Raam. Jaargang 1972

[p. 23]

Pieter Anton van Gennip

Wissel op de toekomst

Morgen begint alles weer van voren: moeras
waar het al ooit eerder begonnen moet zijn
fragmentarisch als de sporen van varens
bij deze zonderlinge zelfbestuiver
(of bij u, of bij u; de bijtjes, de bloempjes
de lammetjes en andere tussendoortjes).

Want de tijd is zo oud. En zo grondeloos moe
dat ze vanzelf in herhaling verzinkt, diepweg
nooit meer weet waar ze ook al weer was gebleven
en weer van voren begint bij het duister begin
voortdurend en tot in den treure.

Een stroom die onstuimig verwisselt van bedding
onstuitbaar een loop zoekt door rotsen en wouden
het hoogland verslijt en het laagland bedreigt
een ding zonder wortels...
dat bruisende water verzint toverspreuken
zoekt koortsig een wonder dat toch nooit gebeurt
en stroomt dan verloren in zee
zo overrompelend weerloos.

[p. 24]

Uit een brief

van Wrysoel de Kopsröpe aan de magistraat van Chemnitz

‘In deze stad word je niet meer uitgeluid
door de klokken, maar door het verbeten stampen
van heimachines en ander krijgshaftig tuig
dat een nieuwe toekomst onder dak heet te brengen.
Als ik word begraven hoeft dit bedroevend bedrijf
wat mij betreft niet te worden stil gelegd; maar wacht
wel tot de schaft op het eind van de morgen.

En zo rond de middag, de zon naar zijn zenith
zal ik ter kerke gaan, zoals toen ik klein was
in het gevolg van twaalf engelen die mij van oudsher
naar mijn rust begeleiden: twee aan mijn hoofdeind

twee aan mijn voeteind

kortom: twee voor elk deel van mijn hebben en houden
(Alleen: die twee voor het wekken zijn voor eeuwig ontslagen).
Daar zal ik eindelijk mijn speelgoedgod treffen
paardje rijden op de rug van mijn vader
- het wordt een vreemde liturige; zoek een geduldige priester -
lachen om zijn gekke gezichten, trots op zijn trots
en weer huilen om de smartlappen die hij zingt
met gevoelige basstem, zichzelf begeleidend aan het klavier
(het moet vaak ‘als de klok van Arnemuiden...’ zijn geweest).
Zo tegen de middag word ik mijn eigen jeugd ingedragen.

[p. 25]

Het park

Glooiende aanleg rond de kruittoren
van een oude citadel; niet meer in gebruik
maar keurig hersteld en alom in het kunstlicht.
Omademd door deftige bomen een vijver
waarrond overdag zorgeloos kinderspel: bootje varen,
en goudvisjes kijken en brood-voor-de-eendjes.

In het midden spuit driftig een hoge fontein
meer dan manshoog en tot laat in de avond (verlicht ook).
Onzichtbare ruk aan de kraan, een laatste kramp sproeisel.
Dit is het uur, dat die stil wordt gelegd;
terug valt de vijver in bedachtzame schemer.

Starend klauw ik in deze duistere spiegel waarop
slapende drijven de zwanen, zacht omhuld
door hun trotse vermomming: het goddelijk masker
voor hartstocht die naamloos wil blijven
in de schoot van de dromen steeds maagdelijk weerkeert.
Zo natuurlijk vertrouwd met het water, het driftig
bevarend als fiere fregatten, of wiegend voor anker.

De donzige hals in de veren, de vleugels gestreken
sluimert liefdesverdriet
in de herinnering van een oude kasteelgracht.

[p. 26]

De rivier

In de flank van de stad als een duistere gaping

Morgen: de stilte van nevel en dauw
rijzend de zon waarin geeuwend een schipper
Ontknoopt loom de tros van verkwikkende slaap.
Bij dag breekt de zon zich in myriaden
van sterren, geestdriftig bevaren door hardwerkende
duwende, slepende aken en lenige parlevinkers.
Avond: het leven meert aan bij betrouwbare kaden
waarover gemoedelijk peinzen of minnen de mensen:
de rivier is zo kalm; de zon gaat mooi onder.

In de flank van de stad als een duistere gaping.

Onthullende nacht met zijn schaarse verlichting
drie versleten lantaarns tussen de verkrotte
huizen, vervuilde fabrieken en braakgrond met
onkruid overwoekerd; de stank van het water
het riool loost hier ter plaatse.

In de flank van de stad als een duistere gaping.