Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2004 (nrs. 105-108)

[p. 89]

Bon appétit 1

Joke van Leeuwen
Velouté

Wat vale vlekken heeft, de doordeweekse,
wat licht gerimpeld raakt van niet gebruiken,
wat wacht op afgeraspt tot naakt en sappig,
wat valt te snijden tot minieme velen,
wat slaag verdraagt, wat tegen donker kan.

Dat in een pan.

Vermalen tot geen vorm om wie of wat
op aan te spreken. Verzameld in een geur.
Daarmee van deur tot deur, dat iedereen mag ruiken.

Soldaten hebben zich vermomd als struiken,
De nachten vallen om, de dagen duiken,
Wat niet verkocht kan worden wordt versleten.

Achter de muur is ruzie, achter de ruzie muur,
achter de muur twee die het niet meer weten,
Daarachter straat, heet asfalt, niemand aan het stuur.

Nooit meer kleinzerig zijn. En appels eten.

Rutger Kopland
Maaltijd

Het was Kerstmis, we zaten aan tafel en ik wilde
een aangenaam literair gesprek

[p. 90]

 

daarom zei ik: vrienden, we weten dat de materie

 

op ons bord en in ons glas kan vervluchtigen

 

in ons lichaam tot heerlijke poëzie

 

 

 

maar wisten jullie dat onlangs ook is gebleken

 

dat op poëtische wijze heerlijke gerechten

 

kunnen worden gemaakt

 

 

 

er viel een stilte waarin je alleen de geluiden

 

hoorde van messen en vorken, van drinken en slikken

 

en van het getik van de klok

 

 

 

maar ik vervolgde: men heeft ontdekt dat er gedichten

 

bestaan die zo goed zijn gemaakt dat de woorden

 

veranderen in wat ze beschrijven

 

 

 

zodat het woord vlees vlees wordt, het woord brood

 

brood, het woord wijn wijn, ik noem maar

 

een paar voorbeelden

 

 

 

als poëzie de ruimte van het volledige leven

 

tot uitdrukking moet brengen, de echte werkelijkheid

 

dan kun je je voorstellen dat een gedicht

 

een heldere soep kan opleveren

 

een doorleefde wildschotel

 

een luchtig nagerecht

 

een mooie bordeaux

 

 

 

men begon mij te begrijpen en het werd zodoende

 

een vrolijke literaire maaltijd

 

 

 

we vroegen ons af welke poëzie we zaten te eten

 

en te drinken en we zochten naar gedichten

 

in ons hoofd die we een volgende keer

 

op tafel zouden willen zien

 

 

 

ik zal niet zeggen welke dat waren

 

iedereen kan ze bedenken

[p. 91]

Tomas Lieske
Men stijve

Leg een geliefde neer, het olielekkend lijf
ontdaan van alle kleding, dwars over de tafel.
Doop haar grondig met het kookvocht van je kussen,
strik haar met lussen, besprenkel de stelen.

Snij heel voorzichtig alle weerstand los en leg
die in een voorverwarmde schaal, lepel het schuim
als de eerste gloed over het vlees getrokken is,
verwijder de resten van het fatsoen, filter de sappen.

Gooi alle boterremmen los. Durf in de geliefde
wijn en olie rijkelijk te mengen. Strooi kruiden
als bij een bruiloftsfeest met alle wensen
van duizend kaarsen, sjerpen, altijd jonge vrouwen

met opspringende borsten. Schik dakpansgewijs
alle geblancheerde en weer opgestijfde lust
over haar buik, haar vleselijke trijp, haar dijen
en haar milt. Reserveer het mooiste achterstuk

voor wat later. Weeg zeer zorgvuldig de restanten
op je hand. Was in een kom. Gebruik voor het pikeren
vlak onder de huid of in de organen. Wacht niet te lang,
dan brokkelt de structuur. Wat vloeit, dat dreigt te schiften.

Wacht tot het vlees van binnen roze is. Men stijge
ten paradijze. Het aansnijden van wat u bij voorkeur
spreekt. Men vreze het eigen vlees. Men stijve. Vleugels
breed spreiden. Men strooie geen zout in wonden.

