Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1992 (nrs. 57-60)

vloe

Althans, zo spreken mensen die aan hypercorrectie lijden het woord uit, omdat ze vroeger met meesters liniaal op de vingers getikt zijn wegens een ‘koei’ hier en een ‘vlooi’ daar. Bedoeld is natuurlijk de vloei, en dan niet het in leer gevatte voetbalveld op het bureau van de directeur, en evenmin de kouseband die om de vloeihobbel van een stadhuisambtenaar wordt gelegd, maar de gewone slappe, roze of groene inktvloei waarmee, in spiegelschrift, vers neergeschreven tekst kan worden gekopieerd.

Op de lagere school heb ik de vloei meegemaakt tot halverwege de vierde klas, om precies te zijn tot op de dag dat Willy N., die moest nablijven in een afgesloten lokaal, met wonderbaarlijke spier beheersing gaande van bank tot bank de inhoud van zijn blaas verdeelde over twaalf van de achtentwintig halfvolle inktpotjes. Toen zijn euveldaad, na klachten over bleek schrift, was uitgekomen, bestelde de hoofdmeester onmiddellijk, nog voordat de schorsing van Willy N. helemaal rond was, per klas een gros balpennen: het begin van de vernietiging van handschriften die nog aan het ontkiemen waren. Behoefte aan een vloei kreeg ik vijftien jaar later pas weer, toen ik de ballpoint voor een vulpen verruilde en mijn keukenmeidenpootje zag veranderen in een krabbel waar ik enig behagen in bleek te kunnen scheppen. De inktvloei bleek intussen uit de Nederlandse kantoorboekhandels verdwenen.

Omdat ik bij Gerard Reve wel eens had gelezen dat ze bij Gebr. Winter speciaal voor hem (ik citeer uit het hoofd) ‘een oude man de zolder op hadden gestuurd, waar nog een literfles vooroorlogse, paarsbruin opdrogende galnoteninkt bleek te staan’, dacht ik dat dat het aangewezen adres was voor een partij ouderwetse vloeien. Ik begaf me naar de Beethovenstraat. De gebroeders waren geen van beiden aanwezig, dus werd ik geholpen door

[p. 115]

een dame met een vooroorlogs knotje. De conversatie verliep ongeveer zo: ‘Verkoopt u ook inktvloeien? Ze schijnen nergens meer te krijgen te zijn.’

Al half beledigd: ‘Bij ons wel, hoor. Ogenblikje.’ Draait me haar rug toe. Plooirok model Interbellum. ‘Kadet verpakt in trekharmonika,’ zou Céline zeggen. Komt terug, was er al bang voor, met dik pak donkergroene vloeibladen formaat 50 x 45 op z'n minst.

‘Mevrouw! Hoe moet ik met zo'n enorm vel nou een A4'tje afvloeien?’ Pinnig: ‘Dan pakt u de schaar en knipt u er een stukje af.’ ‘Zelfwerkzaamheid van de klant. Mooi. Kunt u me ook uitleggen hoe ik zelf enveloppen moet maken?’

‘Meneer, wat wilt u nu eigenlijk?’

‘Kleine vloeiblaadjes. Zo'n vijftien bij twaalf centimeter. Roze, groen, wit, doet er niet toe.’

‘U vraagt naar iets wat niet bestaat.’

‘Kreeg u vroeger op school geen roze vloei, toen u met de kroontjespen moest leren schrijven?’

‘Dat was vroeger op school, meneer. Niemand schrijft vandaag de dag meer met een kroontjespen.’

‘Ik zie daar een vitrine vol dure vulpennen. Die laten net zo goed inkt op het papier vloeien.’

‘Gelooft u me nou maar, meneer: in vulpennen zit al jaren hopeloos de klad. Er wordt niet meer mee geschreven. Wij merken het aan de inktcijfers ook. De vulpen wordt alleen nog als duur relatiegeschenk gebruikt. Het is een statussymbool geworden. Wie zo'n zwaar gouden geval heeft, zal geen moment de behoefte voelen aan een vloe.’

Zei de koei.

‘Goed. Laten we het er dan op houden dat ik zo'n vloe voornamelijk nodig heb om bij warm weer mijn zweterige hand op te laten rusten. Om, lieve God nog aan toe, het schrijfpapier te beschermen tegen vetopname uit de poriën. Ben ik zo duidelijk genoeg?’

Definitief van me wegkijkend: ‘Voor eau-de-colognedoekjes moet u bij de drogist hier verderop zijn, op nummer veertien.’

(A.F.Th. van der Heijden)