soude veel te bet te moede werden. ysegrym die sprack stillikijns dat men hem nauwe verstaen en mocht Mer ic riep met luder stemmen. ya wi heer al waert veel meer wie wildi dat dit swijn deyle Here ghi spraect dat sal die wolf doen des wert ysegrym vroe Ende hi deylde dat also hi gewoen was. die een helft nam hi tot sinen verdoene voir wt. dat een vierendeel heer coninc dat gaf hij v mit uwer vrouwen Dat ander vierendeel ghinck hij biten ende knauwen Ende hi haeste hem al dat hy mocht Op dat hijt allene op kreech. ende hy en gaf my niet dan half die longhen Al soude hij noch verworghen
/6081-6136/ ALdus soe toende hi sinen aert Eermen enen credo ghesingen conde. here ghy haddet v deel op ghegheten Nochtans hadt ghi gaerne wat meer gehadt. want ghy en waert niet zat Ende mit dat hi v niet en boet noch en gaf Soe hieft ghi uwen rechteren voet op ende | |
| |
ghi sloecht hem tusschen sine oren dat hem dat vel al totten ogen toe scoerde. doe en conde hij hem niet geliden hi bloede hi huylde ende hi liep snelliken wech ende liet sijn deel daer neder leggen Doe seide ghi tot hem haest v hier weder ende brenct ons meer Ende siet dat ghi v efter wat bet scaemt als ghi meer deylt Doe seide ic here wildi ic wil mit hem gaen Ic weet wel wat ghi seit Ja ic liep mit hem hi bloede seer hi croende hoe oevel dat hi daer aen was Mer al stillekijns hi en dorst niet lude clagen. wi liepen soe langhe tsamen dat wi een kalf vingen Ende doe ghijt ons saghet brengen. doe lachede ghi want dat behagede v wel Ghi seit tot mi Reynaert ghi sijt snel ter jacht Ick sie wel ghi konnet wel wat vinden als ghijs v onderwinden wilt ghi sijt ter noot goet wt gesant. dat kallef is groot ende vet. hier moet ghi selue dye deylre of wesen Ick seide gaerne here. heer coninck voor v soe is dye een helft uwe Ende dye ander helft mijnre vrouwen Pensen darmen ende leuer ende longhen die sullen uwe kijndere hebben. dat hoeft sal hebben ysegrym ende die voeten sal ic hebben Doe spraecti blidelic Rynaer wie leerde v also hoesliken deylen here dat heeft gedaen dese pape die hier sittet | |
| |
mitter roeder crunen Mittien dat hi hem seluen huden soe hout was. doe hy dat swijn deylde Aldus soe wert ysegrim belopen ouermits sijnre onhoescher ghiericheit met scaden ende mit scanden Och men vint noch menigen wolf die sonder reden verslijnden. ende si eten die gene daer si ouer moeghen. hem naeket /6136-6190/ menighen droeuen dach die den woluen zaden moet Want si en sparen vleysch noch bloet. vrient noch vyant. wat si ghenaeken moghen dat nemen sij Och wee den landen ende der steden daer dye woluen dye ouerhant hebben Here dit ende mennighe ander doghet hebbe ick doer uwen wille ghedaen die ic v wel segghen soude viel die reden niet te lanck des ghij mij nv cleynen danck gheuet nae den woerden die ick van v hoer Woudi alle dinck doer sien ende bedencken v wel ende wat met my lijden Byn ick ymmer dye ezel diemen rijden sal om dat lam datmen eten moet Waer mijn auontuer goet Ic soude dye andere snodele eten Ick plach goet ende quaet te weten veel bet dan sommighe ander Ende was oeck mede wel gheloeft van woerden die ick seide ick conde voer heren ende voer vrouwen saken ordineren ende insetten die tot laste droeghen ende voersien wes dair\van | |
| |
