|
| |
[Cap. XVII.] Hoe reynert die ghene in laste brochte die hem ter doot wouden brenghen. ende hoe hi die hulde vanden coninc verwerf
/2249-2299/
NV hoert hoe reynert des begon Inden eersten so bedroech hi grymbert sinen lieuen maech die hi hadde. ende die hem in sinen noden van herten altoes hout was. dat dede hi daer omme datmen sine woerden te bet ghelouen soude Ende dat hi dan voert van dier saken op sijn vianden mede te bet legghen mochte Aldus so began hi ten eersten ende seide Mijn here mijn vader die hadde gheuonden coninc ermerijcs scat in enen put verholen legghen Ende doe hi dit grote goet had doe was hi soe hoemoedich ende so houaerdich also dat hi mit sijnre ghecker houaerdien allen dieren onwaert wort die sijn ghesellen te voren gheweest hadden Hi dede tybert den cater varen in dat wilde lant van ardennen tot brunen den beere ende ontboet hem sine hulde Ende woude hi coninc wesen dat hi dan in vlaen\deren | |
| |
comen soude Bruyn die wert hier seer blide van. want hi des langhe begheert hadde Ende hi voer heen tot vlaenderen wert tot minen vader die ontfinc hem vriendelic Ter stont sende hi om den wisen grymbert ende om den grysen yesegrym. ende om tybert den cater Doe dese viue quamen tusschen ghent. ende den dorpe dat heit yfte daer hielden si horen raet enen donckeren langhen nacht lanck. ouermits des duuels cracht ende mijns vaders ghewelde van al sinen ghelde Si quamen des ouer een. ende swoeren daer des conincs doot Nv verhoert dit wonder. si sworen alle vier op ysegryms crune dat si bruynen enen coninc ende enen here maken souden ende brenghen hem inden stoel tot aken ende setten hem die gulden crone op sijn hooft Ende waer yemant van des conincs vrienden /2299-2354/ ofte maghen die dit keren woude dien soude mijn vader mit sinen scatte ende mit sinen ghelde verdriuen ende voert hoer macht ontnemen
DEs soe gheuielt op eens morghens vroe dat grimbert mijn neue van wine bi na droncken was Alsoe dat hijt vrouwe sloepecade sinen wiue in rade seide Ende beual hoer dat sijt ymmer swighen soude. mer si vergattet ende seide dat voert in biechten tot minen wiue op een heyde. also si te samen bedeuaert ghin\ghen. | |
| |
mer si most dat eerste bi hoer trouwe ende der heyligher drie coninghen name sweren dat si om lief. noch om leet nyemant voert segghen en soude. mer mijn wijf en hielt dat niet. ende si en versweechs niet langher dan hent si bi mi quam. ende si seide mi alle dat si vernomen hadde. mer ic moest dat heymelic houden Ende si seide mi mede also veel litteykens dat ict wel gheuoelde dattet waer was. also dat mi van anxte mijn haer recht op ghinc staen. ende mijn hert wort mi soe swaer als een loet. ende so cout als ijs Ic bedocht hier een ghelikenisse bi. alsoe die vorschen hier voermaels vrye waren ende claechden dat hoerre te vele onbedwonghen waren want gheen ghemeent sonder dwanc en dochte Ende si riepen tot gode mit luder stemmen dat hi hem enen here settede diese bedwonghe Dit wast al dat si songhen God die hoerde hoer begheerte. want si redelic was. ende seynde hem enen storcke ofte een oudeuaer die verbeetse ende verslantse waer hise vant Altoes was hi hem onghenadich Doe clagheden si man ende maer ouer al. ende alle man mer doe wast veel te late Dese die waren te voren vryen ende si en dorsten nyemant achten nu sijn si ewelijcke eyghen ende si moeten den oudeuaer horen coninck onderdanich bliuen: Hier omme ghi rijcke beyde ende ghi armen Ick | |
| |
duchte dattet mit ons oic aldus geuallen mochte. ende sorgede voer vallen
