Raam. Jaargang 1972

[p. 10]

Toine Hovens
Vleermuizen

- Daar is er één, riep Ronald ineens. Tegelijkertijd gooide hij een steentje de lucht in. Wij keken omhoog maar zagen alleen de blauwzwarte lucht.

- Moet je eens zien hoe hij duikt. Tot bijna op de grond. Heb je hem niet gezien? Ronald zag altijd de dingen beter dan wij. Hij had een geoefend oog en in de diepste duisternis zag hij soms ineens een haasje of een wezel door een grasveld rennen, als wij vlug doorstapten om een beetje op tijd thuis te komen. Nu had hij ons meegelokt naar een oude kerk in een stille, afgelegen wijk, waar vleermuizen zouden zitten, een heleboel, die 's avonds in de schemering rondfladderden op zoek naar insekten.

- Die zien ze niet, had hij geleerd, nee, zij zenden een geluidje uit, heel hoog, zo hoog dat mensen het niet kunnen horen, en als dat geluid tegen een rondvliegend insekt botst, kaatst het terug en dan hóórt zo'n vleermuis waar dat insekt is. Dan duikt hij er vliegensvlug achteraan en vreet het op. Ook als je een steentje in de buurt van een vleermuis gooit, snelt hij omlaag, erachteraan.

En zo stonden we met zijn drieën een hele avond bij de oude kerk te wachten. Onze nekken deden pijn van het omhoog kijken. Onze broekzakken zaten vol kiezelsteentjes en eentje hadden we er in onze hand voor als er ineens een vleermuis zou verschijnen. Tot nog toe was er echter geen geweest.

- Het is een slechte avond, mopperde Ronald. Gisteren waren er tientallen. Toen is er één op de grond gevallen. Ik heb hem opgeraapt, aan mijn vinger laten hangen en zo is hij weg kunnen vliegen. Uit zichzelf kunnen vleermuizen nooit van de grond komen. Ze moeten eerst ergens aan hangen.

- Ik heb eens gelezen dat de mensen vroeger een vleermuis tegen een muur vastspijkerden als ze hem gevangen hadden, levend en wel. Hij fladderde dan nog een beetje en ging heel langzaam dood.

Dat was om duivels te weren.

- Voelen vleermuizen pijn, vroeg mijn jongere broertje.

- Natuurlijk. Alles wat leeft, voelt pijn.

- Dus ook vissen, als die gevangen worden, met zo'n haakje door hun bek.

- Ook vissen voelen pijn, vooral als hun mond helemaal uitscheurt. En wormen als je die doormidden trekt. En mieren die moeder altijd doodtrapt. En spinnen die jij altijd de poten uittrekt.

Ik keek hem even dreigend aan.

- Hoe zou jij het vinden als ze jou je benen en armen uittrokken.

Paul keek even angstig, alsof ik van plan was het te doen.

- Of als ze jou doormidden trokken, of je plat trapten. Of als ze jou met een haakje door je onderlip omhoog trokken en je dan zouden schoon schrapen, rats, rats, en je vel vliegt alle kanten op.

Paul liep hard weg, naar de achterkant van de kerk.

- Schijtlaars, riep ik hem na. Jij bent ook overal bang voor. Je hoeft niet meer met ons mee te gaan.

Ronald en ik liepen een eindje verder. Opzij van de kerk was het kerkhof.

- Daar zijn er altijd veel te vinden, zei Ronald. Achteraan op het kerkhof is een vruchtboom en daar wemelt het altijd van de insekten.

We kropen onder een draad door, gingen dwars door een heg en bevonden ons temidden van doden.

- Van der Aa, Franciscus G.M., geboren 18 november 1911, overleden 18 november 1963. Echtgenoot van - hé die is doodgegaan op zijn verjaardag. Kon de herrie natuurlijk niet verdragen. Wel gemakkelijk, alle familieleden waren er natuurlijk al.

[p. 11]

- Kom nou mee, zei Ronald. Hij was al een eind verder. Wat kunnen jou die dooien schelen. Laat ze toch met rust.

- Met eeuwige rust zeker.

Ik liep verder. Bij de vruchtboom lagen de kindergraven. Kleine zerkjes, je kon je moeilijk voorstellen dat daar een klein, wegrottend kinderlichaampje onder lag. Bij sommige graven was een foto ingemetseld. Een lachend meisje of een stoere jongen. Zouden ze ineens ziek zijn geworden of hadden ze een ongeluk gehad? Overal lagen verse bloemen. Het leek wel of alle diepbedroefde ouders hun kind de mooiste bloemen van allemaal wilden geven.

