Raam. Jaargang 1970

[p. 4]

Michel van Nieuwstadt
Totdat de haan, met echo's na, kraait, qualitate qua

I

Ineens staan met z'n allemalen, huispersoneel en kommensalen op overlopen en balkons te koukleumen in nachtjaponnen, alsof een oorlog is begonnen. Blusapparaten doen het niet voordat je de trap afdondert; er worden voordien ongeziene reten ontdekt in de plafonds; het echtelijk bed ruikt naar benzine. Garen ontrolt zich; etensresten - de uren aan tafel zijn lang niet de slechtste! - tegen het behang aan kleksen; een slakkespoor verraadt, na jaren van voorbereiding, takt, geduld, een rits van stille bedgeheimen, waarvan de naaisters zijn vervuld, die 's nachts - Ai! - wakkerschrokken. ‘Gij zult U geen valse voorstellingen maken’, u inbeelden dan prins zus en zo, geheel naakt, met u wil walsen. Er is nies, dat niet is gemaakt, - ook deze nacht kan, onder het hoofd ‘onoirbaarheden’ van zijn charmes worden beroofd. - charmes, ach.... de arme heer des huizes, die, de Bourbon Parma hetend, voor iets onzichtbaars op de bres en met een sabel schermend, gesignaleerd wordtop het bordes, staat zich ook op te vreten. Maag-, darm- en amoureuze kwalen moeten met spookbeelden bekocht, die joelend over 't grindpad dalen, dat met een knisperende bocht voert naar de schuur, waar, op z'n zij, de 2-chevaux wordt aangetroffen, bevallend van een nauwelijks te definiëren vrouwelijk iets: een bochel met een kwallenlijf, naar onderen toe onmerkbaar maar zeker veranderend in een fiets, die iedereen, gestoken in jaegerondergoed, voorwendend dat hij spoken, legers of roversbendes ziet, bestijgen kan. Geen man is hij, die over z'n rijwielen niet eens zwijgen kan. Herinneren doet hij zich niets.

Er staat 's nachts iemand met 'n pet - geen hoed, en zeker geen met veer! - bedelend om vuur bij de hoofdingang voor z'n sigaret: is het

de tuinknecht, de chauffeur? Elke woensdag, zo zegt men, geeft ie 'm van jet, - plotseling een imitatie van een filmheld met panne, staat ie z'n mannetje, stil en verzekerd van de buit, waarnaar wiens halmpje shag blijft, ook al komt die uit Havana, fluiten kan.¹⁾

Hij zal haar, kome wie komt, - Hosannah! - verrassen, prompt als van bladeren de bomen, tot op haar bast van haar foundations verlossen; zelf, terwijl, onder zijn handen, zij vervalt tot elf, veranderend in een faunachtig van de ochtend, waakzaam, weg, - de bossen in zal sjezen, nummerbord als immer, ongelezen, het merk Opel, ouder type: wegwezen. Hij heeft het jofel gehad. Vakwerk. En niets te vrezen.

1) cfr. Vestdijks sigaret-gedicht ‘Allegorie’, r. 28-32:

‘Eeuwig verzekerd van de buit
Die hém ontgaat: een strooien halm
Blijft stroo, al komt hij uit Havana;
Hij heeft geen deel aan het Hosannh
Met zijn berekende walm.’

II

Opnieuw - attentie! Ineens staan slaperige knechten buiten, voor

[p. 5]

in de oprijlaan, meiden - laat ze larmoyant wezen en betraand - zich van kou verbijtend, in gore zijden nachthemden erachteraan; laat, om zich te verwarmen, hen hun armen om elkaars schouders slaan, en in griezelige groepjes, er waait gruis in hun ooghoeken, 't kiezelpad