/2355-2409/ HEre heer coninc aldus heb ic sorge voer v gehadt des ghi mi luttel danckt Ic kenne bruyn so scalc ende so quaet van groten ouerdaden Daer om ontsach ic hem ende docht worde hi mijn here dat wi alle verloren waren Ic kende onsen hoge geboren here den coninc so moghende goedertieren ende soe genadich Dus ouerdocht ic dit bi menighen dinghen dattet een quade wisselinghe waer enen vuylen stinckenden ghierigen vraet voer enen edelen stouten vorsteliken leeuwen tenen Coninc te hebben daer ons allen so vele lastes pinen ende droefheden van comen soude. want hi meer dolre verbackenre daseryen in sinen onreynen balch heuet ende oec alle sine ouderen dan yemant Aldus soe leet mijn herte alsoe menighen sorghe Ende ic docht alle weghe hoe ic dat bi brenghen mocht daer si bi scoerden ende braeken mijns vaders bosen raet die van enen dorper ende van enen verrader ende van enen arghen dieue enen here ende enen coninc maken woude Altoos soe badt ic gode. dat hi den coninck in ganser eren in gheheelre salicheyt ghesparen moste ende behoeden langheliuich Mer ic docht dat wael. behielt mijn vader sinen scat. hi soude | |
| |
met sinen valsche ghesellen den raet al vijnden dat die coninc verstoten mocht werden Hier was ic dicke grotelic in bedocht hoe ic dat best weten soude waer mijns vaders scat laghe Ic wachte nauwe tot allen stonden In bossche In haghe ende in velde waer minen listighen ouden vader sijn oghen op stonden. dat was bi nacht of bi dage of wast cout of nat Altijt was ic hem bi dat ic hem inden wege sach of ic des scats In eniger manieren vernemen conde waer dat hi hem gheleyt hadde
TOt eenre tijt lach ic neder al plat op die aerde. ende ic sach minen vader wt enen holle comen lopen Nv hoert wat ic van hem sach ende hoe dat hi dede doe hi vten holle quam. doe sach hi wyde om of hem yemant bi was of sien mocht Ende doe hi nergent nyemant en sach. /2410-2460/ hi verbeyde dattet dach wert Ende hi stopte dat hol weder mit sande ende maecte dat effen ghelijc den anderen lande: Dit en wist hi niet dat ick dit sach waer sine voetsporen stonden daer streeck hi sinen stert ouer ende mede met sinen monde also datment niet ghesien en conde dat leerde ic daer aen minen valschen ouden vader Alle dese listen daer ick te voeren niet of en wiste Mit desen soe scheyde hi van daer ende liep ten dorp waert omme hem te gheneren | |
| |
Ende ic en vergats niet ende spranc op ende liep totten hole wert ende hoe wel hi meende dat hijt besorget hadde Ic en was so sot niet ic en vant dat hol wel Ende crassede mit minen voeten dat sant daer wt den gate Ende ic croep daer in Daer vant ic dat meeste goet van sinen silver ende van roden goude Hier en is nyemant soe out die des ye soe veel ouer enen hoep gesien heeft van sinen leuen Doe nam ic mijn huusvrouwe ermelijne te baten Ende en ruste nacht noch dach wi en sleepten ende droegen altoes mit groter pinen eer wi desen rijcken scat droegen op een ander stat daer hi tot onsen gewoude bet lach onder enen hage in een diep hol Binnen deser tijt dat mijn huusvrouwe ende ic aldus arbeiden soe was mijn vader totten ghenen die den coninc verraden wouden Nv moechdi horen wat si deden Bruyn ende ysegrym die seynden brieue alle die landen doer of yemant waer die soudie winnen woude. dat si quamen tot brunen den beer die soudse houden ende hij woude hem hoer soudie te voeren gheuen Mijn vader die liep ouer al doer dat lant ende droech dese brieuen Hoe luttel wist hi dat hem sinen scat vanden dieuen ghenomen was ya al had hem alle die werelt wten gronde moghen werden hi en hadde daer niet enen pennjnc van | |
| |
alle sinen scat gheuonden
