Den Redenrijke constliefhebbers stichtelicke recreatie

[p. 7]

Den Eerenvesten, Wijsen, seer Uoorsienigen

Heeren,Schout, Burge-meesteren, Scheepenen, ende Raedt, der wijt vermaerde Coop-Stadt ROTTERDAM, wenschen wy Keyser, Prins, Factoor, ende [gemeen] Camerbroeders der Blauwe Acoleyen, als onse Eerwaerdighe ghebiedende Heeren, gesontheyt aenden Lichaem, wijsheyt in Regeringhe, ende salicheyt aender Siele.

EEDELE Heeren, alsoo wy tot diversche reysen van verscheyden Cameren ende Constlief-hebbers der Rethorijcken, (beneffens onse naegebueren ende mede Broederen) beroepen ende verschreuen zijn gheweest. Om niet alleen hare voorgestelde questtien Rethorijckelick te solueren, maer haer uytghesonden Chaerte sulcx vereysschende, met leuendighen cierlicke Personagien te bewijsen, en af te beelden, daer wy ons meest altijdt (met V.E. consent) verthoont ende ghepresenteert hebben, ende also ghedragen, dat wy altoos naer onse cleyne ongheleerde gaue, onser Stadt ende Camers eere, beneffens onse Medebruederen, verdedicht ende bewaert hebben. Dit Edel, Heeren Considererende, heuet ons niet alleen goet, (maer oock hoochnodich) ghedocht, soo verre wy anders vant alderarchste quaet (dats van d'ondanckbaerheyt) niet wilden beschuldight zijn, mits hier toe gheport zijnde, doort versoeck ende ghestadich aendryuen van sommighe E. Reden-rijcke Const-lief-hebbers, met V.E. Raedt en Consent wederom te nodighen, allen den genen daer wy by, ende met op verscheyden Rethorick Feesten gheweest zijn. So hebben wy om seeckere redenen breder inde naervolghende Voorreden verhaelt, onse ghedruckte Chaerten, niet alleen aen alle Hollantsche Cameren, (maer oock daer beneffens generaelick, aen alle vrome Const-lief-hebbers der Rethorijcken ghesonden, ende gedistribueert. Ten eynde hem niemant (op geen Camer, nochtans Constliefhebber) zijnde te verlagen, hebben soude. Soot diversche reysen ghebleken is, aende geene die haer Habitatie ter plaetsen houden, daermen tegenwoordich t'sy per faulte van Constliefhebbers, ongheleghentheyt des plaets, ofte door belet van sommighe die gheen Camer ofte vergaderinghe der Retrosinen is houdende, die nochtans soe nootsaeckelick is (als geensins de gerinste zijnde vande seuen vrye Consten) datse de Griecken (waer van Empedocles deser loflicker Conste d'eerste Inuenteur is) bouen al in weerden gehouden, ende verheuen hebben, dien de Romeynen daer naer gevolcht, en de haer Comedien door Liuius, Andromicus, int latijn naeder griecscher maniere beschreuen, ende binnen Romen

[p. 8]

Iaerlicx doen spelen hebben, waer uyt genoechsaem blijct, dat dese loflicke Redenrijcke const gheen nieuwe noch lichtvaerdighe Inuentie, maer een oude vermakelicke dienstlicke ende stichtlicke nutte conste is, die niet alleen by den hoochgheleerden Philosophen hooch vermaert, en in eeren ghehouden, maer oock by den Romeinschen Princen voortijden in groter estime gemaintineert is geweest, blijckende noch hedendaechs byde seer overcostelicke Amphiteatrums; dien sy ter eeren dese Conste ende welghevallen haerder gemeente binnen Romen deden bouwen, alwaer sy ter bequamer tijd openbaerlick hun Comedien ende Traghedien den volcke Rethorijckelick speelwijs exhibeerden, welck goet Exempel ons Voorouderen altoos naerghevolcht ende veele Princen voor hun voornaemste eerlicxste recreatye gehouden hebben, blijckende int heerlick Triumphant lant Iuweel inden Iare 1561. binnen Antwerpen gehouden, daer niet alleen veel treffelicke Mannen, als liefhebbers dese Const hen verthoonde, maer meest alle den voornaemsten Adel des Lants, dese Rethorijckelicke Feeste becosticht, en met haer persoen oyt alderheerlicxste vereert hebben. Soo en heeft hem oock den hooghgeboren Prince van Orangien hooch lof memorie niet geschaemt, als Prince der Violieren binnen Antwerpen, dese loflicke Const met zijn Edel Persoon te vereeren. Soo dat wy metter waerheyt wel seggen moghen, aen zijn Excel. bevonden te zijn, dat die vermaerde wijse Poet Horatius tot lof dese Const eertijts gheschreuen heeft:

Alsulck Poet is wel waerdich gheeert,

Die duecht en profijt met ghenoochten leert.

Nu en is (Edel. Heeren) dese loflicke redenrijcke const by ons niet anders dan een Nederlantse Poety, waer door de Menschen met stichtelicke sierlicke redenen (in welcx plaetse wy nu rijmende woorden ghebruycken, ende leuendige Exempelen totter duecht gestuert ende geleyt, jae dickwils met buertighe ende belachelicke Esbatementen) beter als met ernstige vermaninge tot een Borgerlick leuen ghevordert werden, ghelijck als Marcus Menenius Agrippa het ghemeyn oproerich roomsch volck tegen hun Regeerders (dien sy Vaders noemden) met de fabule vanden buyck ende leeden gestilt ende bevredicht heeft. So oock Themistoeles die van Athenen, door de Fabel vant Vosken ende Eghel. Sertorius de Iberianen, met zijn Witte Hinde, ende Alicurgus de Lacedemoniers met zijn twee Hondekens. Soo oock Minos Nuina Pompilius, ende meer andere hun groue Ghemeente (twelck te dien tijden tot oproer en niewicheyt seer genegen was) met dusdanighe belachelicke fabulen (doch vol stightelicke Moralen) altoos meer bevredight ende gestilt, dan sy wel met veel treffelicke redenen, ofte ernstighe Oratien ghedaen souden hebben. Dit wel Considererende, veel doorluchtighe Princen ende hoochgheleerde Philosophen, hebben dese loflicke Poety altoos in groter waerden gehouden, als wel wetende (door verscheyden ervarentheyden) hoe nut en dienstlick sy den ghemeenen oorbaer altoos ghe-

[p. 9]

weest is, so wel in voorspoet (t'sy in Triumphen, blyde incomsten, of Huldinghe, van Coninghen en Princen, om die te vereeren, en hun Ghemeenten te vermaecken) als in teghenspoet, om die te beschermen, ende (het heromnes) te bevredighen. So ist Edel. Heeren, dat wy (volghende den aert ende stijle aller Poeten,) ons ghedraghen ende ghevoecht hebben, int uytsenden onses Chaerts, nae de ghelegentheyt des tijdts, ende standt deses Lants, bevindende de selue teghenwoordich in so veel verscheyden Religien ofte Godts-diensten, verdeelt ende verschoert, dat veel eenvoudighe herten door de diversche opinien ende leeringhe der Leeraren twijffelmoedich verstrickt, en in werringhe gehouden werden. Daerom heuet ons Blauwe Acoleykens goet oorbaerlick, ende ons naesten dienstlick, ghedocht, tot versekerheyt alles eenvoudigher menschen, die gaeren saeten, als ghetrouwe en ghehoorsame Leerlingen (om recht onderwesen te werden) aende voeten haers eenighen Leermeesters Christo Iesv, om daer door een ghesont ende oprecht oordeel (tusschen de ware ende valsche kercke) te becomen, te vraghen allen Camerbroederen ende liefhebbers der Rethorijcken.

Hoe sal den Leerling recht oordeelen, van zijns Leeraers leer.

