Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2006 (nrs. 113-116)

[p. 12]

Marianne Moore
Gedichten

[p. 13]

[p. 14]

De dakwerker

Dürer zou een reden hebben gezien om

in een stadje als dit te wonen, met acht gestrande walvissen

om naar te kijken; met de zachte zeelucht die je huis binnenstroomt
op een mooie dag, met golven, even

regelmatig geëtst als de schubben

op een vis.

Een voor een, met z'n tweeën, met z'n drieën, blijven

de meeuwen heen en weer vliegen boven de stadsklok,

of zweven rond de vuurtoren zonder hun vleugels te bewegen -
gestaag stijgend met een lichte

siddering van het lijf - of in een zwerm

krijsend waar

een zee purper als de nek van een pauw

gebleekt wordt tot groenig azuur zoals Dürer

de pijnboom uit Tirol veranderde in pauwblauw en
parelgrijs. Je kunt er een kreeft aanschouwen

van vijfentwintig pond en visnetten uitgelegd

om te drogen. De

wervelende tamboer en pijper van de storm buigt het zoute

moerasgras, verstoort sterren in de lucht en de

ster op de torenspits; het is een voorrecht om zoveel
verwarring te zien.

Een dakwerker in het rood heeft

een touw neergelaten zoals een spin een draad spint;

hij zou zo uit een roman kunnen komen, maar op de stoep
zegt een bord C.J. Poole, Dakwerker,

in zwart en wit; en op een in rood

en wit staat

[p. 15]

 

Gevaar. Het kerkportaal heeft vier gecanneleerde

 

zuilen, elk uit een enkel stuk steen, door

 

witkalk wat minder opzichtig gemaakt. Dit zou een geschikt

 

toevluchtsoord

 

zijn voor daklozen, kinderen, dieren, gevangenen

 

en presidenten die door zonde gedreven

 

senatoren

 

 

 

met gelijke munt betaalden door niet aan hen te denken. Men

 

ziet een school, een postkantoor in een

 

winkel, vishallen, kippenhokken, een driemast schoener

 

op stapel. De held, de student,

 

de dakwerker, ieder op zijn wijze,

 

voelt zich thuis.

 

 

 

Het zou nauwelijks gevaarlijk kunnen zijn om

 

in een stadje als dit te wonen, van eenvoudige mensen

 

die een dakwerker hebben die waarschuwingsborden bij

 

de kerk zet als hij bezig is de massieve-

 

gepunte ster te vergulden, die op een spits

 

staat voor hoop.

[p. 16]

In deze eeuw van streberei is nonchalance goed en

‘echt, het is niet het werk

der goden kleipotten te bakken.’ Zij deden het

in dit voorbeeld niet. Een paar

draaiden rond op de spil hunner verdienste

alsof buitensporige populariteit een pot zou kunnen zijn;

zij waagden het niet

ootmoed te belijden. De gepolijste wig

die het heelal had kunnen splijten

was stom. Ten slotte wierp zij zichzelf terzijde

en schonk in haar val een gunst aan de een of andere arme dwaas.

‘Groter door de lengte van

een vijfhonderdjarige conversatie dan al

de anderen’, was er een, wiens verhalen

over wat nooit waar gebeurd kon zijn -

beter waren dan het vervelende heksengeteem

over vastigheid; zijn stille

spel was verschrikkelijker in zijn doeltreffendheid

dan de felste frontale aanval.

De staf, de zak, het geveinsd inconsequente

in de manier van doen getuigen het beste van dat wapen, zelfprotectie.

[p. 17]

Poëzie

Ook ik houd er niet van: er bestaan belangrijker dingen buiten al deze

bedriegerij.

Wanneer men echter poëzie leest met volstrekte geringschatting,

ontdekt men er

ten slotte toch ruimte voor het authentieke in.

Handen die kunnen grijpen, ogen

die zich kunnen opensperren, haar dat overeind kan staan

als het moet, deze dingen zijn belangrijk niet omdat

er een verheven klinkende interpretatie aan kan worden gehecht maar

omdat zij

bruikbaar zijn. Zo ver van hun oorsprong verwijderd dat zij

onbegrijpelijk worden,

zou hetzelfde van ons allen gezegd kunnen worden, dat wij

niet bewonderen wat wij

niet kunnen begrijpen: de vleermuis

ondersteboven hangend of op zoek naar iets om te

eten, voortstormende olifanten, een wild paard zich rollend op zijn rug,

een onvermoeibare wolf onder

een boom, de onbeweeglijke criticus trekkend met zijn huid als

een paard dat een vlo voelt, de honk-

balfan, de statisticus -

noch is het redelijk

‘zakelijke documenten en schoolboeken’

laag aan te slaan; al deze fenomenen zijn belangrijk. Men moet echter

een onderscheid

maken: wanneer zij op de voorgrond worden gesleept door halfbakken

dichters is het resultaat geen poëzie,

pas als de dichters onder ons

‘letterknechten van

de verbeelding’ kunnen zijn - verheven boven

arrogantie en banaliteit en

[p. 18]

 

ons kunnen voorleggen ‘denkbeeldige tuinen met echte padden erin’,

 

zullen wij het

 

hebben. Intussen, als u aan de ene kant eist

 

het ruwe materiaal van poëzie in

 

al zijn ruwheid en

 

aan de andere kant dat wat

 

authentiek is, interesseert u zich voor poëzie.