/2461-2517/ DOe mijn vader aldus ouer tlant tusschen der eluen ende der sommen gelopen hadde ende hi hadde menigen seryant mit sinen goude ghewonnen die tegen den somer brunen te hulpe comen souden doe quam hi weder omme tot brunen ende sine ghesellen Ende vertelde hem hoe grote pijn ende sorghe dat hi voor die borghe inden lande van sassen geleden hadde Also dat die iaghers daghelics mit horen honden dicke nae hem reden Soe dat hijt lijf nauwelic ontdroech Doe hij dese vier felle verraders dese reden vertoghen hadde. doe toende hi hem brieue die bruynen wel bequamen Daer der xij. c. van ysegrims magen bi namen in stonden Behaluen die caters ende die beeren. die vossen ende die dassen beyde van doringhen ende van zassen Dese die haddent hem alle ghesworen dat si biden eersten bode diemen hem seynde. op datmen hem gave den solt van eenre maent te voeren Soe wouden si brunen te hulpe comen Dit benam ick des dancken ic gode Nae desen woerden soe ghinc mijn vader totten holle daer sinen scat in lach ende woude dat bescouwen. doe ghinc daer op enen groten rouwe. want wat hi socht hij en vant daer niet. hy vant sijn helle gebroken ende sinen scat die was wech ghedraghen Daer | |
| |
dede hi dat ic lange beclagen mach van groten toerne ende rouwen so verhinc hi hem seluen Dus soe bleef brunen opset met mijnre behendicheit after Nv siet doch hier mijn ongheual Dese verraders ysegrim ende bruyn die sijn nv die heimelicste rade biden coninck ende si sitten bi hem ter hoger banc. ende ic arme reynaer ben sonder danck Ic hebbe mijns selfs vader begrauen omme dat die coninc sijn leuen houden soude Here sprac reynaer waer sijn si die dat doen souden hem seluen te bederuen om v te behouden
DIe coninc ende die coninghinne die hoepten om groot ghewin ende sonder rade so namen si reynaer ende baden hem dat hi wel doen woude ende wisen hem sinen /2517-2573/ scat Reynaer sprac hoe soude ic den coninc of die gene die mi hangen willen om verraders ende moerdenaers wille die met langen redene mi ter doot geerne beswaren souden Soude ic dien mijn goet wijsen Soe waer ic ymmer wten sinne Die coninghinne sprac neen reynaer die coninc sel v leuen laten ende hi salt v altemael vergheuen ende ghi selt voert vroet wesen ende minen here alle weghe ghetrouwe Reynaer antwoerde der coninghinnen Lieue vrouwe In dien dat mi die coninck dit nv voer v mij vast ghelouen wille Ende dat hij mi sijn hulde wil gheuen | |
| |
Ende dat hi mi voert alle broeken sculden beclaech ende anvechtinge vergeuen wille so en wort nye coninck soe rijcke als ick hem maken wille: Want die scat die ic hem wysen sal die is groet ende costelic sonder ghetal Die coninc sprack Ay vrouwe wildi reynaer ghelouen verdrages my hy is tot stelen. roeuen ende lieghen inden vleysche ende inden been gheboren Die coninginne die sprack Neen here ghi moget hem nv wel ghelouen Al was hi te voren felle hi is al anders dan hi was Ghi hebt. doch gehoert dat hij synen vader ende den das bedroghen heeft daer hi ander dieren wel mede betegen mocht hebben hadde hi anders quaet felle ende loghenachtich willen wesen Die coninc sprac. vrouwe wildijt dan ommers aldus hebben ende dunct v dat best ghedaen Al waende ic dat mi scaden soude Ic wil dese broeken van reynaer al op mi nemen ende gelouens sinen woerden Mer ic sweer bi mijnre croenen. waer dat sake dat hi ymmermeer misdede dat souden alle dye ghene becoepen die hem ten neghenden leede aen gaen Reynaer die sach den coninc belopen ende wert blijde in sinen moet ende sprac heer coninc Ic moist onvroet wesen soude ic v seggen dat soe niet en waer Die coninck die nam een stroe vander aerden ende vergaft reynaer altemael der misdaet | |
| |
sijns vaders ende van hem seluen mede Al was reynaer nv blide ende vroe dat en dochte mi geen /2573-2627/ wonder wesen. want hi was vander doot ende van alle sinen vianden nu gans wel ghenesen
