Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2007 (nrs. 117-122)

[p. 75]

Stichting meeëten

Het was op een avond in december, nog vroeg, een uur of zes, toen er werd aangebeld. De vader drukte het knopje van de intercom in en vroeg wie daar was. ‘Ik ben van de Stichting Meeëten, kan ik even bovenkomen?’ zei een mannenstem en het kwam door die stem, een diepe warme stem, gonzend van vertrouwelijkheid, dat de vader geen seconde aarzelde de deur te openen en zo stond er even later een lange slanke man van onbestemde leeftijd in huis met het innemendste gezicht dat ze ooit hadden gezien.

‘Even voorstellen?’ vroeg hij. ‘Hertog.’ Later zou blijken dat de moeder Lageveen had verstaan.

‘Ah, ik ben nog op tijd,’ zei hij met een blik op de eettafel die bezig was gedekt te worden. Hij wreef zich in de handen, keek de vader en de moeder beurtelings glimlachend aan en verklaarde zijn komst.

‘De Stichting Meeëten is opgericht en wordt gefinancierd door iemand die onbekend wenst te blijven en die ons in staat stelt in de maand december aan te bellen bij mensen die geselecteerd zijn door de stichting, met het verzoek te mogen meeëten. We babbelen wat, we nemen de dingen door, we vertrekken weer en komen soms terug. Zullen we dan maar?’

‘Natuurlijk, natuurlijk,’ haast de moeder zich te zeggen. ‘Gaat u toch zitten. Dit zijn Tim en Tom, onze tweeling, zoals u wel kunt zien. We kunnen ze vaak zelf niet uit elkaar houden.’

‘Hallo,’ zegt de gast, ‘ik ben Gerard.’ Verstaat Tim. Tom verstaat ‘Herman’.

‘Hee,’ roept de gast, ‘wat zie ik daar in je oor?’ Hij strekt zijn hand naar het rechteroor van Tim en haalt er een muntstuk uit. ‘Hopla!’ roept hij en gooit de munt in de lucht waar hij met een ting-geluid verdwijnt. ‘Kijk, daar is ie weer,’ zegt hij en vist de munt uit het linkeroor van Tom. De kinderen kirren van verbazing. ‘De vraag is nu: van wie is die munt? Hij kan niet in beide oren tegelijk zijn. Wat denk jij Tom?’

‘Eh... eh,’ hapert Tom, ‘eh.. van u, denk ik.’

‘Heel verstandig,’ zegt de gast. ‘Ben je het ermee eens, Tim?’ Tim knikt.

‘Ze zijn het altijd over alles eens,’ zegt de vader die met een warme glimlach heeft toegekeken.

[p. 76]

‘Net als wij,’ roept de moeder die binnenkomt met een mooie dekschaal in haar handen omdat ze de onverwachte gast niet zoals gebruikelijk het eten wilde voorzetten in de pannen waarin het was gekookt.

‘Is dat zo?’ informeert de gast.

‘Ja, dat is zo,’ zegt de vader. ‘Ik kan me niet heugen dat wij ooit ergens onenigheid over hebben gehad.’ Zijn vrouw knikt terwijl ze de schaal met dampende aardappelen op een onderzetter plaatst. De gast heeft intussen een kaartspel tevoorschijn gehaald en vraagt Tom een bepaalde kaart in gedachten te nemen, schudt het spel grondig, spreidt het uit tot een waaier en zegt: ‘pak hem maar.’ Tom kijkt hem ongelovig aan, pakt dan een willekeurige kaart en ja hoor, dat is hem: schoppenboer!

‘Jongens, laat meneer Lageveen eens met rust, we gaan eten,’ roept de moeder. De vader kijkt haar fronsend aan maar de gast stopt lachend de kaarten in zijn zak en klopt de jongens op de rug. ‘Lekker smullen,’ zegt hij en vouwt het servet op zijn schoot.

‘We kunnen u helaas geen wijn aanbieden,’ zegt de moeder terwijl ze water inschenkt, ‘wij drinken namelijk niet.’