Erik Menkveld
De nieuwe vis

Al bij opserveren van het exemplaar
staken belendende tafels het graven
van verdere greppels in de kastanjepuree,

[p. 92]

 

het afplaggen van de verruigde salades

 

stagneert, wijnen talmen in geheven glazen:

 

de gebruikelijke gezelligheid uit zee

 

 

 

is deze vis niet. Een openbaring,

 

opgehaald uit wateren van aanvang

 

lijkt ze. Al ontbraken kop en staartvin,

 

 

 

ervaren vissers verbeten hun tranen

 

bij het zien van de borsten, de aanzet

 

tot ledematen. Hoeveel soorten moesten

 

 

 

vergaan voor deze ongeëvenaarde? Of

 

zijn eruit ontstaan? Maar het ogenblik

 

van nuttigen is daar. Ongewis moment:

 

 

 

de kok stond voor een culinair raadsel.

 

Hoe bereid je wat niet eerder bereid is

 

en ogenschijnlijk in zichzelf volmaakt?

 

 

 

Pocheren, braden, marineren? Overbodig,

 

een belediging. En daarna? Hou je het

 

simpel met zeewier en mootjes op toast

 

 

 

of vraagt dit om een complexe brandade

 

voor de meereisende maag? Rauw, ongesneden

 

werd het, met struisvogelei en slobeendrollade.

 

 

 

Zelfs het plonzend ijsklontenwater

 

onderbreekt zich nu op het uitstroompunt.

 

Daar steekt de uitverkoren eerste eter

 

 

 

de eerste hap in zijn mond. Hij kauwt

 

in stilte en ongekende overgave. Begint

 

dan ijselijke kreten te slaken. Uit afkeer

 

 

 

of extase? Minutenlang danst hij rond

 

en bedaart tot verbijsterd staren. Zelfs

 

na de soesjes kan hij er niet over praten.

[p. 93]

Hsia Yü
Die mooie verdorven dagen van weleer

god schiep de hemel en op de zevende dag hing traag en loom
en niet meer verliefd iedereen in het bos
rond het bestaan stroomde over na de regen
groeide op de paardenvijgen eekhoorntjesbrood
en iedereen ging afzonderlijk eekhoorntjesbrood zoeken
we namen het eekhoorntjesbrood mee terug
wasten het, lieten het weken
roosterden het op een vuurtje tot de sappen stroomden
bakten het in boter
met wat knoflook en peterselie
voegden zachtgesmolten kaas toe en
gerookte hamsnippers

die sfeer behoort tot de mooie verdorven dagen van weleer
een psychologische crisis
comfortabel als een oude sofa, buitenissigheden
bewaard in diverse soorten ziekelijke potten gedecoreerd met
een vergeeld bloemenrandje van fijngeweven kant
we openden een fles bordeaux uit '87 a capella
maar nadat ook die van samenzwering was beschuldigd
verloren we contact maar
het buitenissige deel
namen we als stilzwijgende overeenkomst mee

VERTALING: SYLVIA MARIJNISSEN

Marjoleine de Vos
Waartoe is de mens op aarde

Ik at een boterbloem met dooie kip
dat was geluk een beek van wijn
dronk ik erbij en ook nog knappersla
verlucht met zoute vis en stralend ei.

Is ongeluk dan vieze saus of sliertjesdeeg
waar plastic smeltend draad in trekt
andijviesnot en grijs gehakt, het lauwe bier
de zak vol meelpatat in smerig ossenvet?

[p. 94]

 

Hoe heilig is die rosse goudglans jou

 

van spattend visfrituur, garnaalkroket

 

het juiste uur voor camembert en peer

 

de geur van drank de klank van mossel in de pan?

 

 

 

Wou jij niet inkeer zijn, de wijn

 

bewaard voor mis en bloed wou jij niet

 

vasten, zelden zoet maar bitter in de mond

 

het hart gezond en steeds de geest getrouw?

 

 

 

Moet ik beseffen dus de duivel in de boerenkaas

 

verleidt de haas mijn heilige in haar woestijn

 

zou ik veel liever mysticus met kalme blik

 

een mager mens met niets tevreden kunnen zijn.