[p. 19]

Critici en kenners

Er schuilt veel poëzie in onbewuste

kieskeurigheid. Bepaalde Ming-

producten, keizerlijke vloerkleden van rijtuig-

wielengeel, zijn op zich goed genoeg, maar ik heb iets gezien

dat mij beter bevalt - een

kinderlijke poging om een verkeerd

belast dier op te laten staan,

soortgelijke vasthoudendheid om een jonge hond

zijn vlees van een bord te laten eten.

Ik herinner mij een zwaan onder de wilgen in Oxford,

met flamingo-gekleurde, ahornblad-

achtige poten. Ze patrouilleerde als een oorlogsschip.

Ongeloof en bewuste kieskeurigheid waren de

hoofdbestanddelen van haar

tegenzin om te bewegen. Ten slotte bleek haar onversaagdheid

niet bestand tegen haar

drang die beetjes voedsel die

de stroom van haar wegvoerde

nader te onderzoeken; zij verdween met wat ik haar te

eten gaf. Ik heb deze zwaan gezien en

ik heb u gezien; ik heb ambitie zonder begrip

gezien in een veelheid van vormen. Toevallig bij

een mierenhoop staande, heb ik

een kieskeurige mier een houtje naar het noorden, het zuiden

het oosten en het westen zien dragen, tot zij

zich omdraaide, van het bloembed het grasperk inliep

en terugkeerde naar het punt

[p. 20]

 

waar zij begonnen was. Het houtje daarna achterlatend

 

als onbruikbaar en haar

 

kaken overbelastend met een stukje witkalk - pilvormig

 

maar zwaar - ging zij opnieuw op dezelfde wijze te werk.

 

Wat betekent het

 

te kunnen zeggen

 

dat men de stroom beheerst heeft in een houding van zelfverdediging;

 

wat te bewijzen dat men de ervaring heeft gehad

 

een houtje te dragen?

[p. 21]

Een graf

De mens staart in de zee,
het uitzicht benemend aan hen die er evenveel recht op hebben als jij,
het ligt in de menselijke natuur om in het midden van iets te staan,
maar in dit midden kun je niet staan;
de zee heeft niets te bieden dan een kundig gedolven graf.
De sparren staan in gelid, elk met een smaragden kalkoenpoot in top,
even gesloten als hun omtrekken, zonder iets te zeggen;
onderdrukking is echter niet de meest opvallende eigenschap van de zee;
de zee is een verzamelaar, snel in het beantwoorden van een roofzuchtige blik.
Er zijn behalve jij nog anderen die die blik vertoonden -
wier expressie niet langer een protest is; de vissen onderzoeken hen niet langer
want hun beenderen bestaan niet meer:
mannen laten netten neer, onbewust van het feit dat zij grafschennis plegen,
en roeien snel weg - de bladen van de roeispanen
bewegen tezamen als de poten van waterspinnen, alsof er niet zo iets als de dood bestond.
De rimpels planten zich voort in een falanx - prachtig onder netwerken van schuim,
en vervloeien ademloos terwijl de zee in en uit het zeewier ruist;
de vogels zwemmen op topsnelheid door de lucht, fluitend als voorheen -
onder hen in beweging schuurt het schild van de schildpad over de voet van de rotsen;
en de zee, onder de puls van vuurtorens en het geloei van brulboeien,
nadert als vanouds en ziet eruit alsof ze niet die zee is waarin vallende dingen gedoemd zijn te zinken -
waarin zij dobberen en draaien, met wil noch bewustzijn.

[p. 22]

Aan een stoomwals

Het voorbeeld
betekent niets voor jou zonder de toepassing.

Je weet niet half. Je drukt alle deeltjes samen

tot één geheel en loopt dan voor- en achterwaarts over ze heen.

Schitterende schilfers rots
worden ineengeperst tot het niveau van het oorspronkelijke blok.

Als niet ‘objectieve beoordeling op esthetisch gebied

een metafysische onmogelijkheid zou zijn,’ zou

jij daartoe best
in staat zijn. En wat vlinders betreft, ik kan me nauwelijks

voorstellen dat een vlinder jou zou vergezellen, maar

om de consistentie van deze aanvulling te betwijfelen is zinloos, zo zij al bestaat.

[p. 23]

Aan een slak

Als ‘bondigheid het eerste kenmerk van stijl’ is,
bezit jij die. Zich samentrekken is een deugd
zoals bescheidenheid een deugd is.
Het is niet het verwerven van welk ding dan ook
dat kan verfraaien,
noch de toevallige kwaliteit die ontstaat
als een bijverschijnsel van iets dat welsprekend gezegd werd,
dat wij in stijl waarderen,
maar het principe dat verborgen ligt:
in het ontbreken van poten, ‘een methode van conclusies’;
‘een kennis van principes,’
in het merkwaardige fenomeen van je achterhoofdshoorn.