gheschien moecht veel bet dan mennighe daert nv aen staet Men plach gheen nauwen raet te sluten here in uwen houe Ick en plach daer bi te wesen Al heeft mi dat ongheual aldus onder dat nette gheuanghen Doch dit blat mochte noch wel omme slaen Ende dat rat van auenturen dat mocht mi noch soe hoeghe vueren dat mijn recht ende mijn woerde gelijc enen anderen voert souden gaen. want ic eysche des gheen verdrach Ist datmen my nae rechte ouertughen mach in enighen broeken Ic wille datmen aen my rechte Ende seyt yemant yet op my dat hij met ghenen tughen toe brenghen en kan noch en mach dye dat seit na die gewoente vanden houe wilt mi doch dan lieue heer coninck laten geschieden dat recht van den houe. die coninc sprac. reynaert die spreket zere ghevoechlic ic volghe uwer redene Mi en is dat ongheual van kywaert niet kondich. wie dat hem sijn leuen ghenomen heeft Anders dan wi saghen dat bellijn den ram die maele met kywaerts hoefde bracht ick laet v van dien gheruchte quijte Ende ick wille dat wt mi setten Lieue heer coninck
/6190-6244/ god die moets v lonen zeeker ghi doet waele want sine doot maket mi soe rouwich dat my mijn herte duncket onttwe breken Och doe si beyde van mi | |
| |
schieden doe wert my mijn herte alsoe swaer Mi dochte dat ic swymen woude Het heeft entelic dit ongheual gheweest dat mi dat aldus nae was Als die meesten hoep die daer waren die woerde van reynaer gehoert hebben vanden iuwelen. ende hoe hi voert sijn ghelaet daer op stercte die meenden dat hijt onuersienlic dede ende dattet al waer was dat hy seide Sy beclaechden hem zere sijns onghemacks sijns scades ende sijns rouwen Die coninck ende dye coninghinne die iammerden selue sijnre ende seiden dat hy hem te vreden soude setten ende scicken hem die iuwelen te soeken. want hi hadse al soe sere gheprijst datter hem dye syn wel zere toe stont Ende om dat hij hem vroet maecte dat hyse hem beyden ghesant hadde Al en quam hem daer niet of in die hant Si haddense gaerne ghenomen hadden si daer toe konnen aen comen
REynaer die verstont hoer meninge wel hi dochte tot hemwert luttel goets Hi seide god dancke v here ende vrouwe dat ghy my in minen rouwe ende lijden soe vriendelic vertroost Ic sal nacht noch dach rusten Ende oeck mede alle die ghene die ick oeck moeyen mach Ic sal lopen iaghen smeken bidden dreyghen ende vraeghen alle dye vyer hoecken | |
| |
vander werelt omme al soude ic ewelic soeken tot dat ic weet waer si gebleuen sijn Ende ic bid v here of si tot sulcker stede waren dat icse mit beden noch mit crachten niet ghewinnen en conde dat ghi mi dan bystant doen wilt. want dat gaet v doch selve an. ende dat goet is v Ende oic behoert v roef ende moert te rechten die hier leider in gheschiet is Reyner des en sal ic niet laten. wanneer ghi weet waer si sijn Mijn hulpe die sal v altoes bereyt wesen Och lieue here dits te vele geboden Mocht ic noch ic souts v lonen Nv heeft reynaer sijn /6244-6295/ saken schoon ende vast. want hi heeft den coninck in sijnre hant die hem eerste alsoe swaren vyant was Hem dochte dat was hem bet vergaen dant hem ghescepen was Hij heeft hem allen alsoe veel loeghen in dye oeghen gheslaghen Alsoe dat hij op sinen vryen voeten wel heen mach gaen sonder enich beclachte van yemant Mer ysegrym die wart zere toornich ende mismoedet ende hi sprack O edel coninck sidi aldus kijns dat ghi desen loesen boesen scalcke gheloeft. ende laet v met valscher loeghentalen aldus verdwaesen Trouwen ick soude hem dat lancsem ghelouen Hij is van moerde ende van verradenisse doer toghen hij houdt | |
| |
hier toe sinen spot mede Ende ic salt hem noch onderwysen eer hi van mi scheit Mij is lief dat ic hem hier bi mi sie Alle sijn liegen en sal hem niet baten dat hi aldus slecht van mi comen sel
|
|
Auteursrecht onbekend