‘Mijn ouders waren geheelonthouders,’ zegt de vader, ‘en ach, dan doe je het zelf ook niet.’ Nee, de moeder heeft niet zo'n achtergrond maar ze geeft er niet om.

‘Och,’ zegt de gast, ‘dan maak ik toch gewoon mijn eigen wijn. Kijk jongens.’ Hij draait een paar keer met de palm van zijn hand boven het glas en ineens is het water rood gekleurd. Hij zet het glas aan zijn lippen en maakt proevende geluiden.

‘Hm, mooie neus en een stevige afdronk. Zullen we er maar weer water van maken? Dat is wel zo aardig voor pappa en mamma, hè?’ Hij maakt weer een draaiende beweging boven het glas en de rode kleur trekt langzaam weg. ‘Bravo!’ roept de moeder en klapt in haar handen. De kinderen klappen een beetje mee maar zijn eigenlijk nog te veel onder de indruk van het wonder.

‘Het is een oude truc,’ zegt de gast en wendt zich glimlachend tot de ouders. Tijdens het eten vraagt hij de vader naar zijn werk. Hij is administrateur bij een middelgroot handelshuis, op tien minuten fietsen hiervandaan. De moeder is huisvrouw, zegt ze, ze heeft haar handen vol aan de tweeling, lacht ze.

Nu moeten de kinderen echt naar bed. De gast stelt voor ze een verhaaltje

[p. 77]

te vertellen en dat vinden ze natuurlijk fantastisch, ze rennen al naar boven en even later zitten ze in hun blauwe pyjamaatjes met witte konijnen erop te wachten op de rand van hun stapelbed, Tom boven, Tim beneden - na een week wisselen ze om.

‘Ah, dat is toevallig,’ roept de gast als hij binnenkomt. ‘Ons verhaal gaat ook over konijnen en ze heten Tim en Tom, da's nóg toevalliger.’ De kinderen houden hun adem in en kijken elkaar met grote ogen aan.

‘Tim en Tom zijn boezemvrienden die elke dag - boezemvrienden, dat is als je elkaars beste vriend bent. Ze slapen altijd bij elkaar, dan weer bij de een, dan weer bij de ander - hun moeders vinden dat best want eentje meer of minder valt niet zo op in een grote konijnenfamilie - en samen gaan ze iedere dag op weg naar het konijnenschooltje. Nu zijn er twee paden die naar het schooltje leiden. De ene keer zegt Tim: zullen we dit paadje nemen? En Tom zegt: dat is goed. De andere keer stelt Tom voor het andere pad te nemen en dat vindt Tim dan een prima idee. Maar op een dag, plotseling, zomaar, zegt Tim dat hij geen zin heeft om Toms pad te nemen, waarom moet hij altijd Toms zin doen? Dat is flauw, roept Tom. Ik ga toch ook altijd met jou mee. O ja? zegt Tim. Doe dat dan. Nee, zegt Tom, ik doe het niet want jij doet het ook niet. En zo kwam het dat ze ieder hun eigen weg gingen naar het konijnenschooltje. In je eentje ben je natuurlijk kwetsbaarder dan met z'n tweeën en dat weten de slechteriken ook. Huuuh! Daar laat een boomgeest zich van een tak vallen en verspert Tim de weg. Eerst betalen, zegt de geest. Waarmee? vraagt Tim met bibberende stem. Met wat je het liefste is, zegt de geest en hij lacht kakelend. Het liefste? Dat is Tom en die is hier niet en die zou hij ook nooit geven! Ach, zegt Tim, je bent maar een stomme geest. Geesten bestaan helemaal niet. Hij loopt dwars door zijn belager heen en zet het op een rennen, zijn witte staartje wipt heen en weer. Zijn vriend Tom - ja, zijn boezemvriend, heel goed - wordt ook gehinderd op zijn pad, ineens staat er een heks voor zijn neus. Ook hij moet betalen en ook hij denkt: het liefste dat is Tim, maar dat nooit! Ga opzij, stomme heks, roept hij, je bestaat helemaal niet. Hij loopt tegen haar op en ze valt op de grond want heksen bestaan wel degelijk al zijn het gewoon oude vrouwtjes die rare dingen doen. Kun je wel? roept ze. Een oude vrouw ondersteboven lopen? Maar Tom rent al weg, kijk, in de verte zie je zijn witte staartje nog wippen. Op school vertellen ze elkaar hun avonturen en dan komen ze tot een wijs besluit. Ze kiezen