[p. 24]

Stilte

Mijn vader placht te zeggen,
‘Voorname mensen leggen nooit langdurige bezoeken af,
hun hoeft men noch het graf van Longfellow
noch de glazen bloemen in Harvard te tonen.
Zelfstandig als de kat -
die haar prooi naar afzondering draagt,
de slappe muizenstaart als een schoenveter hangend uit haar bek -
genieten zij soms van eenzaamheid
en kunnen van spraak worden beroofd
door welsprekendheid die hen bekoort.
Het diepste gevoel uit zich altijd in stilte;
niet in stilte, maar terughoudendheid.’
Noch was hij onoprecht toen hij zei: ‘Laat mijn huis uw herberg zijn.’
Herbergen zijn geen woningen.

[p. 25]

Wat zijn jaren?

Wat is onze onschuld

wat onze schuld? Allen zijn

naakt, niemand is veilig. En waaruit

ontspruit moed: de onbeantwoorde vraag,
de besliste twijfel -
stom roepend, doof luisterend - die
rampspoed betekent, zelfs dood,

anderen bemoedigt

en in zijn nederlaag de ziel

aanzet om sterk te zijn? Hij

ziet diep en is blij die

sterfelijkheid aanvaardt

en in zijn gevangenschap boven zich-
zelf uit stijgt zoals
de zee in een kloof, worstelend om
vrij te zijn en daartoe niet in staat,

in haar overgave

haar bestendiging vindt.

Daarom, degene met een sterk gemoed

handelt zuiver. De vogel,

groeiend als hij zingt, richt zijn vorm

recht op. Ofschoon in gevangenschap,
zegt zijn machtig gezang,
bevrediging is een geringe
zaak, hoe zuiver blijdschap is.

Dit is sterfelijkheid,

dit is eeuwigheid.

[p. 26]

Hij ‘ijzer verterend’

Ofschoon de aepyornis of

vogel Rok die op Madagaskar leefde, en

de moa uitgestorven zijn,
was en is de kameel - mus, qua formaat

aan hen verwant - de grote mus

die Xenophon zag lopen langs een beek -
een symbool van gerechtigheid.

Deze vogel bewaakt zijn kuikens

met moederlijke concentratie - en hij

heeft zes weken lang de
eieren 's nachts bebroed - zijn poten

hun enige verdediging.

Hij is sneller dan een paard; hij heeft een voet
harder dan een hoef; de luipaard

is niet achterdochtiger. Hoe

zou hij, geprezen voor veren, eieren en jongen, zelfs

wel gebruikt als rijdier, respect kunnen hebben

voor mannen, zich verschuilend in struisvogel-

huiden, met de rechterhand de nek als levend bewegend en
met de linker graan strooiend uit een zak,

opdat struisvogels misleid mochten worden en gedood! Toch is hij het

wiens pluimage in vroeger tijd

die der gerechtigheid was; hij

wiens komische jonge-eendenkop op zijn

lange nek met kompasnaaldachtige nervositeit
ronddraait als hij op wacht staat, S-

[p. 27]

 

vormig voedsel zoekend terwijl hij het dons

 

op zijn loodgrijze rug gladstrijkt.

 

Het ei vroom getoond

 

als dat van Leda zelf

 

waaruit Castor en Pollux kropen,

 

was een struisvogelei. En wat paste beter

 

op het Chinese gazon waar

 

 

 

hij graasde als geschenk aan

 

een keizer die van buitenissige vogels hield

 

dan hij die zijn uit modder gemaakte

 

nest in het stof bouwt en toch een meer

 

of een zee in waadt tot nog alleen zijn kop is te zien.

 

 

 

Zeshonderd stel struisvogel-hersens tijdens

 

een enkel banket opgediend, de met een struisveer bepluimde

 

tent en woestijnspeer, de overdadig

 

met juwelen overdekte lelijke eierschaal-

 

bokalen, acht paar ingespannen

 

struisvogels, benadrukken een betekenis

 

nooit begrepen door de buitenstaander.

 

 

 

De kracht van het zichtbare

 

is het onzichtbare, zelfs

 

waar geen boom der vrijheid groeit,

 

is zogeheten brute moed zich hiervan bewust.

 

Heldhaftigheid put uit, toch

 

weerspreekt hij een hebzucht die onwijs de onschuldige

 

solitaire of grote alk

 

 

 

in zijn grandeur niet spaarde;

 

gebrek aan zorgzaamheid heeft alle

 

reuzenvogels verzwolgen op een

 

waakzame Gargantueske

 

klein-gevleugelde, schitterend snelle loopvogel na.

 

Deze laatst overgebleven rebel

 

is de kameel - mus.

[p. 28]

Vogelverstand

Met onschuldige wijd open penguin-ogen staan

drie al wat grote vliegklare spotlijstertjes

onder de katwilg,

op een rij,

vleugel aan vleugel, zwakjes ernstig,
tot zij hun

niet langer grotere

moeder zien die

iets brengt dat een van hen
gedeeltelijk zal voeden.