Ik kon maar met moeite omhoog kijken. Mijn ogen weken steeds af naar de met witte kiezelsteen omgeven graven.

- Nou moet je heel stil zijn, zei Ronald, anders komen ze niet. Het stikt hier van de insekten.

Ik had inderdaad al een hoop muggen weg moeten slaan. Ze komen altijd op me af want ik heb zoet bloed.

- Wat zou Paul aan het doen zijn, vroeg Ronald zich af.

- Sstt, fluisterde ik, en we keken allebei wel een kwartier naar boven.

Toen zagen we ineens, allebei tegelijk, tegen de zwartblauwe lucht, vlug en onregelmatig, uit de richting van de kerk twee zwarte, nog jonge vleermuizen aan komen fladderen. Met een grote boog - even zagen we ze niet - vlogen ze naar de boom, waar ze wat omheen cirkelden. Toen kwamen ze lager. Ik gooide een steentje vlak voor de grootste, die nog geen sekonde later er achteraan dook en vlak voor onze voeten weer opsteeg.

- Een heel goeie, riep Ronald enthousiast. Zie je wel, ik had het je wel gezegd. Ze duiken meteen een steentje achterna.

Zelf had hij niet gegooid. Hij had mij helemaal alleen willen laten genieten, ik begreep hem wel.

- Nou laten we ze op de grond komen, proberen we ze te laten vallen. Dan kunnen we zo'n beest eens van dichtbij bekijken.

Het heeft hele scherpe tandjes.

De twee vleermuizen bleven steeds in de buurt. Af en toe gingen ze enkele minuten weg, dan kwamen ze weer terug. Ze doken nog een paar keer maar het lukte ons niet er één op de grond te krijgen. Toen het al bijna helemaal donker was, zagen we ze niet meer en we besloten naar huis te gaan.

- Zou jij hier vannacht durven zijn, om twaalf uur, vroeg Ronald.

- Natuurlijk, waarom niet. Geloof jij soms dat het hier dan anders is als nu? Er is niet één geest te zien, hoor. Spoken bestaan niet. Dood is dood. Hier rust iedereen in vrede. En geen dooie krijgt het in zijn kop om twaalf uur uit zijn kist te breken en wat te gaan ronddansen.

Ik begon wild heen en weer te lopen, met zwaaiende armen. Ronald liep wat vlugger door. Ook hij was nu al bang. Ik was de enige van ons drieën die helemaal niet bang was.

Toen we weer bij de kerk waren, vroeg ik me toch wel af waar Paul gebleven was.

Het was nu al echt donker en als ik zonder hem thuis kwam, zou er wat zwaaien.

Ik liep naar de zijkant, waar hoge, knoestige bomen groeiden, en waar Paul straks verdwenen was.

- Hij heeft zich hier natuurlijk ergens verstopt, zei ik tegen Ronald. Dadelijk schiet hij ineens achter een boom vandaan om ons te laten schrikken.

Maar hoe we ook keken, we zagen hem niet. Zou hij op zijn eentje naar huis zijn gegaan, brullend dat ik hem weer eens uitgescholden had en dat hij niet mee mocht van mij?

Ineens hoorden we boven ons een geschreeuw. We schrokken allebei: we waren niet be-

[p. 12]

dacht op geluid van boven.

- Dat durven jullie lekker niet, hè, riep Paul, wel tien meter boven ons. Ik ben lekker vlakbij de vleermuizen. Hij stond op een sokkel. Jaren geleden had daar een heilige gestaan. Hij was er via de tak van een boom opgeklommen, het moest een halsbrekende toer zijn geweest.

- Dat kan niet, daar zitten geen vleermuizen, schreeuwde Ronald. Die zitten veel hoger.

- Kom naar beneden, riep ik. We moeten naar huis. Het is al donker.

Hij stond er als een heilige, plat en recht tegen de muur aangedrukt. Ik zag dat hij niet omlaag durfde te kijken.

- Pak die tak nou, riep Ronald.

Terwijl hij zich naar voren boog om de tak te grijpen, zagen we hoe er kalk omlaag kwam. Er schoot iets los. Eerst sloeg de sokkel tot gruis op de grond. Toen kwam voorovergebogen, aarzelend leek het, en doodsbang, Paul op een onzekere, haast fladderende wijze, maar toch heel snel, omlaag.