Niet om dit te solueren nae haer selfs goet-duncken, noch nae d'opinie der geener die hier in een gheloof ende ghevoelen hebben, maer naert ware Richt-snoer der heyligher Schriftueren, vande geenen die meest int gheloue diuersseren, ende in opinie malcander contrarij zijn, twelck ten deele mede oorsaeck is geweest, dat ons Chaerte niet alleen aen alle Camers, maer oock generalick aen alle liefhebbers der Rethorijcken is ghepresenteert geweest, die haer int solueren dese questien also gequeten hebben, datter niet een Passage (ter materij dienende) versweghen, noch te te vergeefs gealigeert en is. Soo dat den onpertidighen leser niet alleen volcomen vernoeghen, maer het merch ende keern der gantscher heyliger Schriftuere alhier (als in een mande by een vergaert) voorgedraghen wert, ende also onsen hoochgeleerden ende wijt vermaerden Doctor ERASMUS (wiens ontsterffelicke Fama, door zijn uytnemende wijsheyt, niet alleen gantsch Europa, maer ouer den gehelen aertboden, onder de Heydenen ende Barbaren, wijt bekent is, waer door oock dese zijne gheboort Stadt, die GODT noch dagelicx met Traffique ende Nauitatie meer ende meer segent, ende toe laet nemen, verre vermaert, ende beneffens de fama ERASMI in Oost en West Indien wijtruchtigh bekent wert) in zyn Adagia de daden ende t'lof der Bataviers beschreuen, ende niet sonder redene verre bouen de Romeynen ghepresen heeft. Soo heeftet ons oock (tot Confirmatij van de schriften ERASMI) goet, ende nae den tegenwoordighen stant deses lants niet onbequaem ghedocht, een Politique Vraghe, Reghel, ende Liedeken, den constlieuenden voor te stellen.

Waer in ons daden bouen de Romeynsche zijn te prysen.

Twelck by den Comparanten (als die nu noch veel meerder stof ende ma-

[p. 10]

terij daer toe haden als ERASMVS t'zijnen tijde wel dede) soo claerlick met leuendighe (noch versch in memorij zijnde) exemplen bewesen, ende beweert is, dat alle vrome Patrioten moeten bekennen en seggen:

Alsulcke Bataviers overtreffen d'oude Romeynen.

Ende om dat vele vrome helden niet en souden discoragieren om datmen hen naer hun vrome acten in t'lants dienste met t'sleuens perijckel aengherecht ende volbracht (de wterlicke triumphe) nae de wijse der heydense Romeynen, niet toe en laet. Soo hebben wy t'haerder aller lof ende voldoeninghe vereyscht ende vercregen diversche Liedekens waer in vervatet en begrepen zijn de rechte ware triumphen, daer de Christen Bataviers meest behoren nae te trachten, by so verre sy hare daden met de ydele heydensche roemsuchtighe glorie niet willen bevlecken, nochte verduysteren, dit Edel. Heeren hebben wy (ten dienste van alle Constliefhebbers, ende beminders der stichtelicke Recretiatie by een ghevoecht ende met het Prologe (twelck by de broeders der Blaeu Acoleyen voor t'pronunchieren der Refereynen speelwijs verthoont is gheweest, bequamelick in een Boecxken doen drucken, ende t'selue niet sonder reden ofte t'onrecht, Der Redenrijcke Constliefhebbers stichtelicke recreatie, geintituleert, ende V.E. als naer behoren gedediceert, niet twijffelende of V.E. sult ons Blaeuwe Acoleykens dit ten goeden houden, ende dit cleen (nochtans stichtelick)Boecxken, ter liefden deser Conste en ter eeren alle Constbeminders, die haer op dese onse Refereyn Feeste gepresenteert hebben, onder V.E. Protextie ende bescherminge nemen.

Aldus gedaen binnen Rotterdam den eersten Novembris, Anno xv.hondert acht ende t'negentich, daer Minlick versaemt waren.

V.E. ghehoorsame.

Keyser, Prins, Factoor, ende ghemeene Camerbroederen der Blaeuwe Acoleyen.