Op het hoog en wisselend gepiep

van kapotte rijtuigveren, geproduceerd

door de drie voor haar vogeloog gelijkelijk

teder gevederde

gevlekte vormen komt zij af; en als
uit de bek

van een de nog levende

tor is gevallen,

pikt zij hem op en stopt hem
er weer in.

Zij staan in de schaduw tot zij hun

dik-draderige, bleke

katwilg-vachtjes hebben

geschikt, zij spreiden vleugels

en staart, een voor een tonend
de bescheiden

witte streep in de lengte op

de staart en kruisgewijs

onder de vleugel, en de
harmonica

[p. 29]

 

vouwt zich weer dicht. Welk een heerlijke toon

 

met snelle onverwachte fluitgeluiden

 

ontsnappend aan de keel van

 

de alerte

 

volwassen vogel herinnert men zich weer

 

uit de hoge

 

door loom zonlicht

 

verlichte lucht voor-

 

dat het broed er was? Hoe krasserig

 

is de stem van de vogel geworden.

 

 

 

Een lapjeskat die hen gadeslaat,

 

kruipt langzaam naar het gesoigneerde

 

trio op de tronk.

 

Niet aan hem gewend

 

schikt het drietal op - onrustig makend

 

nieuw probleem.

 

Een bungelend pootje dat zijn

 

greep verloor wordt opgetild

 

en vindt de twijg waarop het

 

zitten wilde. De ouder schiet

 

 

 

neerwaarts, gestaald door wat bloed

 

doet stollen, en met hoop beloond -

 

voor gezwoeg - want niets vult

 

piepende ongevoede

 

bekjes; levert een dodelijk gevecht,

 

en half slacht

 

met bajonetsnavel en

 

wrede vleugels de

 

verstandelijke, voorzichtig

 

voortkruipende kat.

[p. 30]

Niettemin

je hebt een aardbei gezien

gehavend en al; die toch,

waar de resten samenkwamen,

een egel of een zee-

ster leek door de veelheid

aan zaadjes. Bestaat er beter voedsel

dan appelpitten - de vrucht

in de vrucht - daarin besloten

als tegengesteld gebogen

tweeling-hazelnoten? Vorst die de

kleine rubberplant-bladeren

van kok-saghyz-stengels doodt, kan

niet de wortels schaden; zij groeien door

in de bevroren grond. Eens zat er

een blad van een vijgencactus

in prikkeldraad gehaakt,

een wortel schoot twee voet

naar beneden in de grond;

zoals penen alruinen vormen

of een ramshoornen wortel

soms. Overwinning zal niet tot mij

komen eer ik tot haar

ga; een druivenrank

bindt een knoop in knopen tot

dertig keer geknoopt, - zo dat

de gebonden twijg, van boven en

van onderen vast, zich niet meer kan bewegen.

[p. 31]

 

De zwakke overwint zijn

 

bedreiging, de sterke over-

 

wint zichzelf. Niets weegt op

 

 

 

tegen onbuigzaamheid! Welk sap

 

is door die kleine steel gegaan

 

om de kers zo rood te kleuren!

[p. 32]

Tom Fool in Jamaica

Zie Jonas in Joppa aan boord gaand, door de walvis

gestuit; hard gelag voor een staatsman die zich door niets liet weerhouden,

ofschoon een die liever niet stierf dan spijt betuigde.

Wees op eigen houtje onfeilbaar, want uw gestel zal falen,

en neem tot voorbeeld de schooljongen in Spanje

die als zesjarige een ezel en een jockey tekende

die inhielden voor een slak.

‘Er bestaat zoiets als versluierde luister,’ heeft Victor Hugo gezegd.

Sentir avec ardeur; dat is het; gebiologeerd door gevoel.

Tom Fool ‘doet een poging en doet die vaker

dan de rest’ - buiten op de eerste april, een tamelijk

belangrijke dag in meer dan één betekenis - keus van een glimlachende

Meester Atkinson, met het stempel van een kampioen, die extra

spurt wanneer nodig. Ja, ja. ‘Toeval

is een betreurenswaardige onzuiverheid’; zoals Tom Fool's

witte linkerachterbeen - een buitenbeentje; ofschoon te oordelen

naar de resultaten, een soort konijnenstaart om hem vertrouwen te geven.

Boven in de koepel, snelheden vergelijkend, houdt Fred Capossela zijn hoofd erbij.

‘Het is gek,’ zei hij; ‘maar ik krijg ze zover, en waarom ook niet?

Ik ben ontspannen, vol vertrouwen en ik gok niet.’ Opzienbarend.

Hij wedt niet op zijn bezielde -

zijn door roze en zwart gestreepte, met zijden sjerpen of stippen bereden lievelingen.

Tom Fool is een ‘praktisch paard’, met een besliste draf. Je bezit

de ritmiek van een danser op een maat of de harmonieuze sprint

van een bruinvis voor de boeg waar alle paarden moeiteloos winnen -

als gelijkelijk bewegende centaurbenen, zoals rivaliserende pauken;

[p. 33]

 

neus strak en suède neusvleugels wijd opengesperd, een lichte linkerhand op de teugel, tot

 

wel - dit is een rapsodie.

