Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1981 (nrs. 17-20)

[p. 119]

W.J. van Wouten
Grondtrekken van een jacht

het dier is naar zijn kleur genoemd
wie het bij de naam noemt zal het niet vangen
het is hasan is grijs glanzend en hasu is grauw
het is het haas met zijn bol met zijn lichten
het haas met zijn sokken zijn pluim zijn lepels
zijn wit bij verbranding als verzachtende zalf

vervolgen vervolgen vangen en doden
pijl en boog en slingers en netten
jachten jagen men schiet met het schot
goed gekeeld geklank en gekerm
voorbij het geknaag

gewicht bijna vijf kilo- lengte vierenvijftig
lengte oor negen- staart acht centimeter
het dier heeft geen gespleten tong
het dier slaapt niet met gesloten ogen
het dier heeft geen donkere ogen
het dier heeft geen lichte oorpunten
haas is een woord en zogenaamd

haas staat in dubio- het haas maakt een mannetje
de haas is een woord van vier letters
een woord dat aandurft wat het niet kan
een woord uit een loze noot
een woord dat op geen plaats ergens aan denken doet
een woord dat niet voor iets anders staat
woord is een woord evenals haas

[p. 120]

 

schrijven schrijven overschrijven en over

 

boek en luister en praat en stilte

 

overdenk gedachten men schrijft met het schrift

 

wat moet vermeld moet kiskassen op papier

 

valt er uiteindelijk in

 

 

 

op afstand draait een rad zich af in zicht

 

de lepelman slaat over zijn eigen kop

 

nog voor de langoor ligt is er geen knal te ho

 

hoor je het schot van het al schoudervrij geweer

 

de jager heeft zijn meester lampe

 

 

 

grondtrekken van een jacht

 

de handjacht met de tweeloop pen

 

net de paadjes in het jonge graangewas

 

wat op papier komt drukt zich als een haas

 

wat volgt vernesteld het

 

wat legt neer wat op de loop werd gebracht?

 

wat doet het haken slaan en contraspoor maken?

 

het punt van nekslag stopt het klagen

 

 

 

spoorsneeuw- beschreven papier

 

voldoende om het te kunnen lezen

 

 

 

voor jachtwijze ogen is in iedere regel

 

de warme hand te volgen

 

 

 

de wisselwoorden voor wat men niet weet

 

dat gevangen zal worden tot gevangen is

 

 

 

oog om oog schutkleur van het woord

 

van zuiver geel en zuiver blauw

 

of zuiver groen en zuiver rood

 

 

 

op deze jacht is de waarheid dikwijls onwaarschijnlijk

 

de nevel die het geweer langer maakt

 

wit schijnt violet op geel

[p. 121]

 

een kogel op het blad van een vluchtige ree plaatsen

 

een woord op het blad van een vluchtige regel plaatsen

 

groene taal om de vinger krom te maken

 

daar komt het litteken zegt een jager

 

wanneer het koud is zie je dat het er zit

 

het was een schampschot van een patronenvreter

 

sindsdien noemen we hem het litteken onderons

 

daarover praten we niet hardop zegt een jager

 

 

 

hij dacht dat daar het litteken kwam

 

daar kwam een jager zonder litteken

 

een jager die men niet zo noemt

 

alle mannen zijn zonder hoofd geheel groen

 

zonder hoofd zou men zich vergissen in elkaar

 

 

 

een jager komt er aan met op het voorhoofd

 

het litteken komt nooit zonder de jager

 

vroeger kwam de jager zonder litteken

 

toen was hij meer groen dan tegenwoordig

 

hij kijkt op wanneer je litteken zegt

 

 

 

na afloop in het café zie je het bijna niet

 

of bijna wel gelijk het schot dat hem trof

 

wat hij nooit had zal hij altijd houden

 

ze noemen hem het litteken nietwaar

 

dat woord een dakhaas mist de schijn van kans

[p. 122]

 

(een aangeschoten haas kwekt of klaagt of schreit

 

zoals stoelen kunnen kraken zoals kraaien kunnen

 

krauwen zoals mensen kunnen lachen zoals zand en

 

zand in vet kan krassen zoals dood hout knappert

 

zoals een tuin versneld verwildert en zoals

 

stoelen op dit moment niet kraken zoals kraaien

 

op dit moment niet krauwen zoals een tuin zoals

 

de haas op dit moment niet aangeschoten is maar

 

getroffen in leven en niet klaagt of kwekt of schreit)

[p. 123]

 

‘Een veldarbeider had reeds eenige ochtenden een haas

 

zien wegspringen als hij op zijn werk in 't veld kwam.

 

Daar zat natuurlijk meer achter, vermoedde hij.