O Coninc sprac hi edel here ende lieue vrouwe coninghinne god moet v lonen deser eren die ghi mi doet Ic wil daer omme dencken ende dancken v hier van Also dat ghi alre coninghe rijcste wesen sult. want hi en leuet onder der sonnen niet dien ic minen scat bet gan dan v beiden Doe boerde hi op vander aerden een stroe ende boet dat den coninc seggende Lieue here hier wilt ontfaen den scat die coninc ermeric voertijts besat want ic gheuen v met vrijen wille ende ic vertie daer claerliken van die coninc dye namt stroe ende werpt vroelic van hem met enen bliden aensichte ende hi danckten reynaer zere Reynaer die lachte in hem seluen Die coninc hoerde after dese tijt na reynaer rade. ende voert alle die daer waren. waren tot sinen wil Here sprac hi hoert ende mercket wel na minen woerden Int oeste van vlaenderen staet een bosch ende hiet hulsterloe ende een water hiet criekenput dat leit daer bi Dit is soe groten wildernisse dat daer dicwile in enen helen iaer wijf noch man en comet sonder die wil ende die niet en wil die scouwet Hier leit dese scat behuyt verstaet wel dat | |
| |
die stede hiet kriekenput Want ic rade voer uwen minsten scade dat ghi ende mijn vrouwe daer selue reysen wilt Want ic en bekenne nyemant so trouwe die ic van uwer weghen des gelouen dorst Aldus so wilt daer selue wesen Ende als ghi bi kriekenput coemt daer suldi vinden twee ionge berckenboem ende staen alre naest den put here tot dien bercken seldi gaen daer leit die schat onder begrauen Daer suldi grauen ende scrauen een luttel most af an die een side. daer seldi menige ghesmide vinden van goude ende van siluere Ende ghi sult daer vinden die crone die coninc ermeric droech in sinen /2627-2680/ daghen die soude brune gedraghen hebben hadde sijn wille voert gegaen Ghi sult daer menighe cyerheyt sien van costelike ghesteente in gulden wercke die menich dusent marck waert sijn Heer coninck here Als ghij dit goet nv hebt hoe dicke soe suldy in uwen moet dencken. ghetrouwe reynaer die voss dattu met dijnre listen desen scat hier groeues God die gheue dy ere. soe waer du biste
DIe coninc sprack Heer reynaer gy moet mede ende helpen ons den scat op grauen ic en weet bi mi seluen daer nymmermeer te gheraken Ic hebbe dicke hoeren noemen Parijs Aken Colen. ende zyricxzee als ic mi duncken laet | |
| |
Reynaer soe leit dese scat recht of ghi uwen spot daer mede hielt. want ghi noemet ons kriekenput dat is een beueynst name Dese woorde en bequamen reynaer niet wel ende sprac met enen beueynsden toornichliken sin ende seide Ia ia heer coninc. ghi sijt daer alsoe nae als van romen tot meye. waendi dat ic v leyden wille totter flumen van iordane Neen ic sal v wt den wane brenghen openbaer mit goeder oerconden Hy riep lude cuwert die hase Coemt hier voer den coninc. die dieren saghen alle darwaerts hem wonderde wat die coninc woude Reynaer sprack Cuwert hebdi coude. hoe beef di dus hebt genen vaer ende segget wt minnen den coninc die waerhede. des vermaen ic v bi der trouwen die ghi minen here ende mijnre vrouwen sculdich sijt van des dat ic v vrage: kywaert sprac. al soude mi dat minen hals costen Ic en sal daer niet om lieghen Ghi hebt mi soe hooch ghemaent Ist dat ic dat weet ic sal daer dye waerheyt of seggen Soe segt hem En weet ghi niet wair kriekenput staet is v dat niet kenlic Cuwert seide Ic wist dat wel ouer xij iaren waer dye stont hoe vraechdi soe Het staet int bosch van hulsterloe op die warande in die woestine Ic heb daer menich /2681-2740/ armoede van honger ende van couden geleden die ic niet vergeten en can Pater | |
| |
simonet die vriese plach daer te slaen die valsche munt daer hi hem scoene op hielt mit al sinen gesellen Mer dat was eer ic met rijn mijn geselscap vast maecte die mi menigen last gequijt heeft waer rijn mijn lieue hont ende mijn lieue geselle al hier ende dat god versage hi soude hier voer deser dieren onser beider spille ende onser beider leuen in eenre scoenre rymen vertrecken Ende dat ic in menigen dage noch in enigen zaken teghen minen here en misdede anders dan ic met rechte doen soude Reynaer sprac Gaet weder onder gene knechten hoerdijt cuwert Mijn here die coninc en begeert niet meerre van v te weten Cuwert die dede