Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 2001 (nrs. 93-96)

[p. 132]

Johanneke van Slooten
A love supreme

Het mysterie rond haar etherische verschijning maakte hem nieuwsgierig. Zo zag hij haar: in een wonderbaarlijk licht toen zij hem omhulde als een geurende wolk. Het geheim van haar onbegrensde vermogens en gratie gaf zij niet prijs. Ze liet hem raden wat waar en werkelijk was. Als hij niet op hoefde te treden, was hij zwijgzaam. Dat er dan lange leegtes ontstonden, was omdat woorden hem zwaar vielen. Zingen gaf hem bewegingsvrijheid, dat was voor hem een soepele en natuurlijke manier om zich te uiten.

Het was hem overkomen. Zolang zij zich voor hem in nevelen hulde, was hij haar werktuig. Niet dat haar omhelzing opzettelijk beknellend was, maar eerst dreigde ze hem te verstikken.

Op dat moment opent hij zijn mond en laat zich door haar bespelen. Door zijn lippen stilletjes te beroeren, maakt zij zijn gemoed ontvankelijk en blaast zij hem haar muziek in, die zij door hem tot klinken wil laten komen. De trillingen die zij opwekt in de lucht, brengen hem in de juiste stemming. Geleidelijk aan lukt het haar, te spelen met zijn adem. De gloed van zijn stem heeft haar begeerte gewekt. Daarna is alles bij haar erop gericht, zijn stem over te nemen. Dat weet ze te bereiken door zich de kracht van zijn adem toe te eigenen. Hij is met stomheid geslagen. Wat hem rest is een droeve heesheid.

In een zucht glijdt ze bij hem naar binnen. Als zijn adem bepaalt ze zijn geluid, zijn wezen. Verrast stelt zij vast dat zijn harteklop in haar begint te resonneren en zo komt het dat met dit pulserende ritme de klank van zijn innerlijk op haar wordt overgedragen en zij zich kan nestelen in zijn borst. De laatste tijd was zijn ooit zo sonore stemgeluid duister geworden, zodat het mistige timbre een lied smartelijker deed klinken dan de inhoud van de woorden. Nu zij zijn hart beheerst, hem tot haar instrument heeft omgevormd, heeft zijn stem een vrouwelijk karakter gekregen. Sinds deze onverwachte vereniging zou hij zich moeten verheugen in de ronde toon en de dansante beweeglijkheid, waarmee hij de hem vreemde muziek vertolkt. Maar hij komt in verzet. Omdat hij haar nu toebehoort, zijn stem de hare is en hij zich in deze andere toestand

[p. 133]

gemanoeuvreerd ziet, is hij zichzelf niet meer. Daarom probeert hij zich nu aan haar greep te ontworstelen voordat zij helemaal bezit van hem heeft genomen. Ter wille van zijn zelfbehoud zal hij zich niet meer van de wijs laten brengen en zorgt hij dat haar influisteringen geen gehoor meer bij hem vinden.

In stilte ontwerpt hij een plan om weer op verhaal te komen. Omdat hij weet dat hij zijn eigen stem nooit meer zal kunnen hervinden, zal hij zijn hele gestel moeten veranderen. Hij kromt zijn schouders, zijn rug staat gespannen als een boog. Zijn robuuste postuur krijgt een sierlijke gebogenheid. Zijn uiterlijke verstijving geeft hem een harder aanzien, maar van binnen blijft hij gevoelig. Langzaam aan begint zijn huid een metalen, koperkleurige glans te krijgen. Er zijn gaten in zijn ziel geslagen en om de openingen naar zijn hart af te kunnen sluiten vormen zich in zijn borst subtiele kleppen met zachte polsters. Zijn vliegensvlugge vingers bedienen de kleppen behendiger dan dat de vertraagde wendbaarheid van zijn stem zijn snelle gedachtenwisselingen kan bijhouden. Zo wint hij aan virtuositeit. Zijn eerst zo rappe tong verhardt zich, maar behoudt zijn lenigheid. Naarmate de punt van dit licht gewelfde orgaan zich toespitst kan hij als het fijnste riet zelfs door de streling van de echo van haar adem in trilling worden gebracht. Als zijn toch al krachtige kin zich verdonkert, krijgt die de gladheid van gepolijst ebbehout. Vreemd genoeg blijven zijn lippen vooralsnog ongemoeid, ze tuiten zich alsof hij zou willen fluiten, maar dan sist het riet als een slang die zijn prooi in het oog heeft. Glimlachen kan hij nog. Dan plooien zijn lippen die hij even bevochtigt zich tot het soepelste mondstuk dat hij zich ooit heeft kunnen dromen.

Eerst moet hij op adem komen. Dan zet hij met een fiks accelerando een solo in. Door de ontdekking van zijn instrument kan hij de toehoorders weer zijn ware aard tonen. Zijn spel is even veerkrachtig als zijn stem, zoals zij vroeger tijdens zijn optredens, de wendingen in de muziek zo vanzelfsprekend volgde. De toon van zijn eens zo fluwelen tong verscherpt zich en krijgt al snel de ruigheid van zijn huidige situatie. De koperglans die in zijn geluid gekomen is, weerspiegelt zijn temperament. Opgezweept door het slagwerk van zijn bonzende hart, stuiteren de noten zo hoog op dat hij ze even later als de sterren van de hemel speelt. Dromerig vervolgt hij de inzet van zijn verhaal, daarna krijgen de zwaar aangezette donkere tonen een melancholieke bijklank alsof gevoelige bassnaren in hem beroerd worden. Hij komt uit op een eenvoudige melodie, die klinkt als een licht stijgende, geheimzinnige uitroep van vier lettergrepen.

Tot er onverhoeds een achtergebleven klank uit zijn binnenste tevoorschijn wordt getoverd. De laatste zucht die er van haar is overgebleven

[p. 134]

verlaat zijn mond, daalt af tot in de omhooggerichte beker van de saxofoon en zo komt in een laatste opleving toch nog zijn verloren stem naar buiten. De herinnering aan de wolk van een vrouw ontlokt hem een hartekreet vol genot. Omfloerst, bijna grommend zingt hij: ‘a love supreme’.