 

 

 

Natuurlijk, sprekend over kampioenen, er was een Fats Waller

 

met het vederen toucher, giraffen-ogen en die hand opverend in

 

Ain't Misbehavin'! Ozzie Smith en Eubie Blake

 

adelen de atmosfeer; u herinnert zich de Lippizaner school;

 

de keer dat Ted Atkinson op Tiger Skin voorbij sprong -

 

geen achtervolgers in zicht - als een kat. En het is mogelijk dat u een aap hebt gezien

 

op een windhond gezeten. ‘Maar Tom Fool...

[p. 34]

De wilde vijgenboom

Tegen een staalgrijze lucht

zag ik een albino giraffe. Zonder

bladeren om te verzachten,

gems-wit zoals
gezegd, ofschoon aan de onderkant gedeeltelijk gevlekt,

torende hij omhoog waar een ketting

van stapstenen lag in een nabije beek;

pracht die de naijver wekt

van alles wat veelkleurig is -

het Hampshire varken, de levende gelukssteen; of

spierwitte vlinder.

Een waarheid als een koe:
bevalligheid kent meer dan één gedaante.

Wij houden niet van bloemen die

niet verwelken; zij moeten sterven, en

negen haren van een vrouwtjeskameel helpen de herinnering.

Imami de Pers

waardig - zich vastklampend aan een stuggere steel

was een klein droog

dingetje uit het gras
in de vorm van een Maltezer kruis,

bedeesd formeel

als wilde het zeggen: ‘En daar was ik

als een veldmuis in Versailles.’

[p. 35]

Stijl

herleeft in Escudero's constante van de loodlijn,

spil van de haarfijne maan - hol, niet bol als van de schaatser.
Geen fanatieker celebrant van

de hoed naar één kant

dan Escudero; van tempo's die niemand dan hij met elkaar kan rijmen.

En wij - behalve

het klassieke silhouet ontplooiend, Dick Button, slank gesneden -

hebben nog een Spaans-Amerikaanse kampioen,

de dodelijke Etchebaster. Betoverd, was je niet door Soledad betoverd?
in 't zwart gehulde eenzaamheid die niet droevig is;

als een brief van

Casals; of misschien wel letterlijk

de tegengestelde F-gaten in een

cello; of moeten wij haar

la lagarta noemen? of bamboe glitterend van de vuurvliegjes;

of spiegelglad meer en de ringen die een diepe slag van de half-
gedraaid uit het water komende peddel daarop tevoorschijn riep.

Alsof zij een adder

in tweeën hakt, zo duikt zij drie keer en herstelt zich

zonder mankeren, omdat zij

een stierenvechtster geweest is. Welnu; het zij haar vergeven.

Etchebasters kunst, zijn katachtig gemak, zijn alerte pose,

zijn talent om in zijn tactiek vooruit te lopen, sluiten naijver uit
zoals de traditionele, standvastige

Sandeman-zeeman

van Escudero is; de gitaar van Rosario -

pols-rust voor een bungelende hand

die plotseling begint te gonzen snel, snel, snel en sneller.

[p. 36]

 

Er bestaat geen passende vergelijking. Het is alsof

 

de drie even ver van elkaar gelegen zaadboogjes in een banaan

 

samengevoegd waren door Palestrina;

 

het is als de ogen

 

of laten we zeggen het gezicht van Palestrina door El Greco.

 

O Escudero, Soledad,

 

Rosario Escudero, Etchebaster!

[p. 37]

Een kwal

Zichtbaar, onzichtbaar

een golvend sieraad

een ambergetinte amethist

bewoont haar, je arm

nadert en zij opent

en zij sluit zich; je had haar

willen pakken en zij siddert;

je ziet af van je intentie.

[p. 38]

De Pool-os (of -geit)

Ontleend aan ‘Golden Fleece of the Arctic’ door John J. Teal jr., die muskusossen fokt op zijn boerderij in Vermont, zoals door hem verteld in het Maartnummer van de Atlantic Monthly (1958).

Om de poolvos te dragen
moet je hem doden. Draag

qiviut - de onderwol van de pool-os -

hem uitgetrokken als een trui;
je jas is warm; je geweten zuiver.

Ik zou een qiviut pak willen
bezitten, zo licht dat ik niet wist

dat ik het droeg; en na

verloop van tijd een tweede
omdat ik geen moord had hoeven

te begaan op de ‘geit’ wier vacht
het eerste leverde. De muskus-os

heeft geen muskus en is geen os -

ongeletterd epitheton.
Begraaf je neus in zijn natte vacht.

Hij ruikt naar water, naar niets anders,
en graast als een geit op zijn

achterpoten. Hij onderscheidt zich

niet door egocentrische geur
maar door zijn verstand.

Chinchilla's, otters, waterratten
en bevers houden ons warm

maar bedenk! een ‘muskus-os’ produceert

zes pond qiviut; de kasjmier-ram
drie ons - niet meer - pashm.