 

 

 

Oh lieve room oh trouwe soep oh dom geluk

 

van groot gebraad - ik ben onthecht

 

van elke wens bij witte wijn en ene mens

 

met mul aan zee, zo fijn gevuld, voorgoed getwee.

Jan Baeke
Waar men zoal ziet en proeft

Iemand kan de avond goed beschrijven
maar het eten zagen wij niet voor ons
hoezeer ik ook mijn best deed.

Soms hangt het licht nog even boven tafel
als het al uit is.

Een onderwerp dat ik graag had willen schilderen.

Zulke contouren
waarin woorden het van eten overnemen
en onze handen misgrijpen, de mijne
druk gesticulerend alsof ook dat met room en dille
eetbaar wordt.

[p. 95]

 

Een enkeling blijft zitten

 

om eens goed te lachen

 

of bitter te wenen

 

boven het alfabet.

 

 

 

Wat we moesten versnijden

 

begrijpen de disgenoten

 

is een andere oorlog die ons 's nachts bevangt

 

als we dit huis gemarineerd verlaten

 

half glimlach, half afwezigheid.

 

 

 

Ook de handen van de tot eten gedrevene

 

vergeten soms de vorm

 

die brood met bloedworst is

 

 

 

en de handen van degenen

 

die zich niet kunnen bedwingen.

In de lange winters van Horendonk past een oud gebruik:
om in het vuur een tweede kans te bedelen
om hutspot veilig ter tafel te brengen
wacht men op een onverwacht woord.
Een woord en alles voegt zich bij de rook
waarin ik naar de pan staar
en de wirwar van dwarrelende kranten, schemer, sneeuw
de andere kant van alles
kan worden teruggebracht tot een idee van uien, wortelen en spek
rondom op alle stralende gezichten.
Eten zou het heten, vlees en groente bedacht
om van te leven, om goed af te lopen.

Toch bracht de dag veel verbeteringen.
Het eten was verbrand maar de gasten
gaven mijn schaduw een hand en vertelden
hoe ze nooit iets in de steek gelaten -
Zo begonnen jij en ik aan het oponthoud, de details
nodig om een oud gebruik
in onze geschiedenis te maken
en nog stem te houden in dit bont en blauwe
doorgevraagde

[p. 96]

 

verbeten

 

van het kauwen verloste

 

avondmaal.

Jij was er niet, toen ik at.
Toen ik at was er licht in de lamp
waren er woorden op tv
trof een foto in de krant.

H. die jou niets zegt kwam mij
de dag nadien conclusies brengen
of waren het vragen?

Nog moest er in de koelkast en
tussen de gedroogde kruiden, in de potten
rijst en pasta, diep in de venkel of het lof
iets zijn van wat we aten, hoe we aten.

Ook later die dag bij het bier
en met H. in een slenterend betoog
een vleugje peper en vanille
jouw mond die een smaak zoekt
nog onvolledig, wat we elkaar zeiden
een schaduw, het negatief ervan
maar we konden het nergens ontdekken.

Alfred Schaffer
Hoe wij aan tafel gingen

Het kan hier behoorlijk tekeergaan, je moest liever niet te veel
beloven. Nooit eens een gelegenheid recepten uit te wisselen.

Maar stel nu dat het waar was: brood en wijn, garnalen vooraf,
chocolade-ijs toe. ‘Geef de zout eens door.’ Als een eredienst,

een maaltijd om mee te pronken, verfijnd in geuren en kleuren.
‘En zo sappig en mals!’ Servet op schoot, jij, ik, een toonbeeld

[p. 97]

 

van onschuld boven de dampende schalen. Denk jij wat ik denk.

 

‘Laat het niet koud worden hoor!’ Nog eens wat feiten op een rij?

 

 

 

Feiten en ingrediënten, in woord en gebaar. Zonder te smakken.

 

‘Ik lust je ráuw.’ Wijsheid achteraf kon ons maken of breken.

K. Michel
Droomde

droomde dat ik in een donker trappenhuis
de dode A sprak
die verzuchtte jongen je hebt geen idee
wat voor hemels genot
het eten van een gewone appel schenkt
een jona een cox ja
een gala een granny een james grieve
een elstar ach nee
er bestaat helemaal geen gewone appel