Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1997 (nrs. 77-80)

[p. 176]

Lennart Sjögren
Gedichten

Winterdeining

's Winters zwerven deinende golven gekleed
in grijze hoezen
het zijn lage, wiegende bergen
het is alsof zij met olie bestreken zijn
zij boezemen Angst in, Verwondering, Gelatenheid.

Er bestaan verhalen over hun cynisme
geen mens kan langer dan een paar minuten met hen verkeren
zij schenken geen genade. Niemand heeft hen horen spreken.

Maar zelf lopen zij het risico te bevriezen daarom
zijn zij voortdurend op weg
die nacht dat de wind hen verlaat en hun bloedsomloop
steeds trager wordt
accepteren zij hun eigen doodvonnis.

Dan barsten witte vonken door hun huid
de fijne schalen worden hard
en hun hart daar diep beneden kan niet meer.

In hun zwakte lijken zij op meren
en als het daagt liggen zij
stil onder de eerste ochtendnevels.

Het is dan dat de mens over water kan lopen.

[p. 177]

Scheermes

Zit met een scheermes
in het zand te kerven
het zand wordt opengereten
en het puntige verliest zijn scherpte.

Omstreeks deze tijd is de zon heet
de mierenleeuw bewaakt zijn holen
en een aantal mieren moet bestendig bloed afstaan
ten bate van de bewakers.

De droom over een vliegtuig
dat van grote hoogte neerstort in het zand
keert terug.

Het scheermes deugt niet langer voor zijn doel
maar het zand wel altijd voor het zijne.
En hij die hier een toren bouwt, moet zelf
de verantwoording voor zijn bouwsel dragen;
als de zee komt
vlucht ook het zand
en begeeft zich op een van zijn onbegrijpelijke
omzwervingen,
wie het oudste is: de zee of het zand
wordt een metafysische vraag.

Het scheermes is levensgevaarlijk
en versleten
achtergelaten in het zand
de mierenleeuw blijft met het zijne bezig
de droom over het vliegtuig keert terug.

[p. 178]

Het vergeten

Lichtgroen glijden de heuvels richting zomer,
als zij in midden Juni zijn beland
zijn ze nauwelijks nog te zien.
Alles is dan door de groene sluier overdekt.

Tussen de seringen bij de verlaten huizen
met vensterramen
meer verlaten door het leven dan enig afscheid
kan op dat moment een gesprek worden gevoerd
dat uitsluitend gebaseerd is op restanten.

En zij die in hun binnenste
een wat lichter verdriet meedragen
vinden daar een toevluchtsoord
en bereiden zich op een minstens
toevallige overeenkomst
over het vergeten voor.
Degenen die een zwaarder verdriet torsen
dromen geen moment over zoiets.

Over vergeten roept ook de koekoek
voordat zelfs hij in de zomer verdwijnt,
maar zijn roep wordt verdubbeld
en wat uitgeteerd zou moeten zijn
en voorgoed vergeten keert
in de echo achter het vergeten terug.

[p. 179]

Die avond

Nu is die avond aangebroken
waarop alles wil spreken,
het is eind November en
zij die niet eerder van zich lieten horen
tonen nu hun gezicht

of het nu geesten, kinderen
of mechanische konstrukties zijn
die je hoort in de mist.

Nu kan een doodgewone drempel
tussen twee kamers
een bijna onoverkomelijke hindernis zijn.
Want ook hij wil het woord.

Ramen geven hun tekens
en wie dacht dat hier vrijheid heerste
roept:
haal mij hier weg.
Tegelijkertijd bang dat iemand toch antwoorden zal
vanuit de muur of de nevel.

Dan spreekt het vreemde
alles heeft zijn tong teruggekregen.

[p. 180]

De zee

De zee die zich opnieuw verheft
zij verheft zich uit haar water
en concentreert zich in ons tot een stam.
Zij bouwt een zuil over zichzelf
en schiet in volle vaart omhoog
splitst zich dan
en hult zich in haar val in een regenboog
zij valt in ons uiteen - zij maakt ons anders dan voorheen
in een bladerkroon schudt zij zich
boven ons en haar eigen verwondering uit.

De etalages van de zee waarin de waren van het leven liggen uitgestald
en een steen die het dikke glas doorbreekt.
Natuurlijk heeft de zee ons niet nodig
natuurlijk heeft zij genoeg aan haar eigen verwondering
en aan alle jongen om zich heen,
een gestrekt liggende moederlijke zeug is zij
met stromingen die bij haar zogen.
Ze zeggen dat het oneerbiedig is om de Zee een zeug te noemen
diegenen begrijpen niet het uitgestrekte
waaruit het lijf groeit,
dat zich langzaam op zijn zij laat rollen.
De zee en alle motoren van de mens op volle toeren
een moment zonder stuurman nu, waarop de cylinders vrij, de boten vrij
berichten met zich meedragen over de voortdurende ontdekkingen.

De paarden van de zee
maar niet de in parades gedresseerde
en niet de rasechte in een keurslijf gedwongen
dat de leugens verbergt. Alleen de ongetemde
met ruggen vrij nog en snelle beten.
Plotseling
werd alles stil, volkomen stil
en hoor je het warme kloppen onder
de schedel van een pasgeborene.

De longen van het water halen adem
en de schouderbladen bewegen zich zachtjes,
de ingewanden en hun bedrijvigheid.

[p. 181]

 

Hoe diep klopt niet het hart van de zee

 

en haar tanden glanzen nog wit zelfs in de nacht.

 

 

 

In mijn geloof huist ook mijn angst

 

daarom eis ik het onmogelijke

 

ik maak schoven van bladeren die door mijn lichaam vallen

 

ik vermenigvuldig de zee met de zee

 

tot schrijfbladen als vruchtenkorven openbreken.

 

 

 

Al dergelijke pogingen zijn tot mislukken gedoemd.

 

Het is niet de grootte van de zee die mij lokt

 

dat er zo en zoveel mijl tussen haar oevers slapen.

 

Op een dag verheft zij zich volstrekt anoniem

 

en zonder enige aanzet tot figuratie,

 

zij houdt haar lege doek op

 

waarop de resten van een gezicht zichtbaar worden

 

een menselijk gezicht is het

 

een dierlijk - en meer dan dat.

 

Het kijkt gekweld en zinkt weer naar het eigen midden.

 

Het oog in het water.

 

 

 

Het kan een kleine bodemloze poel zijn

 

die de nachten tot vriend heeft

 

en waar de sterren die dorst komen lessen

 

die hen zacht vermaalt door de eeuwigheden,

 

het kan een moeras zijn waarover de wereld

 

gebogen zit en haar haar kamt en kamt.

 

Het is niet het lichaam van de zee dat mij lokt

 

het is het Oog -

 

het enige en grote oog

 

dat fijngeslepen rustend in zijn ovaal

 

onafgebroken onze bewegingen volgt.

 

Het verzamelt ons zweet - en het is

 

alsof dat niets voorstelde

 

het verzamelt onze geloofsbelijdenissen - en het is

 

alsof dat niets voorstelde

 

het verzamelt onze boekhoudnummers - en het is

 

alsof dat niets voorstelde.

vertaling: j. bernlef