Raster. Jaargang 2

[p. 86]

J.G. Kooij | Vestdijk in kaart

Vestdijk in kaart¹ is een mooi boek, omdat het mooi is uitgegeven, en een leuk boek, omdat het een volledige bibliografie bevat van Vestdijk's werk - en werk over Vestdijk - tot en met 1966, en aangevuld is met biografische gegevens en foto's. Zo volledig hoeft het wat mij betreft niet van alle schrijvers, maar het is een goed idee geweest van het Letterkundig Museum en Bert Bakker om voor Vestdijk, in het jaar dat hij 70 wordt, een uitzondering te maken en het kaartsysteem van het Museum als boek uit te geven.

De herdruk van die kaarten is het hoofdbestanddeel: een komplete lijst van alle afzonderlijk verschenen eigen werk, herdrukken, en vertalingen, in chronologische volgorde en met een aanduiding van het genre. Een bezwaar van zo'n lijst is dat eerste uitgaven, herdrukken, en vertalingen, niet in een oogsopslag zijn te onderscheiden. Als men een overzicht wil hebben van wat Vestdijk nu allemaal heeft gepubliceerd - en wie wil dat niet - is dat niet handig. Vestdijk zelf vindt dat ook, blijkens zijn Voorwoordje, dat hij Een levenswerk in triplo heeft genoemd. Hij had nu zo graag eens willen tellen wat hij allemaal geschreven heeft, maar het heeft lang geduurd voor hij de herdrukken, de vertalingen van en door Vestdijk, de boeken samen met anderen, en de publikaties die later in een bundel zijn gekomen, er tussen uit had, zegt hij wat spijtig.

Om aan die wens alsnog tegemoet te komen zijn afzonderlijke lijsten toegevoegd van eerste uitgaven van eigen werk, werk samen met anderen, vertalingen van en door Vestdijk, gerangschikt naar genre. Een bezwaar is dat deze twee afdelingen niet erg kongrueren. Typografisch niet, maar dat is niet erg, maar ook anderszins. Om te beginnen is de titelbeschrijving in de eerste afdeling zeer aangekleed, maar in de tweede zeer kaal: jaartal, titel, ondertitel, klaar. Meer een index voor de eerste afdeling.

1 ‘Vestdijk in kaart.’ Bert Bakker, Daamen N.V., Den Haag 1967. (f 22,50).

[p. 87]

In die eerste, de echte bibliografie, heeft men voor de titelbeschrijving niet de titelpagina willen weergeven (Over de werkwijze, p. 13), maar gegevens opgenomen van de titelpagina en van andere plaatsen in het boek, tot en met het omslag. Dat lijkt me verstandig; titelpagina's weergeven is een gekompliceerde zaak die de lezers weinig zal aanspreken.

Men had dan van de volgorde waarin de vaak zeer heterogene gegevens op de titelpagina staan, en van hun preciese formulering, ook beter kunnen afstappen, dunkt me. Nu krijgen we:

S. Vestdijk. Merlijn. Een drama in verzen. (...)

S. Vestdijk. Verzen. Dit is het zesde schrift van den negenden jaargang van ‘De Vrije Bladen’. (...)

of ook:

S. Vestdijk. Op afbetaling. Roman. (...)

S. Vestdijk. De nadagen van Pilatus. Omslag: Joan McNeill. (...)

Dat leest niet prettig.

Dit brengt me op iets anders. Op p. 14 lees ik dat de ondertitel behandeld wordt als de titel en daarvan door een komma gescheiden. Nu kan men er nog over twisten of toevoegingen zoals Roman, Een Ierse roman, De geschiedenis van een verraad, ondertitels zijn - ik vind van wel - maar in ieder geval zijn het toevoegingen van de schrijver bij de titel en hadden ze, hoe dan ook, van de overige gegegevens gescheiden moeten worden. Door ze met een kommapunt aan de titel te verbinden of hoe dan ook. Zoals het er nu staat - zie boven - is het geen gezicht.

De aan andere bronnen dan het boek ontleende gegevens staan tussen vierkante haken. (Overigens staat in Open boek wel degelijk dat het een vervolg is op Het glinsterend pantser). Zo hoort het. Daarom verbaast het me dat in de afdeling ‘eerste uitgaven’, de toevoegingen die ik nu even ondertitels noem tussen vierkante haken staan (althans sommige; sommige staan achter de titel met een komma, en andere staan er helemaal niet). We krijgen dan:

De vijf roeiers. Een Ierse roman.     (afz. w.)

De vijf roeiers       (eerste uitg.)

[Een Ierse roman]

We krijgen bovendien:

Het glinsterend pantser

[Symfonie van Victor Slingeland I]

wat in ieder geval géen ondertitel is, maar een toevoeging buiten de titel om, en bovendien een toevoeging die niet in het boek staat,

[p. 88]

want Het glinsterend pantser is niet als deel van een trilogie verschenen, maar het later pas geworden.

Zo hoort het níet. Een boek is éen boek, en haakjes zijn haakjes die dan niet drie verschillende dingen moeten betekenen.

Men zal zeggen: wie kijkt er nu zo nauw; maar dat brengt de aard van het boek met zich mee.

Kijkt men nauwkeurig, dan vallen nog meer dingen op. Kleinigheden soms. Bijvoorbeeld is het netter voor een aanduiding in Romeinse cijfers zoals hierboven, klein kapitaal te gebruiken, dat niet zo'n end boven de andere letters uitsteekt. Ook vind ik het een klein bezwaar dat in het Register alles romein is gezet, zodat je titels en eigennamen niet uit elkaar kent. Verder is De zwarte ruiter naar mijn smaak geen roman maar een novelle. En in ieder geval is het onjuist een roman in brieven, zoals Heden ik, morgen gij, alleen de genre-aanduiding B(rieven) te geven.

Van meer belang is dat op p. 56 in de afdeling eerste uitgaven van essays, een hele bundel is weggevallen, Voor en na de explosie, waarvan alleen de ondertitel is blijven staan. Het lijkt bijna of de titel er niet meer op kon, maar dat lijkt op laster. Onder die ondertitel staat nog een losse ondertitel, [Beschouwing over poëzie], waar ik de titel niét bij heb kunnen vinden. Daar word ik nerveus van. Heeft Vestdijk in 1960 nu nog een [Beschouwing over poëzie] geschreven of niet?

Ook een bezwaar is dat in de afdeling eerste uitgaven van romans, Irische Nächte is opgenomen, in plaats van Iersche nachten. Vooral omdat het jaartal 1944 is, staat dat een beetje kompromitterend. Maar, in de Vestdijk-bibliografie van M. Grijzen, ter gelegenheid van Vestdijk's 60e verjaardag, staat dit boek helemáal niet. Wie weet, in het jaar dat hij 80 wordt.