[p. 39]

 

Liggend op een open plek,

 

zich koesterend in de sneeuwstorm,

 

zouden deze kolossen de exquise vachten-

 

markt in Kashan kunnen domineren en

 

toch men kan geen uitgelezener huisdier begeren.

 

 

 

Zij houden je gezelschap tijdens je werk;

 

springen graag kuilen in en uit,

 

spelen in 't water met de kinderen,

 

leren snel, kennen hun namen,

 

openen hekken en verzinnen spelen.

 

 

 

Hoewel in staat tot

 

't liefdesspel, lijkt zijn

 

onderwerping en opwinding hun

 

te veel gelijk Prokrustes' sponde;

 

sommigen zijn daarom niet in de echt verbonden.

 

 

 

Kamelen zijn snobs

 

en schapen dom;

 

waterbuffels zenuwlijders -

 

zelfs moordlustig.

 

Rendieren lijken te onrustig,

 

 

 

terwijl deze zeldzame qivi's

 

met gouden vacht en innemend gedrag,

 

iedere pelsdrager achter zich latend -

 

zo rustig in Vermont -

 

het dieet kunnen opeisen voor een heersersmond:

 

 

 

Mountain Valley-water,

 

paardenbloemen, penen, haver -

 

ook nog geanimeerd door

 

drie maal daags het bed verschoond -

 

met rondrollen in het hooi beloond.

 

 

[p. 40]

 

Slechts onverzadigbaar wat wilgen-

 

blaadjes betreft, verliest onze geitachtige

 

qivi-curvi-capricornus

 

ideaal materiaal voor nesten.

 

Zangvogels vinden qiviut het beste.

 

 

 

Veronderstel dat je er een zak vol

 

van had; je zou een pond om kunnen

 

spinnen tot een draad van vier-of-

 

vijfentwintig mijl - een draad, in veertig lagen -

 

die ieder verfbad zonder krimpen kan verdragen.

 

 

 

Als u vreest een

 

advertentie te lezen

 

zo is het ook. Als wij niet aardig zijn

 

en niet voor de vacht van deze dieren kiezen,

 

vind ik dat wij verdienen te bevriezen.

[p. 41]

Sint Nicolaas

zou ik, als u die kunt vinden, een kameleon

kunnen krijgen, met een staart
gekruld als een horlogeveer; en verticaal
over het lichaam - het gezicht inbegrepen - bleke

tijgerstrepen, ongeveer zeven

(de melanine in de huid

tegen de zon beschermd door dunne

tralies; de boog van de ruggengraat

over de kam gepareld

alsof hij van platina was)?

Als u geen gestreepte kameleon kunt vinden,

zou ik dan een japon of pakje - ik neem aan
dat u ervan heeft gehoord - van qiviut mogen hebben?
en om daarbij te dragen een taslon overhemd, drip-dry, de

vrucht van unieke research;

gemaakt, naar ik hoop, door Excello;

wat betreft knoopjes om de boordenpunten op hun plaats te houden, nee.

Het overhemd zou wit kunnen zijn -

en ‘voor zessen te dragen’,

al of niet bij daglicht.

Maar geef mij niet, als ik de japon niet kan krijgen,

een reisje naar Groenland, of grimmige
trip naar de maan. De maan zou hier moeten komen. Laat
haar de tocht naar beneden maar maken, en op mijn donkere vloer

een schimmig wonder werpen, en mits een succes

dat ik bukkend oppak en draag,

zou ik niets meer kunnen wensen. Iets zeldzamers

nog, en anders,

Sint- Hubertus, geknield met gebogen hoofd,

[p. 42]

 

rechtop - in fluweel en strak van beheersing -

 

met neerhangende hand; het paard, vrij.

 

Niet het origineel natuurlijk. Geef mij

 

een ansicht van het tafereel - jager en godheid -

 

jacht-dolle Hubertus zich heilig geschrokken

 

door een hert dat in verstrengeling een Beeld droeg.

 

Maar waarom gezegd wat u reeds geraden moet hebben!

 

Sint Nicolaas, o Santa Claus,

 

zou dat niet de hoogst geprezen gave

 

ooit gegeven zijn!

[p. 43]

Notities bij Gedichten van Marianne Moore

In deze eeuw van streberei is nonchalance goed en

‘Het is niet het werk der goden kleipotten te bakken.’ Toergenjev: Vaders en zonen.

Poëzie

Diary of Tolstoy (Dutton), p. 84. ‘Waar precies de scheidslijn tussen proza en poëzie loopt, zal ik wel nooit begrijpen. Het vraagstuk wordt opgeworpen in handboeken over stijl, maar toch gaat het mijn begrip te boven. Poëzie rijmt: proza niet. Of anders is alles poëzie, met uitzondering van zakelijke documenten en schoolboeken.’

‘Letterknechten van de verbeelding’. Yeats, Ideas of Good and Evil (A.H. Bullen, 1903), p. 182. ‘De beperktheid van zijn gezichtskring kwam voort uit de intensiteit van zijn visie; hij was een te letterlijke realist van de verbeelding, zoals anderen dat van de natuur zijn; en omdat hij geloofde dat de gestalten, gezien door het geestesoog, wanneer dat door inspiratie wordt aangeraakt, “eeuwige substanties” waren, symbolen van goddelijke essenties, haatte hij iedere opschik die hun trekken zou kunnen verdoezelen.’

