Raster. Nieuwe reeks. Jaargang 1979 (nrs. 9-12)

[p. 7]

[1979/11]

• J. Bernlef

• Ik zal sterven als ik het weet

Het verlangen wordt soms
zo groot dat het vorm aanneemt
de vorm van een zin
die nog niet bestaat
alleen maar betrapt
hoeft te worden in de
lege kamer

hij hangt in de lucht
ligt al in de mond
voor op de lippen

het verlangen is groot
maar meestal is de wereld
nog groter

Soms is het een steen
soms is het een appel
vandaag een servet

dat bevriest in zijn wit
in de bedrieglijke kamer
leeg als het idee over

wat leeg is (zou moeten zijn)
maar waar altijd leven is: een stille
vingertip op trillende lippen

[p. 8]

3

 

Kun je je iets zwarters

 

voorstellen dan wit, iets

 

nog witters dan deze zwarte stip

 

 

 

wie iets vernietigt

 

houdt altijd iets over

 

een begin van iets anders

 

 

 

verlangen: de zucht tot

 

verandering vult on-

 

de kamer

De kamer helemaal zwart maken
zodat je niets meer kunt zien
dan begint het pas goed

bij het licht van je eigen
verlangen groetje lip-
lezend als een kip zonder kop

het ideaal van het
lege ei of dat van
de afwezige dop

[p. 9]

5

 

Dit snakken naar een

 

schaduwloos bestaan

 

doet alle lust vergaan

 

 

 

ontleedt de dans in passen

 

raakt niemand aan, is

 

panisch handenwassen

 

 

 

moge ze vuil worden

 

moge ze graaien in de aarde

 

moge ze jou te pakken krijgen

De geur van uitgebloeid gras
het luchtig zweven van het zaad
is wit noch zwart

maar herinnerd, ingekort
in zinnen ingedikt tot
wat hier staat: de zin

in de vorm van een zin
en daarom alleen hier
vruchtbaar beeld

[p. 10]

7

 

Dat is wat verlangen klaarmaakt

 

niet een betere wereld maar

 

zoals hij is (zie onder gras, zie onder zaad)

 

 

 

en doorgaat buiten de perken

 

waar de appel ligt

 

te wachten op de hand

 

 

 

die aandachtig en stil

 

luisterend in het klok-

 

huis kruipt

Halverwege, dat is het beeld
tussen appel en hand
steeds scherper geschild

steeds leger gemaakt
sneeuw vult de regels
blindeert stil de grenzen

zo danst verlangen halverwege
en vrij als een slinger
verijlend verschil

[p. 11]

9

 

Halverwege en vrij

 

halverwege niet vrij

 

dat is de beweging

 

 

 

die de appel naar de

 

hand slingert de hand

 

in de richting van de appel

 

 

 

nergens een scherp focus

 

klaagt de bril en raakt

 

van onthutsing beslagen

Het is niet anders
d.w.z. het is en
het is ook anders

het is een kamer
die zichzelf verbouwt
zijn eigen sloper is

pas als de mond
de grond raakt zijn zij
tenslotte even groot.

[p. 12]

[p. 13]

• J. Bernlef
• Wonen aan zee

ik wacht opdat er niets
gebeurt dan eb en vloed
het slijten van de rots
waarop de toren staat -
mijn funktie is voorkomen

de beste wachter hij die
aan het slot kan zeggen:
ik heb gewacht - dus
niets gebeurd

[p. 14]

1

 

Lichthuis, het baken op het dak

 

verlaten door de wachter en diens vrouw

 

(vuurtorens worden tegenwoordig per computer bestuurd)

 

het houten gebouw, eens vuurrood, maar grauwer nu

 

nasmeulend op de top van de rots

 

omkranst met meeuwennesten

 

 

 

's Nachts hoorde hij ze bonzen tegen het glas

 

dode meeuwen, dode zeelui vond hij 's morgens in het gras

 

misschien kwam het daardoor of omdat

 

zijn vrouw achter het wasgoed in de mist verdween

 

dat hij aan het vogelhuis begon:

 

exacte replica, kompleet met veranda, even rood

 

 

 

In de hoop op de komst van een huiselijker vogel

 

dan die eeuwige meeuwen met hun geschreeuw

 

een kakatoe of tamme kraai (hun schip vergaan)

 

het mooiste uiteraard een papegaai met wie hij

 

spreken zou nu zijn vrouw was uitgepraat

 

maar niemand kwam - het zelfgemaakte vogelhuis bleef leeg

 

 

 

Mist en sneeuw en in de lente in de verte

 

voorbijtrekkende ijsbergen, fonkelend

 

en schommelend in een bed van schuim of knallend

 

kalvend in de nacht als zij daar lagen naast elkaar

 

ieder verlangend naar een vriend voor wie eten

 

klaar stond, hun deur altijd aan

 

 

 

Alleen de huizen bleven staan

 

het grote naast het kleine seinend

 

in de nacht (de kustwacht sloot in een

 

frivole bui ook het vogelhuis op de

 

computer aan) seinend: kijk uit -

 

vaar weg - blijf bij dit licht vandaan.

[p. 15]

2

 

Hij richt een lamp op zee

 

een zaklantaren van uitzonderlijk formaat

 

draait op de golven rond

 

het grijze weerschip kraakt

 

zwaar weer op komst

 

hij op zijn eentje op de kaap

 

radio aan

 

speelt schaak tegen zichzelf

 

zwaar weer

 

 

 

Meeuwen kantelen af en aan

 

er wordt goddank geen daad gesteld

 

het gaat zijn gang: een paardesprong

 

brengt hem aan tafel in vervoering

 

niet kwaad

 

buiten woedt het winterweer

 

als een kinkhoorn raakt hij

 

steeds verder in zichzelf gedraaid

 

 

 

Even later

 

een waarnemer (als die er was)

 

wat zou hij zien

 

niets dan een lege toren op een kaap

 

de meeuwen en het spattend schuim

 

een zwaaiend zoeklicht

 

iedere tien sekonden en

 

binnenin op de gelakte tafel

 

de sprong van het verdwenen paard.

[p. 16]

3

 

Een sloep langszij

 

't balkon gebonden: zo

 

staat het huis erbij

 

 

 

In alle vensterbanken

 

plantenbakken

 

voor ieder raam de zee

 

 

 

Op poten (stelten eerder)

 

troont het met een lichtbak

 

midden in de baai

 

 

 

Een schipper knikt

 

dit is het dit wat

 

een mens doet binnenvaren

 

 

 

Standvastigheid: een tafel

 

vier stoelen, een staande klok

 

in wankel evenwicht

 

 

 

In weer en wind gebonden

 

aan wetten van zilte

 

huiselijkheid

 

 

 

Net nog te pruimen

 

op vlottend grondsop

 

geborgen

 

 

 

maar met een sloep langszij.

[p. 17]

4

 

Wiens bed aan zee staat

 

huist al half in water

 

 

 

Zijn interieur niet ingericht

 

met oog op later maar

 

 

 

Om de loopplank van de vloer

 

alleen als drempel te gebruiken

 

 

 

De tafel leeg de stoel uitsluitend

 

als springplank om vanaf te duiken

 

 

 

Zo kan dit huis getimmerd op een klip

 

in een oogwenk worden omgebouwd tot schip.