Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2001 (nrs. 93-96)

[p. 158]

Johanneke van Slooten
De dansmeester laat een diepe indruk achter

Sinds hij uit de pas raakte, was zij het spoor bijster. Als leerlinge was zij volgzaam, ze stribbelde niet tegen wanneer ze tot in den treure dezelfde oefeningen moest doen. De strengheid van haar dansmeester uitte zich vooral in zijn corrigerende blikken, maar ook in de priemende vinger op die ene wervel in het midden van haar ruggegraat. Van daaruit heeft zij haar geknakte rug leren rechten.

Later toen de verhoudingen waren veranderd, kregen zijn ogen een geheimzinnige glans. In zijn dwingende optreden toonde hij de nodige mannelijke gedrevenheid. Wanneer hij zijn hand naar haar uitstrekte, was dat om haar te leiden en te verleiden. Met zachte aandrang, de vlakke hand losjes onder haar schouderblad, laveerde hij haar in de richting waarin hij wilde dat ze zouden gaan. Liefst bracht hij haar in vervoering: haar hoofd iets achterover, de ogen gesloten, de lippen wat geweken, haar heupen kantelend rond de zijne. De ingehouden spanning liftte hen soms zodanig op, dat ze voor een kort moment even op de tenen gingen staan. Daarna plantte zij haar hoge hakken weer stevig in de dansvloer.

Het stuwende ritme van de tango was dwingend, maar ze namen de ruimte flink af te wijken van het vaste patroon van acht passen. Als vanzelfsprekend voerde hij haar mee tot grote hoogten. Soepel volgde zij de kleinste beweging en begreep iedere nieuwe variatie, hoe onverwacht die ook in zijn hoofd opkwam. De onverhoedse posities vanwaaruit hij haar met een zwiep ineens een heel andere draai gaf, verrasten haar maar overvielen haar niet. Razendsnel kon ze zich wenden en keren, een been in een zwenking even langs hem opgeheven, om daarna zwierig in zijn arm terug te glippen en in de juiste cadans met hem verder te gaan. Ze voelde precies aan wanneer het hem zou behagen een moment abrupt tot stilstand te komen; de rug gebogen, iets overhellend waardoor hij haar borsten vluchtig aanraakte, de voeten kortstondig parallel. Wanneer de muziek even stilviel, liet hij haar op het hoogtepunt vanuit de heupen achterover buigen. Om daarna met een ferme uithaal van de rechtervoet en een sturend duwtje, samen in een buitensporige werveling terecht te komen. Als versmolten in één dansfiguur gingen

[p. 159]

ze in elkaar op, verenigd in één voortglijdende, haast zwevende beweging.

Op een dag gaat er iets mis. Een gemene pijn steekt hem in de knie. Met een grimas, die hij voor haar gesloten ogen verborgen denkt te houden, de lippen samengeknepen, de wenkbrauwen gefronst, tracht hij weerstand te bieden aan de pijn en danst door. Maar op den duur verstrakt zijn houding. Op een zeker ogenblik dringt tot hem door dat ze gemerkt heeft dat hij sleept met een been en hapert in een draai; hij raakt uit zijn evenwicht. Zijn stijl wordt kreupel, iedere aarzeling maakt de twijfel groter.

Vlak voor een nieuwe dans zal beginnen staan ze in stille afwachting met een kleine tussenruimte tegenover elkaar. In de omhelzing heeft hij zijn rechterhand rond haar taille omhoog geschoven tot in haar oksel. Ze luisteren naar de muziek en hij tast af of ze beiden hetzelfde ritme volgen. Terwijl hij heen en weer draait om zijn lengteas voelt hij in deze slingering of zij op dezelfde manier gepakt wordt door de muziek als hij, of zij bereid is tot overgave. Met ingehouden adem richt hij zich op, maakt zich lang. Op het juiste moment verplaatst hij zijn gewicht naar beneden, maakt de aanzet en ze gaan weg. Dan verstapt hij zich; hij raakt haar kwijt - ze sporen niet meer. Ten slotte kan zij hem niet meer volgen en keert zich van hem af.