 

De derde of vierde morgen ging hij nu met zijn geweer

 

op pad, hij zag de haas, schoot, maar: hij raakte het

 

dier niet. Het vermoeden, dat er meer achter zat werd

 

nu sterker. Nu zal ik hem wel opdoffen, zei hij aan

 

zijn kennissen. Hij nam een dubbeltje, verbrijzelde

 

het en deed dit als lading op het geweer. Hij kwam

 

op zijn werk, maar... de haas was er niet. Dat er meer

 

achter had gezeten, was nu zekerheid geworden.’

 

 

 

in mijn brede bovenlip verscholen ligt

 

de eitand die niet afvalt, buiten het zicht

 

van de ogen om mij heen. uit iedere schaal

 

rond elk woord zou ik het verhaal

 

willen hakken dat er in geborgen ligt, om

 

schijn aan het licht te brengen; wat stom en

 

obsoleet lijkt, lijkt spatterig opsommen:

 

 

 

ik steek mijn stekende wolfsklauw in meel

 

zodat ik anders ben voor wat anders is

 

haas komt dan nog wat losser in het vel

 

 

 

vanuit de dooier zoekend: eiwit- eiwit

 

dat niemand vrijspreekt- niemand wordt

 

nog op zijn woord geloofd - eiwit spat niet

 

los van alles houdt het zich aan zich vast

 

maar simpelman is liever goedkoper blij

 

voor hem is de aardappelbovist een hazeëi

[p. 124]

 

met trommels is het kwaad hazen vangen

 

het is haast stil omdat een jager zeggen moet

 

dat het stil is om het stil te laten blijken

 

het is stil omdat iemand het geluid verbood

 

iemand zei sssss- t st ha aas haas aast haast as

 

haas is een woord met een haars resultaat

 

 

 

onbeschrijflijk het beschrijflijk vlak naar waarheid

 

een potlood kan niet op het eigen hout schrijven

 

het haas maakt nooit vluchtspoor uit zelfvrees

 

geen kwast verft zijn eigen varkensharen

 

het zich voorhouden is onbekend

 

wij met onze woord nooddruft

 

 

 

wij wezens met het woordgebruik

 

dat in verschijning en smaak overeenkomt

 

met het bekende zonder de werkzaamheid van het bekende

 

een zichzelf opgedrongen voorstelling

 

 

 

inbeelding en het woord moet getroffen worden

 

laat het niet huppelen of schuiven

 

haas moet men laten pekelen en uitsteken

 

het luie zweet laten vloeien uit de wonden

 

 

 

woorden staan ergens voor en verhullen werkelijkheid

 

bij ieder woord zou zogenaamd gezegd moeten worden

 

 

 

woorden zijn ontleend aan feiten

 

de feiten zijn bijvoorbeeld

 

spiegel- dit figuurlijk letterlijk

 

 

 

woorden met deze diepgang lijken

 

rompen die rampen oproepen

 

juist het manoeuvreren in deze vorm

 

houdt de waarde varend

 

een woord van stem tot stern

[p. 125]

 

van hier tot de luchtrivier aan de rand papier

 

strekt zich het heerszuchtrevier in het vierkant

 

met het oog vizierlijn - doelwit samengebracht

 

en de momt de mond de loop loopt over

 

 

 

op azen uit met een oneigenlijk gevulde weitas

 

woorden bot vacht bloed vet uit het struikgewas

 

geholpen door halsgevende honden is de zoekjacht

 

uitgeschreven want de oren mogen niet nòg dover

 

 

 

de vluchtende kromme nagelt de prentlijn schier

 

schier is wit is alleen de naam van wit verwant

 

aan het schier dat nagenoeg betekent of bijna

 

gelopen niet ontlopen- bebroed maar onbevrucht

 

 

 

haas en schildpad- namen geven is geen kunst

 

omdat de wind honds is dus het haas verraadt

 

 

 

óf hazevlees peper zout tijm en laurier stoven

 

in wijnazijn óf de zwarte kraai pikt de ogen uit

 

 

 

de romance van de maan maan is de haas

 

geen lucht bedekt haar nog met een sluier

 

haas is vruchtbaarheid dood en zonnegod

 

maanwezen en bedrieger

[p. 126]

 

‘In 's Gravenland wist men te vertellen van een haas,

 

die bij de kerk werd gezien, maar steeds verdwenen was

 

in den jachttijd, wanneer hij geschoten kon worden.’

