Raster. Jaargang 5

[p. 434]

Pieter de Meijer
Books Abroad
An international literary quarterly of the university of Oklahoma

Books Abroad is een tijdschrift dat beoogt publicaties van literair belang in de hele wereld te signaleren en van commentaar te voorzien. Dat een tijdschrift met een zo veelomvattend programma na een meer dan veertigjarig bestaan nog niet is verdronken in de vloed die het zelf heeft opgeroepen zou al voldoende reden zijn om er enige aandacht aan te besteden. Maar de aandacht die Books Abroad vraagt, is zeker niet te vergelijken met die voor een zieltogende drenkeling. Integendeel, onder de leiding van Ivar Ivask, ‘editor’ sinds 1967, maakt het tijdschrift een springlevende indruk en belooft het de halve eeuw gemakkelijk vol te maken. En dat, zonder dat het ‘abroad’ uit de titel beperkt wordt opgevat. Wie de sectie ‘World Literature in Review’ in een willekeurige aflevering doorbladert, wordt aanvankelijk bevangen door een lichte duizeling: meer dan honderd bladzijden boekbesprekingen gewijd aan de Franse, de Duitse, de Engelse en de Russische literatuur, natuurlijk, maar ook aan de Scandinavische en de Nederlandse en aan die van India, Algerije, Israel, Ghana, Tanzania, Japan, enz. Iemand met een normale literaire nieuwsgierigheid overwint al gauw de duizeling en komt zo op het spoor van werken die hij moet lezen, maar waarvan hij het bestaan niet eens vermoedde. Het spoor blijft natuurlijk min of meer toevallig: het tijdschrift is bij de selectie van te bespreken werken kennelijk al te zeer aangewezen op wat de uitgevers sturen, maar iedereen die wel een bibliografisch onderzoek heeft gedaan, weet welke rol het toeval daar in kan spelen en is dus blij met alles wat het toeval een handje helpt.

Naast de sectie boekbesprekingen bevat elke aflevering een aantal artikelen, die veelal geconcentreerd zijn op een probleem of op een schrijver. Zo is het herfstnummer van 1970 gewijd aan de Italiaanse dichter Giuseppe Ungaretti, aan wie in het voorjaar van het zelfde jaar, een paar maanden voor zijn overlijden, de internationale literatuurprijs van het tijdschrift was toegekend. Het nummer laat goed zien wat de waarde is van de consequent internationale oriëntering van Books Abroad. Want al weet je dan in abstracto dat

[p. 435]

Ungaretti ‘internationale faam genoot’, wat dat concreet betekent besef je toch pas als je reacties op zijn werk leest van Eliot en Saint John Perse, van Francis Ponge en Allen Ginsberg, en als je ziet dat zijn gedichten o.a. vertaald zijn door Jorge Guillen en door Paul Celan. Enig skepticisme is wel gerechtvaardigd ten aanzien van de verzekering dat ‘the purpose of “Books Abroad” is to promote international understanding by disseminating literary information’, maar het tijdschrift toont toch maar duidelijk aan dat op internationaal niveau de dichters althans werkelijk met elkaar communiceren.

Dit is overigens slechts een van de aspecten van een nummer dat verder vele vertalingen van Ungaretti's poëzie bevat, een vertaling van zijn curieuze presentatie van Allen Ginsberg, een interview uit 1969 en, vooral, enige interessante critische bijdragen. Van deze laatste moet in de eerste plaats die van Glauco Cambon genoemd worden, die in het verlengde van een vroeger gepubliceerd inleidend essay een uitstekende analyse geeft van het gedicht I Fiumi (‘The Rivers’: Ungaretti's Anamnesis). Maar ook andere bijdragen blijken bijzonder waardevol, bijv. die van Bergin over Ungaretti als vertaler (de dichter vertaalde o.a. Shakespeare, Gongora en Mallarmé), die van Joseph Cary over het gedicht Variazioni su nulla, en die van Ungaretti's Franse vertaler Philippe Jacottet. Voor wie geen Italiaans kent is het nummer zo bij uitstek geschikt als eerste kennismaking met een oeuvre dat zich uitstrekt van 1914 tot 1970, maar toch geconcentreerd blijft rond enkele thema's (bijv. de ‘woestijn’ en ‘het beloofde land’), die ook in vertaling hun elementaire kracht niet verliezen. Voor de liefhebber van curiosa zijn er dan ook nog een facsimile van Ungaretti's laatste gedicht en een serie foto's van de dichter.

Die aanwezigheid van curiosa houdt verband met een trek van het tijdschrift die de Europese lezer niet sterk aanspreekt: de grote belangstelling voor détails uit het persoonlijk leven van de dichter. Deze détails mogen interessant zijn in het kader van de persoonlijke getuigenissen van degenen die ze vertellen, ze dragen weinig of niets bij tot een beter begrip van de teksten. Men kan ze maar het best beschouwen als uitwassen van dat geweldige enthousiasme voor alles wat te maken heeft met literatuur en met schrijvers, zonder welk een onderneming als Books Abroad tot mislukken gedoemd zou zijn.

Dat enthousiasme is ook verantwoordelijk voor de instelling van een nieuwe internationale prijs voor literatuur. De prijs van $ 10.000 (men doet pogingen die tot $ 25.000 verhoogd te krijgen) wordt toegekend door een internationale jury. En het zal na het voor-

[p. 436]

gaande niet nodig zijn te onderstrepen dat die jury ook werkelijk internationaal is en niet een verzameling heren uit Oklahoma. De prijs werd voor het eerst toegekend in het voorjaar van 1970 en Ungaretti was dus de eerste die hem in ontvangst nam. Wanneer men bedenkt dat de Nobelprijs destijds is toegekend aan een andere Italiaanse dichter, namelijk aan Salvatore Quasimodo, wiens werk noch in Italië noch in het buitenland een betekenis heeft die te vergelijken zou zijn met die van Ungaretti's werk, kan men de uitreiking te Oklahoma gevoegelijk als een correctie van die te Stockholm beschouwen.

Books Abroad. An international literary quarterly.

1005 Asp Ave., Norman, Oklahoma 73069. ‘The editors will be glad to examine short articles on contemporary writers and literary movements in foreign countries.’⁺

+ (Aanvulling redaktie/sept.: Het inmiddels verschenen lentenummer '71 van B.A. is o.m. gewijd aan ‘Nationalisme in de wereldliteratuur’.
Liefhebbers van het werk van Jorge Luis Borges zullen voorts geïnteresseerd zijn in de zomeraflevering - vol. 45, nr. 3 - die de teksten bevat van een aan zijn werk gewijd symposium dat te Oklahama werd gehouden. Tevens bevat het nr. een bibliografie van boeken, essays en artikelen óver Borges.
In het komende herfstnr. zal in het bizonder aandacht worden geschonken aar Paul Valéry.)