afgaan; laat ze, mits 't geruisloos gaat, worden teruggeroepen; laar hen, als ze, omgekeerd terugkomen in de dienstvertrekken: weckflessen vol reine claudes en exquise konfituren stuksmijten, dat de muren druipen; laat hen de verschroomde koffiezetapparatuur droog doen stomen; kuipen bloed en pekel over de klassieke Oxfordbibliotheek leegstorten; Unoxsoepen aanlengen met vogelexkreties; flessen inkt mengen bij de bessen op sap. Traplopers en schilderijen brandende garderobe inrijen. De parketvloer openhakken en bankstellen als vervette schaatskoryfeeën in de diepte zien zakken. Het bureau met karboleum en de zeeën op de globe met Bordeauxwijn begieten. Gobelins, gordijnen vastnieten tot een landschap voor elektrische treinen... 'n Landschap? Een zwijnenstal. En Herkules is ook al ter ziele, mèt z'n piëdestal, z'n pendule. Laat ze nu nog maar serviezen vernielen - nee, versplinteren: 't zijn minder dan poppekiezen wat hier heel blijft. Onvertrapt krijgt 't oor van 'n theekopje daartussen de ivoren allures van 'n olifantstand. - Ga door! - Door, maar waarmee?

(Eusapia Palladino gooit d'r tafeltje om. Magnetiseurs kiezen via de achterdeur, de wijste weg. Ektoplasma trekt zich, met gepaste schroom, terug in de wastafel. De korsettenkoning Curt Braun steekt z'n geheel in sterretjesbehang gehouden kantoor in brand, terwijl zijn astrologisch orakel Ursula Kardos hem koersdalingen voormiauwt. Gravin Cora-Gudrun von Haslingen zit vast, moet even gaan staan smoezen met haar broer. En Hanussen, de grote Hanussen gaat, hypnotiserend, zelf tegen de vlakte-)²⁾

Nu valt er niets meer te ruïneren. Of 't moest zijn, dat, blind van woede, 'n woesteling nog 'n kollektie hoeden wou verknollen; of 'n ballpoint vinden zou, om de notenhouten plinten vol te krassen met obscene taalfouten en blote vrouwen; of op het behang ‘bed’ wilde laten rijmen met ‘jodevet’ - Wie moet, als 't morgen wordt, de dode stukken lijmen?

En het wordt morgen -:

Zorg dat theotraal wenend,
achter 't huisorgel, kalend, een
sirene zit, atonale versies
van de vlooienmars spelend;
zorg dat niemand zich verveelt,
laat, met drietand en al, Poseidon
verschijnen, poedelnaakt in de hall;
laat, nauw hoorbaar boven het gelal
van de tuinknecht en het knallen
met de tong van chauffeur, keukenmeiden
scheurend hun baljurken barsten.

Er is een keur

zonsopgangen gecharterd: er moet zich een tedere- - ja, die ken ik: tussen twee in leder

2) Eusapia Palladino, Ursula Kardos, Gudrun Gräfin von Haslingen (optredend in circussen onder de naam Cora) en Gert Graf von Haslingen (optredend onder de naam Joachim) en de hypnotiseur Hanussen zijn figuren, legendarische figuren, uit de wereld van het spiritisme, telepathie, astrologie, etc.; cfr. Der Spiegel 20. Februar. 1967 21. Jahrgang Nr. 9.

[p. 6]

gestoken lesbiennes ontwikkelt zich een tedere

liefdesscène... Goed, de tweede: er moet,

omdat ze van hou vernikkeld - best,

uitstekend: 'n paas zusjes,

die van kou vernikkeld waren,

steken zich van rok tot haren,

met wat lucifers en kranten,

tot 't fikt als 'n fakkel in brand.

jeblief!

- Welke sluwe vos heeft hen lucifers verkocht?

(De haan voelt zich miskend)

Want die heeft een haan niet nodig.

Hij die als de dag aanbreekt - kraait, met echo's na

En het zonlicht zelf aansteekt - qualitate qua.³⁾

3) cfr. Igor Strawinsky, Het Verhaal van den Vos, in de vertaling van Martinus Nijhoff.
Zie diens Verzameld Werk, deel III, p. 160:

‘Tweede tenor
Lucifers verkoop ik

(De haan voelt zich miskend)

Eerste tenor
Die heeft een haan niet nodig,
Hij die als de dag aanbreekt
Het zonlicht zelf aansteekt.’