Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1998 (nrs. 81-84)

[p. 144]

Elizabeth Bishop
Twee gedichten

De kaart

Land ligt in water; geschaduwd in groen.
Schaduwen, of zijn het zandbanken, aan de randen
afgebiesd met lange zeewierige banden
waar wieren vanuit groen overhangen naar eenvoudig blauw.
Of helt het land om haar van onderen op te tillen, de zee
en trekt haar kreukloos om zich heen?
Rukt langs de delicaat gebruinde rand van steen
het land van onderen aan de zee?

De schaduw van Newfoundland ligt plat en stil.
Die van Labrador is geel, waar de dromerige Eskimo
haar heeft geolied. Wij kunnen deze lieflijke baaien aaien,
onder een kijkglas alsof zij zo zouden ontbloeien,
of als om onzichtbare vissen aan een heldere kooi te helpen.
De namen van plaatsen aan zee lopen in zee uit,
de namen van steden lopen dwars door de nabije bergen
- de drukker ervaart hier dezelfde opwinding
als wanneer gevoel te ver buiten zijn oevers treedt.
Deze schiereilanden nemen het water tussen duim en wijsvinger
als vrouwen die de zachtheid van textiel beproeven.

In kaart gebrachte wateren zijn kalmer dan het land,
verlenen het land hun eigen golfstructuur:
vol vuur ijlt de Noorse haas naar het zuiden,
waar land is, onderzoeken profielen de zee.
Worden ze toegewezen, of kiezen landen hun eigen kleuren?
- Wat het karakter of de inheemse wateren 't meest bekoort.
Topografie toont geen voorkeuren: west is even ver als noord.
Fijnzinniger dan die van de historici zijn de cartografenkleuren.

[p. 145]

Vragen met betrekking tot het reizen

Teveel watervallen hier; de overbevolkte rivieren
haasten zich al te schielijk naar zee
en de druk van zoveel wolken op bergtoppen
doet hen in zachte vertraging over de zijwanden wellen
waar zij voor onze ogen veranderen in watervallen.
- Want als die strepen, die mijllange, glinsterende traanvegen
nog geen watervallen zijn,
worden zij dat, over een snelle eeuw of zo,
zoals eeuwen hier verlopen, waarschijnlijk wel.
Maar als de rivieren en wolken maar blijven reizen en trekken,
lijken de bergen net rompen van gekapseisde schepen,
slijmbesmeurd en schelpbepokt.

Denk aan de lange thuisreis.
Hadden wij thuis moeten blijven en aan dit hier denken?
Waar zouden wij vandaag de dag zijn?
Is het terecht naar vreemden in een stuk te kijken
in dit allervreemdst theater?
Wat is dit voor kinderlijks dat wij,
zolang er nog leven in ons huist,
vastbesloten blijven rennen
om de zon eens van de andere kant te zien?
Het kleinste kolibrietje ter wereld?
Om naar een of ander raadselachtig oud stuk muur te staren,
onverklaarbaar en ondoordringbaar,
vanuit ieder gezichtspunt,
ogenblikkelijk gezien en altijd weer schitterend?
O, moeten wij onze dromen dromen
en ze nog bezitten ook?
En hebben wij wel plaats voor nog
een opgevouwen zonsondergang, nog altijd warm?

Maar natuurlijk zou het zonde zijn geweest
de bomen langs deze weg niet te hebben gezien,
gewoonweg overdreven in hun schoonheid,
hen niet te hebben zien gebaren als
nobele pantomimespelers in 't roze.
- Niet te hebben moeten stoppen voor benzine
en het treurige tweetonige, houterige wijsje

[p. 146]

 

van twee ongelijke klompen

 

zorgeloos klepperend over de vloer

 

van een vettig tankstation nooit te hebben gehoord.

 

(In een ander land zouden alle klompen uitgetest zijn.

 

Elk paar zou exact dezelfde toonhoogte hebben.)

 

- En zonde om die andere, minder primitieve muziek

 

van de dikke bruine vogel te hebben gemist

 

die boven de kapotte benzinepomp zingt

 

in een bamboekerk van Jezuïetische barok:

 

drie torens, vijf zilveren kruisen.

 

- Ja, zonde om niet, vaag en onbestemd,

 

ooit maar te hebben gepiekerd

 

over wat het eeuwenlange verband zou kunnen zijn

 

tussen het grofste houten schoeisel

 

en, zorgvuldig en uiterst secuur,

 

de gesneden versieringen van houten kooien.

 

- Nooit de geschiedenis te hebben gelezen

 

in de broze calligrafie van zangvogelkooien.

 

- En nooit te hebben moeten luisteren naar regen

 

zo lijkend op toespraken van politici:

 

twee uur van onverbiddelijke welsprekendheid

 

gevolgd door een plotselinge gouden stilte

 

waarin de reiziger zijn notitieboekje pakt en schrijft:

 

 

 

Is het gebrek aan fantasie dat wij niet gewoon thuisblijven

 

maar naar verbeelde plaatsen gaan?

 

Of had Pascal misschien niet helemaal gelijk

 

om maar gewoon rustig te blijven zitten in je kamer?

 

 

 

Continent, stad, land, maatschappij:

 

de keuze is nooit groot en nimmer vrij.

 

En hier, of daar... Nee. Hadden wij thuis moeten blijven,

 

waar dat ook moge zijn?

vertaling: j. bernlef