[p. 78]

met een dobbelsteen één weg die ze voortaan altijd zullen nemen maar ze spreken ook af dat ze voortaan in hun eigen holletje overnachten, dat is beter, dat begrijpen jullie wel, hè? Op weg naar school zijn ze veilig en ze krijgen nooit meer ruzie. En nu moeten jullie gaan slapen, Tim en Tom, anders krijg ík ruzie - met pappa en mamma.

Als de gast vertrokken is zegt Tim: ‘Leuk is hij hè? Gerard.’

‘Gerard?’ roept Tom. ‘Hij heet Herman hoor!’ Voor het eerst van hun leven hebben de kinderen onenigheid, niet erg, maar ze blijven koppig bij hun standpunt.

In de huiskamer praat men nog wat over het weer, over de school van de kinderen, het werk van de vader en over een actuele politieke kwestie en dan kondigt de gast zijn vertrek aan.

‘U... eh... komt morgen terug?’ vraagt de moeder terwijl ze haar hand heel even op de onderarm van de gast laat rusten.

‘Maak je geen zorgen... Rozalie? Alles komt in orde.’ Hij knoopt zijn jas dicht, zet zijn hoed op en vertrekt.

‘Waarom noemde hij jou Rozalie?’ vraagt de vader, een beetje korzelig.

‘Ik weet het niet. Maar zo heb ik altijd willen heten.’

Morgen is het weer vroeg dag en al snel liggen de twee in bed, in hun identieke pyjama's van gestreept flanel, die van de man een maatje groter dan die van de vrouw. Ze liggen altijd hand in hand maar na een tijdje laten ze elkaar los omdat ze afzonderlijk van elkaar bevangen raken door de herinnering aan hun onverwachte gast. In de vrouw heeft hij een warmte en genegenheid losgewoeld waarvan ze dacht dat ze die kende maar die van een andere aard blijken te zijn als ze die richt op haar man - verwarrend maar prettig. Ook bij de man is er iets losgeraakt, een soort zuchten is op gang gebracht dat zijn oorzaak vindt in de charmante losse houding van de gast, vooral de vanzelfsprekendheid ervan brengt de geest van de man richtingloos in beweging - ook verwarrend, ook prettig. De vrouw raakt in de loop van haar slaap verzeild in een chaotische droom vol erotische beelden die haar verzaligend in zich opnemen, dan weer beangstigend loslaten - ‘Rozalie!’ roept een stem een paar keer en het is zíjn stem. Zwetend schrikt ze wakker en ze zit met een schok rechtop. Ze klimt uit bed, loopt naar de badkamer, drinkt wat water en kijkt naar haar verhitte gezicht in de spiegel. Voor ze weer teruggaat naar bed trekt ze haar pyjama uit. Ze zal hem nooit meer dragen.

[p. 79]

Zo vindt haar man haar 's morgens: naakt. Zo heeft hij haar sinds de geboorte van de tweeling niet meer gezien, sinds de geboorte van de tweeling hebben ze niet meer gevreeën en ze hebben het niet gemist maar nu kan hij zijn ogen niet van haar naakte lichaam afhouden en hij begint haar te strelen, ze wordt wakker en ze beginnen te vrijen - onwennig, onhandig en niet helemaal bevredigend.