Aan een slak

‘Bondigheid is het eerste kenmerk van stijl.’ Het opvallendste kenmerk van stijl is dat wat voortvloeit uit beknoptheid. Demetrius on Style, vertaald door W. Hamilton Fyfe. Heinemann, 1932.

Stilte

Mijn vader placht te zeggen: ‘Voorname mensen blijven nooit lang op bezoek. Als ik op bezoek ben, kijk ik graag zelf om mij heen. Men heeft mij nooit Longfellows graf of de glazen bloemen in Harvard hoeven te tonen.’ Miss A.M. Homans.

Edmund Burke, in Burke's Life, door Sir James Prior (1872). ‘Spring in een koets,’ zei hij. ‘Kom naar mij toe en laat mijn huis uw herberg zijn.’

Hij ‘ijzer verterend’

‘De struis verteert hard ijzer om zijn gezondheid te bewaren.’ Lyly's Euphues. De grote mus. ‘Xenophon (Anabasis 1,5,2) bericht over vele struisvogels in de woestijn halverwege de linkeroever van de Eufraat, op de weg van Noord-

[p. 44]

Syrië naar Babylonië.’ George Jennison, Animals for Show and Pleasure in Ancient Rome.

Een symbool van gerechtigheid, mannen in struisvogel-huiden, Leda's ei en andere zinspelingen. Berthold Laufer, ‘Ostrich Egg-shell Cups from Mesopotamia’, The Open Court, mei 1926. ‘Een struisvogelveer symboliseerde waarheid en gerechtigheid en was het zinnebeeld van de godin Ma-at, de schutspatrones van de rechters. Haar hoofd is getooid met een struisvogelveer, haar ogen zijn gesloten... daar de Gerechtigheid geblinddoekt is.’

Zeshonderd stel struisvogelhersens. Op een banket gegeven door Heliogabalus. Zie boven: Animals for Show and Pleasure in Ancient Rome.

Vogelverstand

Sir Francis Bacon: ‘Als een jongen een vogelverstand heeft.’

Tom Fool in Jamaica

Ezel en jockey. Een ezel en een jockey door ‘Julio Gomez 6 ãnos’, uit een verzameling tekeningen van Spaanse schoolkinderen, gemaakt op verzoek van een comité dat geld inzamelde voor Republikeins Spanje, verkocht door Lord en Taylor; aan mij gegeven door mevrouw Louise Crane.

[p. 45]

‘Heeft gezegd.’ Dominee David C. Shipley, 20 juli 1952.

Sentir avec ardeur. Door Madame Boufflers- Marie- Francoise- Catherine de Beauveau, Marquise de Boufflers (1711-1786). Zie de noot van dr. Achilles Fang bij Lu Chi's ‘Wên Fu’ (261-303) - zijn ‘Rhymeprose on Literature’ (‘rhymprose’ van het ‘Reimprosa’ der Duitse mediaevisten): ‘Wat notities betreft ben ik het eens met een tijdgenoot van Rousseau: ‘Il faut dire en deux mots/ Ce qu “on veut dire”;... Maar ik kan mij er niet op beroemen dat “j'ai réussi”, vooral omdat ik tegen Mme. De Boufflers’ gebod (‘Il fut éviter l ‘emploi/ Du moi, du moi,’) gezondigd heb. ‘Harvard Journal of Asiatic Studies, deel 14, nummer 3, december 1951, p. 529 (herzien, New Mexico Quarterly, september 1952).

Air: Sentir avec ardeur

Il faut dire en deux mots

Ce qu'on veut dire;

Les longs propos

Sont sots.

Il faut savoir lire

Avant que d'écrire,

Et puis dire en deux mots

Ce qu'on veut dire.

Les longs propos

Sont sots.

Il ne faut pas toujours conter,

Citer,

Dater,

Mais écouter.

Il faut éviter l'emploi

Du moi, du moi,

Voici pourquoi:

Il est tyrannique,

Trop académique;

L'ennui, l'ennui

[p. 46]

 

Marche avec lui.

 

Je me conduis toujours ainsi

 

Ici,

 

Aussi

 

J'ai réussi.

 

 

 

Il faut dire en deux mots

 

Ce qu'on veut dire

 

Les longs propos

 

Sont sots.

Meester Atkinson. Op een ochtend (3 maart 1952) sloeg ik The New York Times open. Een artikel van Arthur Daley over Ted Atkinson en Tom Fool trok mijn aandacht. Toen hem gevraagd werd wat hij van Hill Gail vond, zei Atkinson: ‘Hij is werkelijk een goed paard... heel goed,’ en hij zweeg een ogenblik. ‘Maar ik geloof dat hij pas na Tom Fool komt... Ik geef de voorkeur aan Tom Fool... Hij houdt zijn poging langer vol en doet die vaker.’