 

 

 

helaas is het niet dat ik soms met de el moet uitmeten

 

het ontluisterende dilemma van deze jachtpartij

 

het is als het ware of één van de snijtanden weken

 

geleden is afgebroken en het einde voorspelbaar wordt

 

niet vindbaar voor vinders en klaar voor wie kijkt

 

het woord dat het woord haas tot woord heeft gemaakt

 

je weet dat je een dode haas hebt wanneer je het doodt

 

misschien slaat de haas door of slaat de haas door

 

en speelt men hier blufpoker hetzelfde als blufpoker

 

 

 

in deze kamer staat een tafel die

 

voor een toneelstuk werd gemaakt

 

het is er niet aan af te zien en daar op

 

bloed bonzend in de aderen van de jager

 

de aderen van de hond en van de grasbuik

 

de dader moet zich nog bewijzen met de daad

 

niet in het wilde weg het wilde weg

 

niet te veel voorhouden of te kort schieten

 

maar schotzeker en de hond een zachte bek

 

een adembenemend schot

 

een schot een laatste les in catacoustiek

 

koestiek tiek of bedrog

 

 

 

in dit revier lijken woorden en letters figuurlijk

 

scheef te staan als de letters van fraser lijken

 

met de gearceerde omtreklijnen een soort schutkleur

 

ermee aanduiden of bedekken het heeft allemaal

 

iets gearceerds in zich omdat lijnen doen lijken op

 

 

 

het is duidelijk geen albino in de sneeuw

 

niet het woord haas in blinddruk afgedrukt

 

duidelijk wel het overbelicht van het onderwerp

[p. 127]

 

waardoor de omgeving in een duidelijker

 

contrast komt te staan met het opgemerkte

 

het overduidelijke onder het groen geboomt

 

gezeten waren zij geheel vergeten wat zij

 

moesten jagen gaan: niets geen liefde voor het woord!

 

laat de boter bruin worden

 

om de haas hierin dicht te schroeien

 

we eten het lijk en het haas op!

 

verboden voor nuances- verboden door nuances

 

 

 

vanuit elk oogpunt is geen ontsnappingsmogelijkheid open

 

de woordwaarde heft zich op

 

het lijkt op een vacht want het is een vacht

 

evenals miss blanche gaat hr. h.s. in rook op

 

de knoop uit het touw is touw zonder knoop

 

bij touw zonder knopen wordt nooit over knopen gesproken

 

 

 

het jagen doet de jager de dagen vergeten: de jacht

 

om de jacht is het schieten op foto's met de windbuks

 

door stukken haas gevormd het woord haas fotograferen

 

de betekenis wordt direkt bekend- wat is het niet-

 

het woord is een uiteenzetting van een bepaald objekt

 

hatsjie is het woord van de nabootsing van het geluid

 

 

 

of het dier is dood of het dier blijft dood

 

wordt opgezet als bewijs dat er ooit leven was

 

een veilig middel voor al uw was

 

woorden die je hier niet ziet bestaan wel

[p. 128]

wie niet luisteren wil moet voelen met de ogen
het spoor van een haas

elimineren of prepareren
-dat is geen haas dat is de verpakking
dat is geen wel een haas: japans moe

schiet lood schenk lood in zijn nog levende lever
de slagtand van de hond- fang in zijn liver
het geweer de brulzieke koe de jachter

vuur! steen in beek
vuur! victorie! victoria natuurzuiver!

[p. 129]

 

èèèèèèèè!! klaagt de draaischreeuwende haas

 

het spaanse libre is uit het liebre gevaagd

 

de jager heeft gejaagd op een haas en ving een kadaver

 

zo lukt het om een woord te vangen en te vernietigen

 

er riep nog een doorstrepende stem- taal komt niet

 

of niet later dan het gebeuren of later

 

uitgezonderd wanneer taal uit en in taal ontstaat

 

kijk met ogen die aan lagophthalmos lijken te lijden

 

het is hier niet door m'n hand naar m'n hand te zetten

 

ik zag het haas en het woord haas dubbel

 

de dubbelganger zag ik dubbel- het sprong in m'n oog

 

drijvers! drijvers! het gillen dat de dood oproept

 

woorden zijn om het zinken van de wereld tegen te gaan

 

de enige functie van een woord is: drijver zijn!

 

 

 

na lang koken valt het vlees uit elkaar

 

uit zich zelf gevallen vlees

 

aan wat er is kan men soms zien wat er was

 

 

 

het doek laat weer zien wat het is- de jager een acteur

 

de haas werd verwacht- vanuit de donkere zaal

 

weet je nu dat het litteken er was in schmink

 

er onder is de huid zoals de huid moet zijn

 

of is de huid een litteken dat extra werd bijgekleurd

 

huid zoals huid moet overkomen bij de toeschouwers

 

 

 

op het witte doek zie je niets- verschijnt het woord

 

wit dan verdwijnt wat niets was

 

 

 

het is allemaal bij voorbeeld wat hier geschreven is

 

dat is gebeurd in het land van kalbassen waar de

 

leugens op de bomen wassen- wat hier geschreven is of

 

niet is niet zo bedoeld wat gemeend is alles wat niet

 

hier niet is geschreven bij voorbeeld het voorbeeld