Sindsdien is hij gaan dwalen. Dat hij de wereld om zich heen niet meer helder ziet, wijt hij aan zijn ogen. Er ligt een dof waas overheen en zijn eens zo scherpe blik is nu omfloerst. Het hoekige bijna bonkende tangoritme dendert na in zijn hoofd, het heeft alle vrije versieringen en sensuele trillers verloren. Het wordt de muziek van zijn zuchten. De echo van de zwaar ademende bandoneon pompt de lucht uit zijn longen, hij hijgt. Maar zijn lichaam mist de meeslepende cadans. Niet voor niets verlangt hij naar de wind die als de voortstuwingen van de tango, aanzwellend en afnemend in vlagen voorbij gaat en de vertrouwde klanken in zijn oren blaast. Hij gaat naar zee.

De over elkaar heen rollende golven die zich uitstrekken over het strand, vereffenen pijnlijke beelden die in zijn hoofd zijn achterbleven. Hij kijkt naar het water dat aan en af stroomt, de schuimranden in sierlijke bogen. Het doet hem weer denken aan die perfecte draai die haar zo opgewonden kon maken. Nu hij zich niet meer in de vaart van hun dans kan verheffen, beperkt hij zich tot het aardse. Hierdoor hoeft hij de schijn niet langer hoog te houden. Rusteloosheid houdt hem aan de gang. Een kwelgeest in zijn hoofd doet hem machteloos stampvoeten in het zand.

[p. 160]

Na lang zoeken heeft ze hem gevonden, in de buurt van zijn strandhuisje. Dat weet hij niet. Een stormachtige avond ziet ze hem dansen met de wind, de rechterarm voor zich gebogen, de andere omhoog geheven alsof hij door haar bij de hand wordt genomen. Nadat hij de macht van zijn leidende positie als danser is kwijtgeraakt, voegt hij zich naar de drijvende krachten van de wind. Hij laat zich leiden door stormvlagen die hem in de armen vliegen. Rukwinden slingeren zich om hem heen en strelen hem met zachte handen. Ze doen zijn wangen gloeien en maken zijn ogen vochtig waardoor ze weer even glanzen. De onstuimigheid van de wind zweept hem op en hij barst los.

Uiteindelijk kiest hij een keer een ongerept stuk strand en waagt zich tot het zetten van enkele tangopassen; zijn voeten glijden over het zand en trekken sporen als penseelstreken. Al dansend ontwikkelt hij spontaan een choreografie waarmee hij zijn innerlijke kronkels vormgeeft. Maar hij ontkomt niet aan zijn tango-verleden met haar. Door de inkervingen die haar nabijheid in zijn geest achterliet, zet zich ook de herinnering aan zijn gekrenktheid voort. Hij draait door en door en door, hij draait dol. Als een tol draait hij in het wilde weg in een wirwar van lijnen. Niettemin blijft zijn eigen danspatroon herkenbaar.

Kijkend naar hem heeft zij zich opnieuw laten betoveren. Zij voelde zich een vogel in de vlucht en liet zich meevoeren. Als zij haar ogen opent, is hij in het felle tegenlicht een ongrijpbaar silhouet geworden dat draait om zijn as. Het lijkt stil te worden om haar heen, of de wind de adem even inhoudt. Dan stuift het zand op en komt de danser als een tornado naderbij - zij wordt naar hem toegezogen en volgt hem in de schaduw van zijn rondedans. Zij steekt een hand naar hem uit, maar kan hem niet bereiken; hij is één met zijn beweging. Resoluut neemt ze hem bij de heup. Hij verstijft van schrik en valt. In één klap heeft zijn lichaam de laatste indrukken van zijn dansfiguren weggevaagd.