Toen hij eraan herinnerd werd dat Citation acht tot tien keer per race kon versnellen, zei Ted enthousiast: Dat is het. Het is het kenmerk van een kampioen om 100 yards te versnellen, zich terug te laten vallen en weer 100 yards te versnellen, die extra spurt op te brengen wanneer die nodig is. Naar aanleiding van wat ik van Tom Fool gezien heb, zou ik hem een ‘handig paard' willen noemen.’ Hij noemde twee andere. ‘Zij liepen maar op één manier. Maar Tom Fool... Later zag ik een foto van Tom Fool (New York Times, 1 april 1952) met Ted Atkinson in het zadel en vond dat ik hem een kleine hommage moest brengen; ik kwam een eind op streek, realiseerde me dat ik zojuist een prijs had gekregen van Youth United for a Better To-morrow en was nogal bezorgd. Ik keur gokken af en ik had nog nooit een paardenrace gezien. Toen las ik in de Times van 24 juli 1952 een artikel van Joseph C. Nichols over Frederic Capossela, de omroeper van Belmont Park, die, toen hij geïnterviewd werd, zei: ‘Zenuwachtig? Nee, ik ben nooit zenuwachtig... Ik zal je vertellen wat moeilijk is. Het laatste rechte stuk in Belmont Park, waar niet minder dan achtentwintig paarden op je afstormen vanaf een punt dat driekwart mijl van je vandaan ligt. Maar ik krijg ze in het vizier en waarom ook niet. Ik ben ontspannen, vol vertrouwen en ik gok niet.’

[p. 47]

Bij wijze van vervolg, ‘Geld is niet alles’ door Arthur Daley (New York Times, 1 maart 1955): ‘Raspaarden zijn altijd fascinerend,’ zei Ted, ‘...zij lijken zoveel op mensen... Mijn eerste liefde was Red Hay... een dappere kleine vriend... hij probeerde het altijd, gaf altijd alles wat hij had.’ (Mr. Daley: ‘Hetzelfde geldt voor Atkinson.’) ‘Dan had je Devil Diver, ...de merrie Snow Goose. Een van mijn grote favorieten... lastig op gang te krijgen... Maar als ze eenmaal op gang was... je kon haar met veters in plaats van met teugels berijden... En dan had je Coaltown... Er waren natuurlijk andere, maar ik heb er nooit een gezien die vergelijkbaar was met Tom Fool, mijn favoriet onder de favorieten. Hij had van alle de meeste persoonlijkheid... Alleen al naar hem kijken deed een vonk ontspringen. Hij had een intelligent hoofd, een intelligente blik en bovendien, hij wás intelligent. Hij had zachte ogen, een breed voorhoofd en, gos, ik lijk wel een verliefde schooljongen. Maar ik geloof dat hij het mooiste gezicht had van alle paarden waarmee ik te maken heb gehad. Hij was een groot paard maar ik was dol op hem, niet zozeer om wat hij presteerde als wel om wat hij was.’ Nadat hij dat gezegd had maakte de bruisende meneer Theodore het nummer op zijn rechterschouder vast en liep in de richting van de paddock.’

‘Toeval... onzuiverheid’. De I Ching or Book of Changes, vertaald door Richard Wilhelm en Carry Baynes, Bollingen, Serie xix (New York: Pantheon Books, 1950).

Fats Waller. Thomas Waller, ‘een veelzijdige jazz-figuur’, stierf in 1943. Zie The New York Times, artikel en Richard Tucker (Pix) foto, 16 maart 1952.

Ozzie Smith. Osborne Smith, een negerzanger en drummer die de muziek improviseerde in Ian Hugo's Ai-Yé.

Eubie Blake. De negerpianist in Shuffle Along.

De wilde vijgenboom

regels 16-17 negen... haren. Imami, de Iraanse miniaturist, schildert ‘met een borstel vervaardigd van negen haren van een pasgeboren vrouwtjeskameel en een potlood met een punt zo scherp als een naald... Hij werd door de nu overleden Riza Shah tweemaal gedecoreerd; eenmaal voor zijn miniaturen en eenmaal voor zijn tapijten.’ New York Times, 5 maart 1954.

[p. 48]

Stijl

Dick Button. Zie foto in de New York Times, 2 januari 1956.

Etchebaster. Pierre Etchebaster, een machinegeweerschutter in de eerste wereldoorlog; kampioen van Frankrijk in chistera (jai alai), pala en mainnues. Hij begon te tennissen in 1922, won het Amerikaanse kampioenschap in 1928 en trok zich terug in 1954. (New York Times, 13 februari 1954 en 24 februari 1955). New York Times, 19 januari 1965: ‘Pierre Etchebaster, voormalig wereldkampioen en Frederic S. Moseley wonnen gisteren het amateur handicap toernooi van de Racquet and Tennis Club... De uitslag was 5-6, 6-5, 6-5. Moseley, de voorzitter van de club, scoorde het laatste punt van de wedstrijd met een flitsende ace. Johnson en McClintock kwamen van 3-5 op 5-all in deze laatste set.’

Soledad. Werd in 1950-1951 in Amerika gedanst.

Van Rosario. Rosario Escudero, iemand uit het gezelschap van Vincente Escudero, maar geen familie.