Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1991 (nrs. 53-56)

[p. 29]

Willem van Toom
In je hoofd

Alles wat is verdwenen
bestaat ook nog ergens voort.
Zoals muziek die je hoort
terwijl ze toch nergens spelen
en er geen radio aan staat.
Binnen in je hoofd gaat
zo ook wel eens een film draaien,
dan kijk je ineens naar bejaarde
beelden, bijvoorbeeld van
jezelf in een vroegere tuin,
op een schommel die roerloos schuin
voor bewegende wolken hangt.

*

Gebeurt dat onder de les,
wat is dan het meest echt?
Dat je in de klas zit
(het is winter) in neonlicht
en de leraar zegt
dat dit Skandinavië is
(hij wijst het aan op de kaart)?
Of de tuin die je hoofd
zonder dat je het wist
wel tien jaar heeft bewaard?

Want toen je zes was, geloof ik,
schommelde je daar voor het laatst.
Daarna was je immers verhuisd
naar een flat op 1 hoog
en die schommel is achtergebleven
in je andere leven.
Hij zwaait nu in een trage boog

[p. 30]

 

voor je verbaasde oog

 

langs de meren van Zweden.

 

 

 

*

 

 

 

Zo ben ik soms plotseling terug

 

bij een oud huis aan een spoordijk.

 

Alles groen waar ik kijk

 

onder een zomerse lucht.

 

Terwijl ik toch eigenlijk

 

in een tram zit, gewoon in de stad

 

waar ik woon, loop ik ook het pad

 

langs de dijk af. Een geit

 

trekt aan haar touw, ze kent mij,

 

net als de duif die nu koert

 

in mijn grootmoeders keuken. Ik hoor

 

haar zingen, mijn oma. Maar tegelijk

 

knarst de tram door de bocht. (En waar

 

zij zong staat een nieuwbouwwijk,

 

trouwens.) Wat is in dat raar

 

hoofd van mij nu werkelijkheid?

 

 

 

*

 

 

 

Als ik de zolder ruik

 

waar ik, als we logeerden

 

bij oma, mocht slapen (mijn kleren

 

op de stoel het meest vertrouwd

 

in het krakende, donkere huis),

 

dat wil zeggen: de lucht

 

van gesteven lakens en kou

 

en gedroogde appels - dan zeurt

 

de vraag in mijn hoofd hoe dat lukt

 

in een volle tram. Wat voor spel

 

speelt herinnering met mij? Die geur,

 

zit die ook al van binnen? Hoe groot

 

is een geheugen dan wel?

[p. 31]

 

*

 

 

 

Nu loop ik op straat.

 

(Dat is natuurlijk niet waar:

 

ik schrijf aan mijn tafel hier

 

met mijn hoofd boven het papier.)

 

Toch zie ik mijzelf lopen.

 

De tram rijdt achter mij weg.

 

Maar ik lig dus ook in bed

 

en hoor de trein aankomen.

 

Een stoomtrein, want dit is van vroeger,

 

en het spannendste van bij grootmoeder

 

slapen. Ik sla het dek van mij af

 

en klim op de stoel, maak een gat

 

met mijn vinger in de ijsbloemen

 

op het zolderraam - en daar dondert

 

het monster hoog langs het huis

 

op de dijk. Een wolk van vonken

 

en stoom slaat tegen de ruit.

 

Ik tuur tot ik haast bevries

 

naar het vuur in de nacht. Dan lig

 

ik weer warm in bed, ogen dicht,

 

en zie ik even niets.

 

 

 

Doe ik mijn ogen weer open,

 

dan zie ik mijn hand met zijn pen

 

op papier vol letters - want

 

dat is waar ik het meest ben

 

geloof ik langzamerhand.

 

 

 

*

 

 

 

Heb jij ook zo'n hoofd

 

waarin alles tegelijk bestaat?

 

Kijk dan maar uit waar je loopt:

 

een tuin kan gemakkelijk een straat

 

zijn waar je in bent verdwaald.

[p. 32]

 

Of een straat juist een tuin

 

waar je geheel alleen

 

met een vreemde kaart

 

van Skandinavië in je hand staat.

 

Waar moet je dan heen?

 

 

 

*