Op de school van Tim en Tom vindt het volgende incident plaats. Ze worden geconfronteerd met een nieuwe leerling, een grote blonde jongen met een spleetje tussen zijn voortanden. Hij lacht luid en hij ruikt een beetje vreemd. Het is duidelijk dat hij zichzelf een plaats wil bevechten en zoekend naar een slachtoffer valt zijn oog op Tim, die toevallig niet naast zijn broer zit. In het speelkwartier begint hij hem te vragen ‘wat hij nou aigenlijk moet’, maakt hem voor ‘domme mongool’ uit en begint te duwen en trekken. Er zijn snel omstanders op de been omdat zíj weten wat de nieuweling niet weet: dat er nog een broer is die klaar staat. Maar het geval wil dat Tom zich afzijdig houdt. Het is alsof de situatie niet helemaal tot hem doordringt. Hij ziet wel dat zijn broer wordt belaagd maar hij komt niet in actie. Hij ziet wel dat Tim inmiddels op de grond ligt en in zijn zij wordt geschopt maar hij doet niets, hij blijft staan, zijn geest is verlamd, hij denkt ook niets. Pas als een van de omstanders luid zijn naam roept, komt hij in beweging, stort hij zich in het gevecht, gebruikmakend van de verwarring van de aanvaller: heeft zijn slachtoffer zich ineens verdubbeld? Hij geeft al gauw op en druipt af tussen een haag van klasgenoten die hem honend uitlachen. De broers reppen met geen woord over het voorval. Voor beiden geldt: het is wat het is.

Als de vader in de lunchpauze zijn trommel met eten openmaakt denkt hij: waarom toch altijd die eeuwige banaan? En als hij kauwend uit het raam staart denkt hij: waarom zit ik al tien jaar op deze plek? Waarom ben je zo gedwee en tevreden, Simon Pieter? Maar als hij zich afvraagt of hij het anders zou willen weet hij niets te verzinnen - hij is nu eenmaal tevreden. Toch? Dan gebeurt er iets ongewoons: zijn vrouw aan de telefoon.

‘Zeg, weet jij of meneer Lageveen heeft gezegd dat hij vanavond weer mee zou eten? Ik weet het eigenlijk niet precies.’

‘Absoluut. Hij komt zeker opnieuw meeëten. Hij heet trouwens geen Lageveen maar Hertog.’

‘O, ik dacht anders dat ik Lageveen had verstaan, hoor.’ Ze hangt op,

[p. 80]

enigszins verbaasd over de ongewone beslistheid waarmee haar man zijn mening heeft gegeven. Zij weet bijna zeker dat hun gast niets heeft gezegd over zijn terugkeer. Hij heeft alleen gezegd dat alles goed zou komen - Rozalie. Ze zucht. Ze weet zeker dat hij Lageveen heet.

Als de man thuiskomt, een beetje vroeger dan anders met het oog op de gast, schuift zijn vrouw hem over tafel een krantenknipsel toe. ‘Je weet waarschijnlijk nog wel,’ zegt ze met een merkwaardige ironische stembuiging, ‘dat ik in een vorig leven journalist was. Ik denk dat ik hierop ga solliciteren.’ Haar man leest en knikt. Waarom niet. De tweeling is bijna tien.

Ze besluiten zich mooi aan te kleden voor het diner dat de echtgenote met zorg heeft klaargemaakt. Zelf kiest ze voor de enige chique jurk die ze heeft: haar trouwjurk. Haar man kleedt zich in het donkere pak dat hij voor officiële gelegenheden op zijn werk heeft gekocht. De tweeling weigert de identieke korte broek met scherpe vouw en bijpassend colbertjasje. Ze eisen een verschillend kledingstuk - dan maar iets minder chique.

Om half zeven gaat de telefoon. De gonzende stem van hun gast, die meedeelt dat hij niet kan komen omdat er te veel schrijnende gevallen zijn. ‘December, hè. Jullie redden het wel.’ Zo komen ze in vol ornaat aan de dinsdagse eettafel te zitten voor een maaltijd van drie gangen. Ze kijken elkaar lacherig aan. De vrouw heeft een fles wijn gekocht - ‘voor de gast’ - en schenkt nu zichzelf in. Voor de jongens is er cola maar Tom wil liever water. ‘Proost!’ Ze heffen hun glazen en brengen die klinkend tegen elkaar.