soe ende ginc weder daen hi quam Reynaer sprac heer coninc ist wair dat ic v seide Jaet reynaer vergeuet mi Ic dede oeuel dat ic v niet en geloefde Reynaert vrient nv vijnt den raet dat ghi mede gaet ten putte ende ter stede daer die scat leyt Reynaer sprac here het is een wonderlijc dinc waendi dat ic niet gheerne mede en ghinc Oft met mi soe stonde dat ic met v wanderen mochte dat v heerlicheyt daer gheen scande of en had. doch neen ten mach niet wel wesen Hoert wat ic v segghen sal ende segghen moet al ist mij scande Doe ysegrym in des quaden duuels name in dye oerden ghinck ende hij en moninck | |
| |
beschoren wort Doe en conden hem die prauande daer ses moniken hem op bedroegen. hem niet genoech en waren hy clagede ende kermde altoes soe zere dat mi sijnre iammerde. want hi wort traech ende cranc Also hi mijn maech was so gaf ic hem raet dat hi ontliep Hier om byn ick in des paeus banne Ic wil morghen vroe als die sonne opgaet op den wech te romen om myn oflaet Ende van romen wil ic voert ouer meer ende ic en wil niet weder keren eer ic so veel goedes ghedaen hebbe. dat ic /2740-2800/ met eren by v gaen mach Het waer v groot scande heer coninck here in wat lande dat ic met v quaem datmen seggen soude dat ghy v wandelinghe maecte met enen verwatenen bannyghen mensche Die coninck sprac. nae dien dat ghy te banne sijt Ic gheloeue des. toech ic wt met v wanderen men soudet mijnre croenen verwyten Ic sal dan cuwert of enen anderen met my te kryekenputte laten gaen Ende ic rade v reynaer dat ghij v seluen wten banne doet Heer coninc heer dair om wil ic te romen wesen als ic eerste mach Ic en wille nacht noch dach rusten ic en ben gheabsolueert Reynaer my dunct ghij sijt in goeden dinghen wael bekeert God laet v uwe begheert gans volbrenghen
REchte als dese sprake gedaen was doe ginc | |
| |
nobel die coninc op een hoge staedse van steen staen. ende hiet alle dese dieren swigen Ende neder in dat gras te ringe gaen sitten elken nae sinen staede dat hi geboren was Reynaer die stont bider coninginne die hi wel lief hebben mochte Doe sprac die coninc. hoert allegader arm ende rijc ionc ende out die hier staen Reynaer mijn huusgenote diemen huden gehangen soude hebben hi heeft nv te houe so wel gedaen dat ic ende mijn wijf die coninghinne die gelouen hem onse vrientscap ende onse hulde Die coninghinne die heeft veele voer hem gebeden Also dat hi tegen mi versoent is Ende ic gheue hem sijn lijf ende sijn leede weder vrij Ende daer toe enen vollen vrede ende ick ghebiede v allen bi uwen liue dat ghi reynair sinen wiue ende sine kinderen ere doet waer si in v gemoete comen. het si bi daghe of bi nachte Ende ic en wil oec van reynaer gheen claghe meer horen Al heeft hi voertijts misdaen hi wil hem nv seer beteren Hi wil morgen vroe te romen totten paeus gaen om oflaet van alle sine sonden. ende voert ouer tmeer Ende hi en wil niet weder comen. hi en brenghe oflaet van al sinen sonden Dese tale hoerde tyselijn die rauen. ende liep tot ysegrim /2801-2850/ tot bruyn ende tot tybert daer si waren ende sprack: katyue hoe is daer nv ghenaren Onsalige luyde wat doedy | |
| |
hier Reynaer is een ioncker ende een bottelier ende wter maten mogende inden houe Die coninck die heeft hem alle sine brueken quijt gelaten ende sine misdaden vergeuen Ende ghi sijt daer alle ynne verraden. ysegrim sprac hoe mach dit wesen Ic meen ghi ons lieghet tyselijn Ic en doe seker sprac die rauen Doe ghingen die wolf ende bruyn totten coninc Tybert die was in groter sorghen Ende hi was soe sere veruaert op dat hi reynaer vrientscap crigen mocht hij wilde sijn een oghe. dat hi tot des papen huys verloren had voer yn om niet verloren hebben hij en wist van vresen niet wat hi doen wilde Hi claghede te gode dat hem leet was dat hi reynaer ye ghesach
|
|
Auteursrecht onbekend